Öğretmen Adaylarının Duygu ve Kişilik Özellikleri ile Öğretim Yeterlikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 4, 1177 - 1203, 22.12.2020

Fulya Köse Gülay Bedir

https://doi.org/10.30703/cije.687467

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmada öğretmen adaylarının duygu ve kişilik özellikleri ile öğretim yeterlikleri arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın evrenini 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören lisans öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırma evreninin tamamına ulaşıldığından ayrıca bir örneklem seçimine gidilmemiştir. Araştırmada “Öğretmen Duyguları Ölçeği”, “Temel Kişilik Özellikleri Ölçeği” ve “Öğretim Yeterliği Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmen adaylarının öğretmen duygularının en yüksek zevk boyutunda olduğu; ölçme aracının zevk boyutunda yaş değişkenine göre daha genç yaş grubundakilerin lehine, anne eğitim durumu değişkenine göre anne eğitim durumu düşük olanların lehine ve lise okul türü değişkenine göre daha az nitelikli okul türünde olanların lehine anlamlı bir farkın olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının temel kişilik özelliklerinin en yüksek olduğu boyut “geçimlilik-uyumluluk” ve en düşük boyut ise olumsuz değerlik boyutudur. Araştırma sonucunda, öğretmen adaylarının öğretim yeterliklerinin en yüksek olduğu boyutun “sınıf yönetimi” boyutu, en düşük boyutunun ise “kişilerarası ilişki” boyutu olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının öğretim yeterliliklerinin, duygu özelliklerinin “zevk” boyutu ile pozitif, “endişe ve kızgınlık” boyutları ile negatif yönlü anlamlı ilişkiler gösterdiği; kişilik özellikleri ile öğretim yeterlikleri arasında pozitif yönlü anlamlı ilişkiler bulunduğu, kişilik değişkeninin öğretmen adaylarının öğretim yeterliğindeki toplam varyansın yaklaşık %12’sini açıkladığı belirlenmiştir. Araştırma bulgularına yönelik olarak öğretmen adaylarının eğitiminde öğretim yeterliklerini artırırken öğretmen adaylarının duygu ve kişilik özelliklerinin de dikkate alınması önerisinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenlik, öğretmen adayları, duygu, kişilik, öğretim yeterliği

An Analysis Of The Relationship Between Prospective Teachers’ Emotion And Personality Traits With Their Teaching Efficacy

Öz

This research aims to identify prospective teachers’ emotional and personality traits along with their teaching efficacy. Having a relational survey model, the population of the research consisted of students studying at the Faculty of Education in Kahramanmaraş Sütçü İmam University during the 2017-2018 academic year. Since the entire research population was reached, no sample selection was made. This research employed three data collection tools as “Teacher Emotion Scale”, “Basic Personality Traits Scale” and “Teaching Efficacy Scale”. Research results have revealed that prospective teachers’ teaching emotions are at the highest level in terms of the enjoyment dimension. A statistically significant difference has been identified across the dimension of enjoyment depending upon their age in favor of those with lower ages, mother educational status in favor of lower educational status and high school type in favor of less qualified high schools. The results of the research have also suggested that “Agreeableness-Conscientiousness” stand as the dimensions that prospective teachers have the highest personality traits, while the lowest dimension is the negative valence. Research findings revealed that prospective teachers had the highest level of teaching efficacy in “classroom management” dimension and the lowest in “interpersonal relationships”. Besides, a positive relationship was identified between the “enjoyment” dimension of emotions and teaching efficacy; whereas, a negative relation was determined between the dimensions of “anger and anxiety” and teaching efficacy. Moreover, a positive and significant relations was found between personality traits and teaching efficacy. The personality variable was noted to explain approximately 12% of the total variance in terms of the prospective teachers’ teaching efficacy. The research results provide recommendations based upon the idea that prospective teachers’ emotion and personality traits should be taken into consideration while increasing their teaching efficacy.

Anahtar Kelimeler

Teaching, prospective teachers, emotion, personality, teaching efficacy

Kaynakça

• Alpaslan, M. M., Ulubey, Ö. (2017). Öğretmen duygu ölçeğinin türk kültürüne uyarlanması. International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 12(25), 119-130.
• Atkinson, L. R; Atkinson, C. R ve Hilgard, E. 1995. Psikolojiye giriş. Çev: K. Atakay, Atakay, A. Yavuz, Sosyal Yayınlar, İstanbul,926s.
• Baymur, F. (1994). Genel psikoloji. İnkılap Kitabevi: İstanbul, 319s.
• Bedir, G. (2015). Perception of teaching efficacy by primary and secondary school teachers. International Electronic Journal Of Elementary Education, 8(1),41-54.
• Bedir, G. (2017). Perceptıon of teachıng effıcacy by faculty members. International Journal On New Trends İn Education & Their Implications, 8 (1),51-61.
• Birimoğlu, B. (2015). Sınıf Öğretmenlerinin Kişilik Özellikleri ile İş Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: İstanbul İli Kadıköy İlçesi Örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Brıgıdo, M; Mellado, L; Costillo, E & Mellado, V. (2014). Emotions İn Prospective Secondary Teachers When Teaching Science Content, Distinguishing By Gender. Research İn Science And Technological Education, 32(2), 182-215.
• Buscaglıa, L. (1987). Kişilik. Çev. N. Ebcioğlu, İnkılap Kitabevi: İstanbul, 160s.
• Bulut, MB, Yıldız, M. Üniversite öğrencilerinin kişilik özelliklerinin yaşam doyumlarına etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24 (2), 397-412.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem A Yayıncılık: Ankara, 201s.
• Chang, T.S., Lin, H.H. & Song, M. M. (2011). University faculty members’ perceptions of their teaching efficacy. Journal Innovations İn Education And Teaching International , 48 (1), 49-60.
• Cirhinlioğlu, F. G. 2001. Çocuk ruh sağlığı ve gelişimi. Nobel Yayınları, Ankara,248s.
• Coşkun, E., Gelen, İ. & Öztürk, E. (2013). Türkçe Öğretmeni adaylarının öğretimi planlama, uygulama ve değerlendirme yeterlilik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 140-163.
• Cüceloğlu, D. (1993). İnsan ve davranışı. Remzi Kitabevi: İstanbul,591s.
• Çapraz, Ç. & Samancı, O. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik görüşleri VE okul deneyiminin ilk gününde hissettikleri duygular. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (1), 179-188.
• Demirci, S. (2003). Öğretmenlerde beş faktör kişilik özellikleri ile iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Demirel, Ö. (1999). Planlamadan değerlendirmeye öğretme sanatı. Pegem A Yayıncılık: Ankara,294s.
• Dökmen, Ü. (2000). Varolmak gelişmek uzlaşmak. Sistem Yayıncılık: İstanbul, 402s.
• Ekin, M. (2018). Sınıf öğretmenlerin dersleri öğrenirken ve öğretirken hissettikleri duyguları ile öğretim etkililik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitütsü, Kahramanmaraş.
• Gençöz, T. & Öncül, Ö. (2012). Examination of personality characteristics in a turkish sample: development of basic personality traits ınventory. The Journal Of General Psychology, 139 (3), 194-216.
• Gül, T.G. (2017). Üniversite öğrencilerinde bağlanma stilleri ile duygu dışavurum arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi), Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güler, A. (2017). Öğretmen ve öğrencilerde ortaya çıkan duyguların öğretmen-öğrenci ilişkilerine etkileri. (Yüksek lisans tezi), Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri, Nobel Akademik Yayıncılık: Ankara, 368s.
• Kervancı, F., 2008. Büro çalışanlarının duygu yönetimi yeterlik düzeylerinin geliştirilmesinde duygu yönetimi eğitimi programının etkisi, Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kim, L. E. & Maccann, C. (2016). What is students' ideal university instructor personality? an investigation of absolute and relative personality preferences, Personality And Individual Differences, 12, 190-203.
• Küçükahmet, L. (Ed.) (1999). Öğretmenlik mesleğine giriş. Alkım Yayınevi: İstanbul,225s.
• Levent, B. (2011). Sınıf öğretmenlerinin kişilik özelliklerinin iletişim becerilerine etkisi. (Yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Menzi, N. Çalışkan, E. & Çetin, O. (2012). öğretmen adaylarının teknoloji yeterliliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Anadolu Journal Of Educational Sciences International, 2(1), 1-18.
• Oktay, H. (2007). İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin motivasyonu ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Onur, B. (2000). Gelişim psikolojisi. İmge Kitabevi: Ankara,432s.
• Özçelik, D. A. (2014). Eğitim programları ve öğretim. Pegem Akademi: Ankara, 261s.
• Özgan, H. Yiğit, C. Aydın, Z. & Küllük, M.C. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimine ilişkin algılarının incelenmesi ve karşılaştırılması. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1),617- 635.
• Öztürk, Ç. (2004). Ortaöğretim coğrafya öğretmenlerinin öğretim yöntem ve teknikleri kullanabilme yeterlilikleri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, 5 (2), 75-83.
• Palmer, P. (Ed.). (2016). Eğitim programlarında güncel sorunlar. Çev.N.T.Bümen, Pegem Akademi: Ankara, 370s.
• Roberts, T. G. Mowen, D. L. Edgar, D. W. Harlin, J. F. & Briers, G. E. (2007). relationships between personality type and teaching efficacy of student teachers. Journal Of Agricultural Education, 48(2), 92-102.
• Sallıoğlu, G. (2002). Aleksitimik olan ve olmayan üniversite öğrencilerinin duygu ifade eden sözcük ve deyimlere yükledikleri duygu yoğunlukları. (Yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Saygılı, G. (2010). Öğretmenlerin kişilik özellikleri ile okul iklimi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sevgi, F. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin kişilik tipleri ile sınıf yönetim stilleri arasındaki ilişkinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi), Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Şahin, İ. & Altunay ,U. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimi davranışları. İlköğretim Online, 10(3), 905-918.
• Şeker Sır, N. (2016). Öğretmen adaylarının 5 faktör kişilik kuramına göre kişilik özelliklerinin belirlenmesi ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yüksek lisans tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şişman, M. (2015). Eğitim bilimine giriş. Pegem Akademi: Ankara,347s.
• Uysal, Y. (2015). Öğretmenlerin kişilik özelliklerinin iş değerleri üzerine etkisi. (Yüksek lisans tezi), Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Uzun Özer, B. & Tezer, E. (2008). Umut ve olumlu-olumsuz duygular arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 81-86.
• Yavuzer, H. (2001). Çocuk ve suç. Remzi Kitabevi: İstanbul,300s.
• Yılmaz Koca, S. (2009). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi), Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yurtseven, N. (2020). Teacher emotion questionnaire: a turkish adaptation, validity, and reliability study, Pegem Journal of Education and Instruction, 10(1), 251-282. https://doi.org/10.14527/pegegog.2020.009