Examining the Ottoman Foundation Period through the Film “Why were Hacivat and Karagoz Killed?”

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 181 - 191, 16.07.2024

Yunus Arifoğlu

https://doi.org/10.30517/cihannuma.1516934

Öz

Cinema entered our world as a new type of narrative and became one of the factors that colored our lives. Cinema has taken on the role of distracting and entertaining the individual and society by focusing on life, people, and their stories. And with its manipulative side, it turned into an active apparatus. In this way, cinema has turned into an ideological device. Cinema also came to the fore in telling history and reconstructing it. Cinema has become one of the most effective narrative genres for animating and understanding history. In this context, cinema, which is a different and complete narrative genre, began to develop a strong relationship with history. Although world cinema has achieved quite a bit of success in terms of historical films, this field has remained incomplete for us. We have only a few examples in this area. Why were Hacivat and Karagöz killed? It is one of the examples describing a historical period. In this study, the Ottoman Establishment Period will be examined based on this movie. The film and the many theories of establishment will be compared, and the position of the film in this context will be examined. In addition, the film's approach to the Ottoman Establishment Period will be examined. And the effect of the modern point of view and the founding ideology on the film will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

History Narrative, Ottoman, Foundation, Cinema, Hacivat, Karagöz.

“HACİVAT VE KARAGÖZ NEDEN ÖLDÜRÜLDÜ?” FİLMİ ÜZERİNDEN OSMANLI KURULUŞ DÖNEMİ’NE BAKMAK

Öz

Sinema yeni bir anlatı türü olarak dünyamıza girerek hayatımızı renklendiren bir mecra da oldu. Hayatı, insanı ve hikayesini konu edinerek ferdi ve toplumu hem oyalayıcı, eğlendirici bir rol üstlendi hem de yönlendiriciliğiyle aktif bir aparata dönüştü. Toplumlar için yeni bir eğlence aracı olan sinema, devletlerin de müdahale alanı haline gelmekten kendisini kurtaramadı. Hem eğlendiren hem öğreten yönüyle etkili bir araç olan sinema, aynı zamanda etkili bir yönlendirici, algıyı inşa edici ve manipülasyon yapıcı yönleriyle de öne çıktı. Devletler sadece sansür ve ondan kaynaklı yollarla sinemayı kısıtlamadılar, ideolojilerini hâkim kılmada da sinema, en önemli araçlardan birisi oldu. Bu minvalde sinema ideolojik bir aygıta da dönüştü. Sinema aynı zamanda tarihi anlatmada ve onu yeniden kurgulamada da öne çıktı. Tarihi canlandırmada ve anlamada etkili anlatı türlerinden birisi haline geldi. Bu bağlamda farklı ve bütüncül bir anlatı türü olan sinema, tarihle güçlü bir ilişki geliştirmeye başladı. Dünya sineması tarihi filmler konusunda epeyce bir başarı elde etmesine rağmen bizde bu alan nakıs kaldı. Bu alanda sadece numunelerimiz vardır. Bunlardan birisi Hacivat ve Karagöz Neden Öldürüldü? Filmidir. Bu çalışmada, söz konusu filmden hareketle Osmanlı Kuruluş Dönemi’ne bakılacak, film ve kuruluş teorileri karşılaştırılacaktır. Ayrıca filmin Osmanlı Kuruluş Dönemi ile ilgili yaklaşımı incelenecek, modern perspektifin ve Cumhuriyet Kurucu ideolojisinin film üzerindeki yansıması değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tarih Anlatısı, Osmanlı, Kuruluş, Sinema, Hacivat, Karagöz.

Kaynakça

• Aça, M.&Aça, M., Hacivat ile Karagöz’ü Belli Bir Döneme Tarihsel Kişilikler Olarak Konumlandırma Çabalarına Sinemadan Bir Örnek: “Hacivat ve Karagöz Neden Öldürüldü? Filmi. TÜBAR, 26, 2009, ss. 9-20.
• Akay, E., Hacivat&Karagöz Neden Öldürüldü? 2006, https://www.imdb.com/title/tt0485510/; (Erişim 19 Kasım 2022).
• Arifoğlu, Y., The Concept of Civilization in Medieval Muslims: Urbanity and Rural Though, New Horizons In Social, Human And Adminisrative Sciences, Gece Kitaplığı, Ankara 2019.
• Başar, F., Mihaloğulları, DİA, TDV Yayınları, https://islamansiklopedisi.org.tr/mihalogullari; (Erişim 17 Aralık 2022).
• Erdem, İ., Türkiye Selçuklu-İlhanlı İktisadi Ticari İlişkileri ve Sonuçları, Tarih Araştırmaları Dergisi, 2003, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/782542; (Erişim 20 Aralık 2022).
• Gibbons, H. A., Osmanlı İmparatorluğunun Kuıruluşu. çev. Ragıp Hulusi Özden. Altınordu Yayınları, İstanbul 2017
• İbn Battuta, İbn Battuta Seyahatnamesi. çev. Sait Aykut. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2017.
• İnalcık, H., Osmanlı Sultanı Orhan (1324-1362) Avrupa’da Yerleşme, Belleten, 2009, https://belleten.gov.tr/tam-metin-pdf/80/tur; (Erişim 23 Aralık 2022).
• Kafadar, C., İki Cihan Aresinde. çev. A. Tunç Şen. Metis Yayınları, İstanbul 2021.
• Kafadar, C., Kendine Ait Bir Roma. Metis Yayınları, İstanbul 2021.
• Kaynar, M. K., &Kalkan, N., Cumhuriyet’in Dil Reformunu Okumak: Köprü Mü, Paravan Mı? Mukaddime. 10/2, 2019, ss. 444-469.
• Köprülü, M. F., Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu. Alfa Yayınları, İstanbul 2022.
• Artan, M., Osmanlı Arşiv Kaynakları Çerçevesinde Şahkulu Ayaklanması’nın Sebepleri, Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi. 19, 2019, 285-311.
• http://isamveri.org/pdfdrg/D03540/2019_19/2019_19_ARTANM.pdf; (Erişim 27 Aralık 2022).
• Öztürk, İ. H., Tarih Öğretiminde Anakronizm Sorunu: Sosyal Bilgiler ve Tarih Ders Kitaplarındaki Kurgusal Metinler Üzerine Bir İnceleme. Journal of Social Studies Education Research, 2/1, 2011, 37-58. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/179016; (Erişim 31 Aralık 2022).
• Şahin, H., (2020). Dervişler, Fakihler, Gaziler, Erken Osmanlı Döneminde Dinî Zümreler 1300-1400, YKY Yayınları.
• Wittek, P., Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu. çev. Hilmi Haseki. Dorlion Yayınevi, Eskişehir 2022.
• https://sozluk.gov.tr/
• https://www.karagoz.net/; (Erişim 23 Aralık 2022).
• https://bursaolgunlasma.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/16/15/966823/dosyalar/2018_10/08140044_HACIVAT_YLE_KARAGYZ.pdf;
• https://www.bursamuze.com/karagoz-muzesi-500/; (Erişim 23 Aralık 2022).