Van Gölü, yüzölçümü bakımından Anadolu coğrafyasının en büyük gölüdür. Büyüklüğünden dolayı tarihi süreçte deniz veya derya olarak anılmıştır. Bu özelliği ile deniz taşımacılığı ve deniz bağlantılı ürünler bakımından bölgenin askeri ve iktisadi tarihini olumlu bakımdan etkilemiştir. Orta ve yeniçağda Ahlat ve Van’da tersaneler kurularak gölde işleyecek gemiler inşa edilmiştir. Göle kıyısı olan önemli merkezlerde eskiçağlardan itibaren limanlar bulunmaktadır. Ahlat, Van ve Tatvan önemli liman şehirleridir. Erciş, Adilcevaz ve Vastan ise daha küçük limanlara sahiptir. Buralardaki gemiler vasıtasıyla çeşitli nakliyat işleri ve buna bağlı olarak ticari faaliyetler yürütülmüştür. Van Gölü’nde gemi yapımı ve işletmeciliği devletin verdiği izin ve yetkiler çerçevesinde gerçekleşebilmiştir. Gölde devlete ait nakliye maksatlı kullanılan gemilerin yanında, devletin müsaade ettiği oranda ahalinin yaptırdığı küçük çaplı gemiler de işlemiştir.
Van şehri, İran bağlantılı yolların kesişme noktasındadır. Buraya gelen tüccarlar, Van-Tatvan arasındaki karşılıklı nakliye işlerini çoğunlukla bu iki merkezdeki limanlardan göl yoluyla yapmışlardır. Hava şartlarının uygun olduğu zamanlarda Tatvan’dan Van’a kayık veya gemi ile seyahat, karayoluna göre daha az zaman alıyordu ve daha güvenli idi. Bu sebeple, şark seferlerine çıkan Osmanlı ordusunun iaşesi için gerekli olan zahirenin taşınması işinde deniz yolu aktif olarak kullanılmıştır.
Van Gölü çevresindeki bazı merkezlerde bulunan çeşitli madenlerin imalathanelere nakli gemilerle yapılmıştır. Top veya top güllesi (darbzen) dökümü için gerekli olan malzemeler gemiler ile Van Kalesi’ndeki dökümhaneye taşınmıştır. Barut yapımında kullanılan hammadde ve malzemeler imalathanelere göl yoluyla ulaştırılmıştır. Van şehrinin ihtiyacı olan yakacak odun da çevreden toplanmış ve çoğu zaman göl üzerinden şehre getirilmiştir.
Orta ve yeniçağda Van Gölü bağlantılı en önemli ticari unsur balıktır. Bendimâhî Çayı’ndan avlanan balıklar tuzlanarak çevre ülkelere ihraç edilmiştir. Göl çevresindeki gölcüklerde biriken sudan elde edilen soda tozu (boraks), balığın dışındaki bir diğer önemli göl ürünüdür. Dokumacılık mamulleri, sarı zırnık, arsenik, kaya tuzu ve bal bölgedeki diğer önemli ticari unsurlardır.
Lake Van is the largest lake in Anatolia in terms of surface area. Due to its size, Lake Van is historically referred to as sea. With this feature, it has a positive impact on the military and economic life of the region with respect to maritime transport and marine products. In the medieval and early modern era, shipyards were built in Ahlat and Van to conduct navigation in the lake. The settlements on the lake shore have harbors since ancient times. Ahlat, Van and Tatvan are important port cities; and there are small harbors in Ercis, Adilcevaz and Vastan. Various shipping and commercial activities were carried out in these zones. Shipbuilding and navigation in Lake Van were conducted under the state control. In addition to the state-owned ships used in the lake, small-scale vessels were built by the local population with the permission of the state.
The city of Van is located at the intersection of the Iranian roads. The traders frequenting the region used ships navigating between Van and Tatvan. Traveling by boat or ship from Tatvan to Van took less time and was relatively safer under favorable weather conditions. For this reason, the maritime route has been actively used for the grain delivery, a substantial business for the Ottoman army on Eastern expeditions.
Minerals mined in some centers around Lake Van were transferred to workshops by ships while the materials required for casting cannonballs (darbzen) were transported to the foundry of Van Castle by ships. Raw materials used in the production of gunpowder were delivered to the mills through lake. The firewood required by the city of Van was also collected from the surrounding fields and often brought to the town via the lake.
In the middle ages and early modern times, the most important commercial good in Lake Van is fish. Fish caught in Bendimâhî Stream was salted and exported to neighboring areas. Borax obtained from lagoons around the lake is another important product across the region. Textile products, yellow arsenic sulfide, arsenic, rock salt and honey also appeared as the important commercial goods in the region.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 6 Aralık 2019 |
Gönderilme Tarihi | 27 Temmuz 2019 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 |