Ortaokul Öğrencilerinin Fen Öğrenmeye Yönelik Motivasyonları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 241 - 268, 06.10.2018

Halil İbrahim Yıldırım Feride Kansız

https://doi.org/10.30703/cije.423383

Cited By: 3

Öz

Bu araştırma ortaokul 5., 6., 7. ve 8.
sınıf öğrencilerinin fen öğrenmeye ilişkin motivasyon düzeylerini incelemek,
motivasyon ile akademik başarı arasındaki ilişkiyi belirlemek ve cinsiyet, anne
eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, anne çalışma durumu, aile gelir düzeyi, fen
dersini sevme düzeyi, derse katılım düzeyi, laboratuvarın kullanılma sıklığı,
deney – etkinlik yapma sıklığı değişkenlerine göre fen öğrenmeye yönelik
motivasyon puanları arasında anlamlı fark olup olmadığını araştırarak,
motivasyon düzeyinin geliştirilmesine yönelik öneri sunmak amacıyla
yapılmıştır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma 2015 - 2016
öğretim yılında Ankara’da bulunan sekiz devlet ortaokulunda öğrenim gören
toplam 1629 öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Veriler “Fen Öğrenmeye İlişkin
Motivasyon Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde Bağımsız Gruplar İçin
t-Testi, İlişkisiz Örneklemlere Yönelik Tek Faktörlü Varyans Analizi ve Pearson
Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda laboratuvar
kullanma sıklığı, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, anne çalışma durumu
ve aile gelir düzeyi değişkenlerine göre ortaokul öğrencilerinin fen dersine
yönelik motivasyon düzeyleri arasında anlamlı farkın olmadığı belirlenmiştir.
Buna ilaveten cinsiyet, fen dersini sevme düzeyi, deney – etkinlik yapma
sıklığı ve derse katılım düzeyi değişkenlerine göre motivasyon düzeyleri
arasında anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. Ayrıca araştırmada 5.sınıftan
8.sınıfa doğru motivasyon düzeylerinde anlamlı bir azalma olduğu ve motivasyon
ile başarı arasında pozitif yönde anlamlı yüksek düzeyde ilişki bulunduğu
sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Motivasyon, başarı, fen eğitimi, ortaokul öğrencisi

An Investigation into the Secondary School Students’ Motivation toward Science Learning

Öz

The present
study was conducted to investigate into motivation levels of 5^th, 6^th,
7^th and 8^th grade students from secondary school toward science learning; to determine the correlation
between motivation and academic success; to offer a suggestion for improving
their levels of motivation by investigating whether there is a significant
difference between the scores of motivation towards science learning with
respect to the some variables such as gender, mother education, father
education, mother working status, household income, liking science course,
participation level to science course, usage frequency of laboratory and
frequency of experiment–activity. A survey model is used in the research. The
research was conducted on 1629 students from the eight public secondary schools
in Ankara City along the academic year of 2015-2016. “The Scale for Motivation
toward Science Learning” was used to determine the motivation level.
Independent Samples t-Test, One-Way ANOVA and Pearson Correlation Coefficient
were used to analyze for the data. As a result of the study, it was determined that usage frequency of laboratory, mother education, father
education, mother working status and household income level variables were not
statistically significant on secondary school students’ motivation levels.
Furthermore, it was concluded that gender, liking science course, frequency of
experiment – activity and participation level to science course variables were statistically
significant on motivation level. In addition it was concluded that motivation
decreases from 5^th to 8^th grade significantly and a
positive and statistically significant correlation was determined between the
motivation and success.

Anahtar Kelimeler

Motivation, success, science education, secondary school students

Kaynakça

• Abell, S. K., & Lederman, N. G. (Editors). (2007). Handbook of research on science education. USA: Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah, New Jersey.Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 343-361.Akkaya, R. (2012). İlköğretim 7.sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 510. 27-30 Haziran, 2012, Niğde: Niğde Üniversitesi.Akpınar, B., Batdı, V., & Dönder, A. (2013). İlköğretim öğrencilerinin fen bilgisi öğrenimine yönelik motivasyon düzeylerinin cinsiyet ve sınıf değişkenine göre değerlendirilmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(1), 15-26.Aktan, S. (2012). Öğrencilerin akademik başarısı, öz düzenleme becerisi, motivasyonu ve öğretmenlerin öğretim stilleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.Anderman, E. M., & Midgley, C. (1997). Changes in achievement goal orientations, perceived academic competence, and grades across the transition to middle level schools. Contemporary Educational Psychology, 22, 269-298. Anderman, E. M., & Young, A.L. (1994). Motivation and strategy use in science: Individual differences and classroom effects. Journal of Research in Science Teaching, 31(8), 811-831.Arıkıl, G., & Yorgancı, B. (2012). Öğretmenlerin, öğretmen adaylarının ve öğrencilerin motivasyonu algılama farklılıkları. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 270. 27-30 Haziran, 2012, Niğde: Niğde Üniversitesi.Aşut, N. (2013). Üstün yetenekli öğrencilerin epistemolojik inançlarının fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeyi ve fen başarısıyla ilişkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.Atay, A. D. (2014). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerinin ve üstbilişsel farkındalıklarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.Aydın, B. (2007). Fen bilgisi dersinde içsel ve dışsal motivasyonun önemi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Aydın, F. (2009). İşbirlikli öğrenme yönteminin 10. Sınıf coğrafya dersinde başarıya, tutuma ve motivasyona etkileri. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.Azizoğlu, N., & Çetin, G. (2009 ). 6 ve 7. Sınıf öğrencilerinin öğrenme stilleri, fen dersine yönelik tutumları ve motivasyonları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 171-182.Budak, H. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin öz düzenleme, motivasyon, biliş üstü becerileri ve matematik dersi başarılarının belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, istatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: Pegem A Yayıncılık.Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Hillsdale, NJ, Lawrence Earlbaum Associates.Çakır, E. (2006). Anadolu öğretmen liselerinde okuyan öğrencilerin depresyon ve motivasyon düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.Çavaş, P. (2011). Factors affecting the motivation of Turkish primary students for science learning. Science Education International, 22(1), 31-42.Debacker, T., & Nelson, R.M. (2000). Motivation to learn science: differences related to gender, class type and ability. The Journal of Educational Research, 93(4), 245-254.Dede, Y., & Yaman, S. (2008). Fen öğrenmeye yönelik motivasyon ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(1), 19-37. Dellal, A.N., & Bora Günak, D. (2009). İkinci yabancı dil olarak Almanca öğrenen öğrencilerin birinci yabancı dil İngilizceye bağlı öğrenme stratejileri. Dil Dergisi, 145, 64-85.Demir, R., Öztürk, N., & Dökme, İ. (2012). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersine yönelik motivasyonlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (23), 1-21. Deniş Çeliker, H, Tokcan, A., & Korkubilmez, S. (2015). Fen öğrenmeye yönelik motivasyon bilimsel yaratıcılığı etkiler mi? Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (30), 167-192.Duman, B. (2014). Ortaokul 6.sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersindeki motivasyon durumları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.Ekici, G. (2010). Factors affecting biology lesseon motivation of high school students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 2137–2142.Erdem, A.R., & Gözel, E. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin motivasyon düzeyleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1) 49-60.Ergün, A., & Bilen, K. (2014). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerinin incelenmesi. XI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 627-628. 11-14 Eylül, 2014, Adana: Çukurova Üniversitesi.Et, S. Z. (2013). Elazığ Bilim ve Sanat Merkezi öğrencilerinin fen bilimleri dersine ve motivasyon düzeylerine ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.George, R. (2006). A cross- domain analysis of change in students’ attitudes toward science and attitudes about the utility of science. International Journal of Science Education, 28(6), 571-589.Güvendik, F. (2010). Kimya motivasyon ölçeğinin uyarlanması ve yapı geçerliğinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.Güvercin, Ö. (2008). Investigating elementary students’ motivation towards science learning: A cross age study. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Güvercin, Ö., Tekkaya, C., & Sungur, S. (2010). Öğrencilerin fen öğrenimine yönelik motivasyonlarının incelenmesi: Karşılaştırmalı bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 233-243.İçöz, Ö. F., & Geban, Ö. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin kimya dersine yönelik tutum, motivasyon ve öz yeterlilik inançları arasındaki ilişki ve cinsiyet, okul türü ve sınıf seviyesinin bu değişkenlere etkileri. XI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 107. 11-14 Eylül, 2014, Adana: Çukurova Üniversitesi.İnaltun, H. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kavramlar arası ilişki kurma düzeyleri ile fene yönelik motivasyonel inançları ve öz düzenlemeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.İnel Ekici, D., Kaya, K., & Mutlu, O. (2014). Ortaokul öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi: Uşak ili örneği. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 10(1), 13-26.Kalaycı, Ş. (2008). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.Kan, A., & Akbaş, A. (2006). Kimya öğretiminde başarıyı etkileyen bazı değişkenlerin (tutum, öz yeterlilik, kaygı ve motivasyon) başarıya etkisinin araştırılması. VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi: Bildiriler Kitabı, Cilt-II, Gazi Üniversitesi, Ankara.Karagöz Bolat, N. (2007). İlköğretim 6. ve 7. sınıf fen ve teknoloji bilgisi dersi öğrencilerinden öğrenme stillerine göre motivasyon ve başarı düzeyleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.Karakış, Ö. (2014). Lise öğrencilerinin İngilizce dersine yönelik kaygıları, motivasyonları, öz-yeterlik algıları ve İngilizce ders başarıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.Kıngır, S., & Yazıcı, N. (2007). Lise öğrencilerinin kimya dersine ilişkin tutumları ve motivasyonları üzerine bir araştırma. 1. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi, 172-173. 20 – 22 Haziran 2007, İstanbul.Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., & Çokluk Bökeoğlu, Ö. (2006). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.Kurtoğlu, N. Ş. (2013). Motivasyon ve öğrenme stratejileri arasındaki bağımlılık ve yabancı dil öğrenme başarısı ile ilişkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.Lee, O., & Brophy, J. (1996). Motivational patterns observed in sixth-grade science classrooms. Journal of Research in Science Teaching, 33(3), 585-610.MEB, (2006). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı. 21 Mayıs 2017 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=25 adresinden alınmıştır.MEB, (2013). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi öğretim programı. 21 Mayıs 2017 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/www/guncellenen-ogretim-programlari/icerik/151 adresinden alınmıştır.MEB, (2017). Fen bilimleri dersi öğretim programı. 20 Ağustos 2017 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=143 adresinden alınmıştır. Meriç, G. (2012). Fen eğitiminde ülkemizde yaşanan başarısızlık genellemesinin nedenleri üzerine literatür taraması. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 175. 27-30 Haziran, 2012, Niğde: Niğde Üniversitesi.Ng, K.T., Soon, S.T., & Fong, S.F. (2010). Development of a questionnaire to evaluate students’ perceived motivation towards science learning incorporating ICT tool. Malaysian Journal of Educational Technology, 10(1), 39-55.Pintrich, P. R., & Schunk, D. H. (1996). Motivation in education: Theory, research, and application. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.Pintrich, P.R. (2003). A motivational science perspective on the role of student motivation in learning and teaching contexts. Journal of Educational Psychology, 95(4), 667-686.Pintrich, P.R., Marx, R.W., & Boyle, R.A. (1993). Beyond cold conceptual change: The role of motivational beliefs and classroom contextual factors in the process of conceptual change. Review of Educational Research, 63, 167–199.Polat, M. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin biyoloji dersi motivasyon düzeylerinin cinsiyet, sınıf, okul ve genel akademik başarı değişkenlerine göre incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.Schunk, D. H., Meece, J. L., & Pintrich, P. R. (2013). Motivation in Education (4th Edition). USA: Pearson.Selçuk, Z. (2000). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Yayıncılık.Şen Gümüş, B., & Kıngır, S. (2014). Ortaokul 5 ve 6. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersine ilişkin öz-düzenleme stratejileri ve motivasyonel inançlarının incelenmesi. XI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 825. 11-14 Eylül, 2014, Adana: Çukurova Üniversitesi.Şenler, B. (2014). Fen Dersine Yönelik Uyumsal Öğrenme Durumları Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. XI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 1110. 11-14 Eylül, 2014, Adana: Çukurova Üniversitesi.Sevinç, B., Özmen, H., & Yiğit, N. (2011). Investigation of primary students’ motivation levels towards science learning. Science Education International, 22(3), 218-232. Seyis, S. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin motivasyonları ve duygusal zekaları ile akademik başarıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.Sezgin Saf, A. (2011). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin kimya dersine ilişkin tutum, motivasyon ve öz yeterlik algılarının çeşitli değişkenler ile incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.Soykan, S., & Kahyaoğlu, H. (2014). Bir Öğretmenin Motivasyon Stratejilerinin ARCS Motivasyon Modeline Göre Değerlendirilmesi. XI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 1320. 11-14 Eylül, 2014, Adana: Çukurova Üniversitesi.Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013).Using multivariate statistics. Boston: Pearson.TDK, (2016). Büyük Türkçe Sözlük. 21 Mayıs 2017 tarihinde http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.57c575d093e922.01688018 adresinden alınmıştır.Tuan, H. L., Chin, C.C., & Sheh (2005). The development of a questionnaire to measure students’ motivation towards science learning. International Journal of Science Education, 27(6), 634-659.Urdan, T., & Midgley, C. (2003). Changes in the perceived classroom goal structure and pattern of adaptive learning during the early adolescence. Contemporary Educational Psychology, 28, 524-551.Uzun, N., & Keleş, Ö. (2010). Fen öğrenmeye yönelik motivasyonun bazı demografik özelliklere göre değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 561-584.Uzun, N., & Keleş, Ö. (2012). İlköğretim öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyon düzeylerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 313-327.Wigfield, A., & Wentzel, K.R. (2007). Introduction to motivation at school: Interventions that work. Educational Psychologist, 42(4), 191-196. Yaman, S. & Dede, Y. (2007). Öğrencilerin fen ve teknoloji ve matematik dersine yönelik motivasyon düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52, 625-638. Yavuz, F. (2006). Okul motivasyonu değerlendirme ölçeği yapılandırılması ve güvenirliği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.Yazıcı, N. & Kıngır, S. (2007). Lise 1 öğrencilerinin kimyaya yönelik tutumlarının ve motivasyonlarının kimya başarısı ile ilişkisi. 1. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi, 115-116. 20 – 22 Haziran 2007, İstanbul.Yenice, N., Saydam, G. & Telli, S. (2012). İlköğretim öğrencilerinin fen öğrenmeye yönelik motivasyonlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 231-247.Yıldız, M. (2010). İlköğretim 5. Sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.Yılmaz, H. & Huyugüzel Çavaş, P. (2007). Reliability and validity study of the students’ motivation toward science learning (smtsl) questionnaire. İlköğretim Online, 6(3), 430-440.