İlkokul 4.Sınıf Öğrencilerine Alternatif Etkinliklerle Doğal Çevreye Duyarlılığın Kazandırılması

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 258 - 280, 30.03.2019

Bilgin Ünal İbret İbrahim Demirbaş Fatıma Betül Demir

https://doi.org/10.30703/cije.474570

Cited By: 4

Öz

Dünyada hızlı sanayileşme ve nüfus artışına paralel
olarak doğal kaynaklar bilinçsiz bir şekilde tüketilmektedir. Bu nedenle
yaşanabilir ve sürdürülebilir bir çevrenin devamlılığı açısından çevre
eğitiminin önemli bir rolü bulunmaktadır. Çocukların çevreye olan duyarlılığını
artırabilmek için doğa sevgisinin içselleştirilmesi gerekir. Milli Eğitim
Bakanlığı tarafından hazırlanan 2017 yılında taslak programında ve 2018 yılında
yenilenen Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında sevgi ve duyarlılık
değerleri yer almaktadır. Ayrıca dersin özel amaçlarında geleceğin büyükleri
olan çocukların, doğal kaynakların sınırlılığının farkına varan,  doğal kaynakları korumaya çalışan ve
sürdürülebilir çevre anlayışına sahip doğaya duyarlı bireyler olarak
yetiştirilmesi amaçlanmaktadır. Dersin bu öneminden dolayı “doğal çevreye
duyarlılık” çalışmanın konusu olarak belirlenmiştir. Çalışmanın amacı, ilkokul
4. sınıf Sosyal Bilgiler Dersi “İnsanlar, Yerler ve Çevreler” öğrenme alanında
yer alan doğal çevreye duyarlılıkla ilgili konuların alternatif etkinliklerle
öğrencilere kazandırmaktır.  Nitel
araştırma yöntemlerinden eylem araştırması kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma
grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilirlik
durum örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Kastamonu il
merkezinde 2017-2018 eğitim-öğretim yılı ikinci yarıyılında öğrenim gören 19
ilkokul 4. sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada öncelikle, öğrencilere
“doğa sevgisi” ve “çevreye duyarlılık” 
hakkında açık uçlu soru sorularak öğrencilerin düşünceleri tespit
edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada doğal çevre ile ilgili konulara yönelik
araştırmacılar tarafından sistematik bir program dâhilinde geliştirilen
fotoğraf analizi, çözümleyici öykü, şarkı, bulmaca ve ağaç dikimi gibi toplam 5
uygulama, 5 haftalık süreçte uygulanmıştır. Süreç sonunda araştırmacılar
tarafından hazırlanan açık uçlu görüşme formu öğrencilere uygulanmıştır. Elde
edilen veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular
sonucunda çevre konularında alternatif etkinlik kullanımının öğrencilerin doğal
çevreye karşı duyarlılık kazanmasında etkili olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değer, doğa sevgisi, çevreye duyarlılık, alternatif etkinlikler

Primary School 4th Grade Students to Gain Responsibility for Natural Environment with Alternative Activities

Öz

Natural resources are consumed unconsciously in
parallel with rapid industrialization and population growth in the world.
Therefore, environmental education has an important role in the sustainability
of a livable and sustainable environment. In order to increase the sensitivity
of children to the environment, the love of nature should be internalized. The values of love and sensitivity are included in the curriculum
prepared by the Ministry of National Education in 2017 and Social Studies
Course Curriculum renewed in 2018. In addition, it is aimed that the children
who are the big ones of the future in the specific aims of the course are
trained as nature sensitive individuals who are aware of the limitations of
natural resources and who try to protect natural resources and have a
sustainable environmental understanding. Due to this importance of the course “sensitivity
natural environment” was determined as the subject of the study. The aim of
this study is to gain Primary School 4. Class Social Studies course “People,
Places and Environments " in the field of learning to provide students
with alternative activities related to the issues of sensitivity to the natural
environment. Action research was used from qualitative research methods. In
order to determine the study group, easy availability status sampling was used
for the purpose of sampling methods. The study group consisted of 19 primary
school 4th grade students in the second semester of 2017-2018 academic year in
Kastamonu city center. In this research, firstly, the students were asked to
determine their thoughts by asking an open-ended question about “love of
nature” and “sensitivity to the environment”. In this study, a total of 5
applications, such as photo analysis, analytical storytelling, song, puzzle and
tree planting about natural environment issues developed within the framework
of systematic program by the researchers, were applied in 5 weeks period. At
the end of the process, the open-ended interview form prepared by the
researchers was applied to the students. 
The data were analyzed by using content analysis method. As a result of
the findings; it was found that the use of alternative activities in
environmental issues is effective on the students' sensitivity to the natural
environment.

Anahtar Kelimeler

Value, natures love, environmental sensitivity, alternative activities

Kaynakça

• Referans1 Aladağ, S. (2012). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini bilişşel düzeyde kazanmalarına etkisi. TSA, 16(1), 123-146.
• Referans2 Ateş, H. (2012). Gülsüm Cengiz’ in öykülerinin çocukta doğa sevgisi ve çevre bilinci geliştirme açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Referans3 Aydın, İ. (2014). Değer kavramı ve değer yükleme, İ. Aydın ve K. Yılmaz (Ed.). Eğitim yönetimi, denetimi ve yazıları. (ss. 1-52). Ankara: Pegem A.
• Referans4 Aykaç, N. ve Başar, E. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim programının değerlendirilmesi. Eğitimde yansımalar: VIII Yeni ilköğretim programlarını değerlendirme sempozyumu bildiriler kitabı (ss.343-361). Ankara: Sim Matbaası.
• Referans5 Bacanlı, H. (1999). Üniversite öğrencilerinin değer tercihleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 5(4), 597-610.
• Referans6 Balcı, F. A. ve Yanpar Yelken, T. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 195-213.
• Referans7 Baş, G. ve Beyhan, Ö. (2012). Türkiye’de değerler eğitimi konusunda yapılmış lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 10(24), 55-77.
• Referans8 Bilgin, İ., ve Toksoy, A. (2007). Yaparak yaşayarak öğrenme etkinliklerinin öğrencilerin bilimsel süreç becelerine etkisi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 163 – 169.
• Referans9 Coşkun, Y. ve Yıldırım, A. (2009). Üniversite öğrencilerinin değer düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 311-328.
• Referans10 Çağlar Karapınar, B. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğa eğitimi hakkında metaforik algıları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• Referans11 Çelikkaya, T. (2013). Ortaokulda doğrudan kazandırılacak değerlerin vatandaşlık ve demokrasi eğitimi kitabına yansıma düzeyleri. Turkish Studies, 8(8), 1715-1731.
• Referans12 Çiftçi, T. ve Eser Ünaldı, Ü. (2014). Coğrafya öğretmenlerinin değer eğitiminin mevcut durumu ile ilgili görüş ve düşünceleri. Zeitschrift für die Welt der Türken, 6(2), 81-99.
• Referans13 Deniş Çeliker, H. ve Akar, A. (2015). Ortaokul öğrencilerinin doğaya ilişkin metaforları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (2), 101-119.
• Referans14 DeNobile, J. ve Hogan, E. (2014). Values education: What, how, why and what next?, Curriculum & Leadership Journal, 12, (1).
• Referans15 Ekinci Çelikpazu, E. ve Aktaş, E. (2011). MEB 6., 7., ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi. Turkish Studies, 6(2), 413-424.
• Referans16 Gelen, İ., Yılmaz, A. ve Kurtulmuş, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin sosyo-ekonomik düzeyleri ile değerleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 237-246.
• Referans17 Gül, F. (2013). İnsan-doğa ilişkisi bağlamında çevre sorunları ve felsefe. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 17-21.
• Referans18 Gülüm, K. ve Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgiler dersinde göç konusunun işlenişinde halk türkülerinin kullanılması (Örnek bir çalışma). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 26(26).
• Referans19 Gürdoğan Bayır Ö. ve Çengelci-Köse, T. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarına göre ilkokullarda değer eğitimi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 317- 339.
• Referans20 Halstead, J. M. ve Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30, 169-202.
• Referans21 İbret, B. Ü., Karatekin, K., Avcı, E. (2015). Sosyal bilgiler dersinde coğrafya öğretiminin değerler eğitimi açısından önemi. Millî Eğitim, 207, 5-23.
• Referans22 Jindal, J. (2013). Value based education-need of the day. International Journal of Emerging Research in Management & Technology, 2(9), 24-26.
• Referans23 Karasu Avcı, E. (2016). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitiminde coğrafya disiplininin rolü. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 1(1), 36-58.
• Referans24 Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebi eserlerin kullanımı. Turkish Studies, 6(1), 1398-1412.
• Referans25 Kaur, S. (2015). Moral values in education. IOSR Journal Of Humanities And Social Science, 20(3), 21-26.
• Referans26 Kaymakcı, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebî türlerin kullanım durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 230-255.
• Referans27 MEB. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4–5. sınıflar öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• Referans28 MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6. ve 7. sınıflar)http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354 adresinden 10.03.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Referans29 Meydan, A. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde doğa eğitimi, A. Şimşek, S. Kaymakcı (Ed.), Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi. (ss. 259-282). Ankara: Pegem A.
• Referans30 Mindivanlı, E., Küçük, B. ve Aktaş, E. (2012). Sosyal bilgiler dersinde değerlerin aktarımında atasözleri ve deyimlerin kullanımı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 93-101.
• Referans31 Özalp-Kaplan, N. (2014). İlkokullarda değer eğitiminin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Referans32 Özdemir, O. (2010). Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 125-138.
• Referans33 Özgül, İ. (2016). Conference of the International Journal of Arts & Sciences, 9(2), 53-60.
• Referans34 Öztürk, C., Coşkun-Keskin, S. ve Otluoğlu, R. (2012). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller, (5. Baskı), Ankara: Pegem A.
• Referans35 Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Referans36 Robb, B. (1998). What is values eduation and so what? The Journal of Values Education, 1, 1-11.
• Referans37 TDK. (2018). Büyük Türkçe Sözlük.
• Referans38 Tahiroğlu, M. ve Aktepe, V. (2015). Değerler eğitimi yaklaşımlarına göre geliştirilen etkinliklerin demokratik algı ve davranışlar üzerine etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(30), 309–345.
• Referans39 Tay, B., Durmaz, F. Z. ve Şanal, M. (2013). Sosyal bilgiler dersi kapsamında öğrencilerin değer ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. GEFAD / GUJGEF 33(1), 67-93.
• Referans40 Tay, B. ve Yıldırım, K. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kazandırılması amaçlanan değerlere ilişkin veli görüşleri Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1499-1542.
• Referans41 Ulusoy K. ve Tay, B. (2011). Sosyal bilgilerde değer eğitimi. R. Turan, A. M. Sünbül ve H. Akdağ (Ed.). Sosyal Bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar-II (s.60-72). Ankara: Pegem Akademi.
• Referans42 Yaşar, O. (2004). İlköğretim sosyal bilgiler derslerinde görsel materyal kullanımı ile coğrafya konularının eğitimi ve öğretimi. Milli Eğitim Dergisi, 163.
• Referans 443Yaşar, Ş. ve Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimine ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 3(9), 1-23.
• Referans44 Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.