The Evaluation of the Serbia-Kosovo Crisis from the Perspective of the European Union's Conditionality Principle

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 230 - 246, 25.03.2024

Osman Şaşkın , Ali Samir Merdan

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.1390943

Öz

Avrupa Birliği’nin Koşulluluk İlkesi Perspektifinden Sırbistan-Kosova Krizinin Değerlendirilmesi

Öz

Bu çalışma, Avrupa Birliği’nin Sırbistan’la olan üyelik sürecindeki ilişkilerini ve bu ilişkileri yürütürken koşulluluk ilkesini, Sırbistan-Kosova krizinin çözümünde ve iki taraf arasındaki diyaloğun sürdürülmesinde kullanma yöntemini ele almayı amaçlamıştır. Avrupa Birliği, üyelik sürecinde koşulluluk ilkesini her devlete özgü farklılıklar arz ederek bu ilkeyi devletler nezdinde farklılaştırmıştır. Dolayısıyla koşulluluk ilkesi, üyelik sürecindeki her bir aday devlet için ayrı ayrı işletilmiştir. Bu noktada çalışmanın üzerinde durduğu temel varsayım, 1980’lerin sonlarında ortaya çıkan Sırbistan-Kosova krizinin, 2009’da Sırbistan’ın AB’ye üyelik başvurusunda bulunmasından sonra koşulluluk ilkesi bağlamında çatışmaya dönüştürmediği ve taraflar arasındaki diyalog sürecinin yaşandığı yönündedir. Sonuç olarak 2009’dan bugüne kadar olan süreçte Avrupa Birliği’nin koşulluluk ilkesinin, Sırbistan-Kosova krizinin çözümünde etkili olduğu, ara sıra taraflar arasında sorunlar yaşansa da en azından bu sorunları çatışmaya dönüştürmediği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Koşulluluk İlkesi, Sırbistan, Kosova

Kaynakça

• Agné, H. (2009). European Union conditionality: Coercion or voluntary adaptation?. Alternatives: Turkish Journal of International Relations, 8(1), 1-18.
• Aksoy, M., Polisi, A. ve Büyükçiçek, M. (2014). Kosova: Kimin barışı. N. Akyeşilmen (Ed.). Barışı konuşmak teori ve pratikte çatışma yöntemi (261-276). Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• Arslan, İ. (2009). Kosova sorunu: Tarihsel perspektiften bir değerlendirme. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, (15), 45-67.
• Ayhan, H. (2008). Kosova’nın bağımsızlığı sürecinde uluslararası güçlerin ve Türkiye’nin tutumu. Avrasya Etüdler, 33(1), 113-134.
• Birgül, D. C. (2010). Kosova’nın bağımsızlığı ve Türk dış politikası (1990-2008). Uluslararası İlişkiler, 7(27), 51-86. Clark, H. (2000). Civil resistance in Kosovo. London: Pluto Press.
• Daltveit, M. E. (2007, 14 December). The March 2004 riots in Kosovo: A failure of the international community. (Unpublished master's thesis). United States Army Command and General Staff College, Fort Leavenworth, Kansas. https://ia802807.us.archive.org/22/items/DTIC_ADA594379/DT IC_ADA594379.pdf (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2023)
• Daskalovski, Ž. (2003). Claims to Kosovo: Nationalism and self-determination. F. Bieber ve Ž. Daskalovski (Ed.). Understanding the war in Kosovo (11-28). London: Frank Cass.
• European Council. (2023, 19 September). Belgrade-Pristina dialogue: Statement by the high representative on behalf of the European Union on expectations from Serbia and Kosovo. https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2023/09/19/belgrade-pristina-dialogue-statement-by-the-high-repr esentative-on-behalf-of-the-european-union-on-expectations-from-serbia-a nd-kosovo/ (Erişim Tarihi: 27 Kasım 2023)
• European Parliament. (2023, 18 October). Resolution on the recent developments in the Serbia-Kosovo dialogue, including the situation in the northern municipalities in Kosovo (Joint Motion for a Resolutıon: B9-0437/2023). https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/RC-9-2023-0437_EN.html (Erişim Tarihi: 27 Kasım 2023)
• Grabbe, H. (1999). A partnership for accession? The implications of EU conditionality for the central and east european applicants (Rapor No: 1999/12). Florence: European University Institute. International Crisis Group. (2023, 12 May). Kosovo-Serbia: Finding a way forward. https://www.crisisgroup.org/europe-central-asia/balkans/kosovo-serbia/kosovo-serbia-finding-way-forward (Erişim Tarihi: 2 Kasım 2023)
• İba Gürsoy, S. ve Ülgen Türedi, G. (2020). Avrupa Birliği genişlemesi’nde koşulluluk ilkesi: Batı Balkanlar ve Türkiye. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, 9(2), 363-399.
• Judah, T. (2008). Kosovo what everyone needs to know. New York: Oxford University Press.
• Kamil, İ. ve Şaşkın, O. (2019). The Kosovo crisis and United Nations deadlock. M. H. Özev ve A. Erdoğan (Ed.). The United Nations and its conflict resolution role (189-211). Istanbul: Istanbul University Press.
• Karakoç, J. (2006). ABD’nin Soğuk Savaş sonrası hegemonya çabaları etkisinde NATO’nun Kosova müdahalesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 227-242.
• Karatay, O. (1998). Kosova kanlı ova. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Ker-Lindsay, J. (2009). Kosovo the path to contested statehood in the Balkans. London: I. B. Tauris.
• Keşvelioğlu, A. (2019). The future of Serbia-Kosovo relations: Prospects for normalisation. Istanbul: TRT World Research Centre. https://research centre.trtworld.com/wp-content/uploads/2020/11/Serbia-Kosovo-Discussio n-Paper-AK.pdf (Erişim Tarihi: 2 Kasım 2023)
• Kosova Democratic Institute. (2018). Kosovo-Serbia dialogue challenges and the way forward. Prishtina: Kosova Democratic Institute. https://kdi-kosova. org/wp-content/uploads/2018/04/18-Sfidat-ENG-04.pdf (Erişim Tarihi: 13 Ekim 2023)
• Lehne, S. (2012). Kosovo and Serbia: Toward a normal relationship. Bruxelles: Carnegie Endowment for International Peace. https://carnegieendowment. org/files/Kosovo_and_Serbia.pdf (Erişim Tarihi: 30 Eylül 2023)
• Marković, A. ve Perović, J. (2023). Hotspot Balkans: Serbia and Kosovo (Rapor No: 325). Zürich: Center for Security Studies.
• Mattelaer, A. (2018). Exploring the boundaries of conditionality in the EU (Rapor No: 51). Brussels: EGMONT-Royal Institute for International Relations.
• Morina, E. (2023). The politics of dialogue: How the EU can change the conversation in Kosovo and Serbia (Rapor No: 485). Berlin: European Council on Foreign Relations. https://ecfr.eu/wp-content/uploads/2023/03/ The-politics-of-dialogue-How-the-EU-can-change-the-conversation-in-Ko sovo-and-Serbia.pdf (Erişim Tarihi: 15 Eylül 2023).
• Murphy, R. (2007). UN peacekeeping in Lebanon, Somalia, and Kosovo. New York: Cambridge University Press. Oktay, E. G. ve Rrapaj, J. (2016). Sosyal inşacılık açısından Kosova’nın kimliği: Bağımsızlık sonrasında ortak bir “Kosovalı” kimliği oluşturmak mümkün mü?. Uluslararası İlişkiler, 13(49), 43-59.
• Poulton, H. (1993). Balkanlar-çatışan aznlıklar, çatışan devletler. (Y. Alagon, Çev.). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Pridham, G. (2007). Change and continuity in the European Union’s political condionality: Aims, approach, and priorities. Democratization, 14(3), 446-471.
• Russell, M. (2019). Serbia-Kosovo relations (Confrontation or normalisation?). Brussels: European Parliamentary Research Service. https://www.europa rl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2019/635512/EPRS_BRI(2019)635512_EN.pdf (Erişim Tarihi: 23 Ekim 2023).
• Savaş, H. (2001). Dünü ve bugünüyle Kosova sorunu-II. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 101-111.
• Schimmelfennig, F. ve Sedelmeier, U. (2007). Candidate countries and conditionality. P. Graziano ve M. P. Vink (Ed.). Europeanization: New Research Agendas (88-101). New York: Palgrave Macmillan.
• Singh, J. (2008). Problem of ethnicity: The United Nations and Kosovo crisis. Jodhpur: Unistar.
• Şahin, S. (2015). Kosova’nın bağımsızlık ilanının Uluslararası Adalet Divanı kararı ve self determinasyon ilkesi çerçevesinde incelenmesi. Ankara Barosu Dergisi, (3), 520-533.
• Şahin, Y. (2021). Batı Balkanlar (Western Balkans). İ. Ersoy, T. M. Eren, H. Yazgan, İ. Göçmen ve Ç. İleri (Ed.). Avrupa Birliği ansiklopedisi (741-742). İstanbul: İstanbul Kalkınma Vakfı Yayınları. https://www.ikv.org.tr/ima ges/files/avrupa_birligi_ansiklopedisi.pdf (Erişim Tarihi: 25 Kasım 2023)
• Tatar, V. (2017). Kosova’nın bağımsızlık süreci ve Birleşmiş Milletler. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (59), 232-246.
• The Independent International Commission on Kosovo (2000). The Kosovo report. Oxford: Oxford University Press.
• Ural, S. (2014). Balkanlarda aşırı milliyetçiliğin gölgesinde Kosova ve bağımsızlık. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 149-180.
• Usul, A. R. (2008). Avrupa Birliği’nin demokrasi/siyasi şartlılığında çekme-itme dengesi ve bu dengenin bozulması. Uluslararası İlişkiler, 5(19), 105-125.
• Ülger, İ. K. (2003). Yugoslavya neden parçalandı?. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Ülger, İ. K. (2016). Kosova’nın bağımsızlığının self determinasyon çerçevesinde analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 39-64.
• Veebel, V. (2012). The role and impact of positive conditionality in the EU pre-accession policy. Tartu: Tartu University Press.
• Woehrel, S. J. ve Kim, J. (2005). Kosovo and U.S. policy. Washington: Library of Congress. https://www.everycrsreport.com/files/20050609_RL31053_28b f4e7511072f150f8e5e861aba5f2c5cb1168e.pdf (Erişim Tarihi: 23 Ağustos 2023)
• Yazgan, H. (2012). Bir kavramsal çerçeve olarak “Avrupalılaşma: Kapsam, gereklilik ve sınırlar. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4), 123-140.
• Yazgan, H. (2021). Koşulluluk (Conditionality). İ. Ersoy, T. M. Eren, H. Yazgan, İ. Göçmen ve Ç. İleri (Ed.). Avrupa Birliği ansiklopedisi (741-742). İstanbul: İstanbul Kalkınma Vakfı Yayınları. https://www.ikv.org.tr/ima ges/files/avrupa_birligi_ansiklopedisi.pdf (Erişim Tarihi: 25 Kasım 2023)
• Zweers, W. ve Boon, M. (2022). Overcoming EU internal dividing policy brief lines in the Belgrade-Pristina dialogue. Lahey: Clingendael Institute. https://www.clingendael.org/sites/default/files/202204/Policy_brief_Overcoming_EU_internal_dividing_lines_Belgrado_Pristine_Dialogue.pdf (Erişim Tarihi: 11 Eylül 2023)