Fisher Hipotezinin Testi: Zamana Bağlı Değişen Katsayılar Tahmini

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 3, 634 - 656, 30.09.2024

Zehra Abdioğlu , Nebiye Yamak

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.1337748

Öz

Bu çalışmada Türkiye için Fisher hipotezinin geçerliliği zamana bağlı değişen katsayı modeli çerçevesinde 2005-2022 dönemine ilişkin aylık veri seti kullanılarak araştırılmıştır. Öncelikle Phillips-Ouliaris yaklaşımı ile enflasyon ve faiz serileri arasındaki eş-bütünleşme ilişkisi araştırılarak seriler arasında uzun dönem ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Daha sonra hem uyarlanan beklentiler hem de rasyonel beklentiler varsayımı altında zamana bağlı değişen uzun dönem Fisher katsayıları tahmin edilmiştir. Zamana bağlı değişen uzun dönem katsayı tahminleri nominal faiz serilerinin enflasyon serileriyle bire bir ilişkili olmadığını, diğer bir ifadeyle tam ya da güçlü formda Fisher etkisinin geçerli olmadığını göstermiştir. Buna ek olarak zamana bağlı değişen uzun dönem Fisher katsayıları uzun dönem nominal faiz oranının kısa dönem nominal faiz oranına göre enflasyona daha büyük bir duyarlılık gösterdiğini ortaya koymuştur. Ayrıca uyarlanan beklentiler durumunda rasyonel beklentilere göre faizlerin enflasyona daha büyük tepki verdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fisher etkisi, eş-bütünleşme, zamana bağlı değişen parametre tahmini.

Kaynakça

• Antoni, A. (2019). The relationship threshold inflation with Fisher effects in Indonesia: An investigation using bounds test. KnE Social Sciences, 53–68.
• Asemota, O. J. ve Bala, D. A. (2011). A Kalman filter approach to Fisher effect: Evidence from Nigeria. CBN Journal of Applied Statistics, 2(1), 70-91.
• Atgür, M. ve Altay, N. O. (2015). Enflasyon ve nominal faiz oranı ilişkisi: Türkiye örneği (2004-2013). Yönetim ve Ekonomi, 22(2), 521-533.
• Awomuse, B. O. ve Alimi, S. R. (2012). The relationship between nominal interest rates and inflation: New evidence and implication for Nigeria. MPRA Paper, No. 49684, 1-11.
• Ayub, G., Rehman, N.U, Iqbal, M., Zaman, Q. ve Atıf, M. (2014). Relationship between inflation and interest rate: Evidence from Pakistan. Research Journal of Recent Sciences, 3(4), 51-55.
• Benazić, M. (2013). Testing the Fisher effect in Croatia: An empirical investigation. Economic Research Special Issue, 26, 83-102.
• Bajo-Rubio , O., Díaz-Roldán, C. ve Esteve, V. (2005). Is the Fisher effect non-linear? Some evidence for Spain, 1963–2002. Applied Financial Economics, 15(12), 849-854.
• Bullard, J. (2015). Neo-Fisherianism: Expectations in dynamic macroeconomic models. Federal Reserve Bank of St. Louis.
• Cai, Y. (2018). Testing the Fisher effect in the US. Economics Bulletin, 38(2), 1014-1027.
• Cochrane, J. (2016). Do higher interest rates raise or lower inflation?. University of Chicago.
• Dickey, D. ve Fuller, W. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74, 427-431.
• Fama, E. F. (1975). Short term interest rates as predictors of inflation. American Economic Review, 65, 269–282. Fisher, I. (1930). The theory of interest. New York: Macmillan.
• Gedik, A. (2021). Enflasyon ve faiz oranı ilişkisi: Fisher hipotezinin Türkiye için geçerliliği. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 27, 615-624.
• Gibson, W. (1970). Price-expectations effects on interest rates. Journal of Finance, 25, 19–34.
• Gibson, W. (1972). Interest rates and inflationary expectations: New evidence. American Economic Review, 62(5), 854-865.
• Granville, B. ve Mallick, S. (2004). Fisher hypothesis: UK evidence over a century. Applied Economics Letters, 11(2), 87-90.
• Harvey, A. C. (1989). Forecasting, structural time series models and the Kalman filter. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hasan, H. (1999). Fisher effect in Pakistan. The Pakistan Development Review, 38(2), 156-166.
• Hatemi-J, A. ve Irandoust, M. (2008). The Fisher effect: A Kalman filter approach to detecting structural change. Applied Economics Letters, 15, 619-624.
• He, Y. (2018). A Study on the international Fisher effect : An investigation from South Korea and China. International Journal of Industrial Distribution and Business, 9(7) 33-42.
• Jareno, F. ve Tolentino, M. (2012). The Fisher effect in the Spanish case: A preliminary study. Asian Economics and Financial Review, 2(7) 841-857.
• Jayasinghe, P. ve Udayaseelan, T. (2010). Does Fisher effect hold in Sri Lanka? An analysis with bounds testing approach to cointegration. Proceedings of 5th International Research Conference on Management and Finance, University of Colombo, 1-9.
• Ito, T. (2016). Does the Fisher hypothesis hold in Sweeden? An analysis of long-term interest rates under the regime of inflation targeting. Review of Integrative Business and Economics Research, 5(3) 283-295.
• Lebe, F. ve Arda Özalp, L. F. (2016). Fisher hipotezinin alternatif faiz oranları ile Türkiye ekonomisi açısından analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 31(1), 95-122.
• Lungu, L. (1998). Is there evidence of the Fisher effect?. Dissertation of The Main Economics, Liverpool: University of Liverpool.
• Koç, P. (2020). Türkiye’de Fisher hipotezinin Fourier fonksiyonlarla analizi. Anemon, 8(5), 1425-1434.
• Köksal, B. ve Destek, M. A. (2015). Türkiye ekonomisinde Fisher hipotezinin test edilmesi: 2002-2014 dönemi üzerine bir ampirik analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), 1247-1253.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P., ve Shin, Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root: How sure are we that economic time series have a unit root? Journal of Econometrics, 54, 159–178.
• MacKinnon, J. (1991). Critical Values for Cointegration Tests. R. Engle ve C. Granger (Ed.). Long Run Economic Relationships: Readings in Co-integration içinde (Chapter 13). Oxford: Oxford University Press.
• Mishkin, F. (1991). Is the Fisher effect for real? A reexamination of the relationship between inflation and interest rates. Journal of Monetary Economics, 30, 195–215.
• Mishkin, F. ve Simon , J. (1995). An empirical examination of the Fisher effect in Australia. The Economic Record, 71(214), 217-229.
• Mohanty, R. K. ve Nayak, B., (2012). Term structure of interest rates and Fisher effect in India: An empirical analysis. International Journal of Research in Commerce, Economics and Management, 2(9), 149-158.
• Mogaji, P. K. (2010). Fisher effect and the relationship between nominal interest rates and inflation: The case of Nigeria. MPRA Paper, No. 99040, 1-51.
• Oğul, B. (2022). Türkiye’de enflasyon ve faiz ilişkisinin tespit edilmesi: ARDL sınır testi. International Journal of Economics, Politics, Humanities and Social Sciences, 5(2), 49-58.
• Öruç, E. (2016). Fisher etkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Kastomonu Üniversitesi İİBF Dergisi, 13, 297-311.
• Özbek, S. ve Taş, S. (2023). Enflasyon ve faiz ilişkisinin Fisher ve Neo-Fisher etkilerinin panel ekonometrik analizi. Sakarya İktisat Dergisi, 12(1), 65-82.
• Özer, M. O. (2019). Türkiye’de Fisher hipotezinin Fourier yaklaşımı ile incelenmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İİBF Dergisi, 21(3) , 856-878.
• Öztürk, S. ve Öner, M. (2020). Türkiye ekonomisinde enflasyon ile faiz oranları arasındaki ilişki: 1980-2018. Internation Journal on Social Sciences, 5(2), 187-197.
• Paleologos, J. M. ve Georgantelis, S. E. ( 1996). Does the Fisher effect apply in Greece?: A cointegration analysis. Spoudia, 48, 1-4.
• Phillips, P. C. B. ve Ouliaris, S. (1990). Asymptotic properties of residual based tests for cointegration. Econometrica, 58 (1), 165-193.
• Rehman, H. U., Khan, S. ve Ahmad, I. (2004). Does Fisher effect exist in Pakistan? A cointegration analysis. Pakistan Economic and Social Review, 42(1), 1-37.
• Sargent, T. J. (1969). Commodity price expectations and the interest rate. The Quarterly Journal of Economics, 83(1), 127-140.
• Sarı, S. ve Arslan, E. (2022). Türkiye ekonomisi bağlamında Fisher etkisinin birim kök testleri ve ARDL sınır testiyle sınanması. Journal of Emerging Economies and Policy, 7(1), 95-105.
• Sugözü, İ. H. ve Yaşar, S. (2020). Enflasyon ve faiz ilişkisi: OECD ülkeleri üzerine panel regresyon ve nedensellik analizleri. Maliye Dergisi, 179, 85-105.
• Sümer, A. L. (2020). Geleneksel olmayan para politikası kapsamında Neo-Fisher etkisi: 2008 sonrası Türkiye deneyimi. Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-21.
• Tayyar, A. E. (2019). Neo-Fisher etkisi ve Türkiye uygulaması. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(36), 307-339.
• Tunalı, H. ve Yıldırım Erönal, Y. (2016). Enflasyon ve faiz oranı ilişkisi: Türkiye’de Fisher etkisinin geçerliliği. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 21(4), 1415-1431.
• Williamson, S. (2016). Neo-Fisherism: A radical idea, or the most obvious solution to the low-inflation problem?. Federal Reserve Bank of St. Louis, The Regional Economist, 5-9.
• Yamak, R. ve Abdioğlu, Z. (2007). Fisher hipotezinin testi: Güçlü ve zayıf form. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 1-9.
• Zainal, N., Nassir, A. M. ve Yahya, M. H. (2014). Fisher effect: Evidence from money market in Malaysia. Journal of Social Science Studies, 1(2), 112-124.
• Zhong, Y. (2002). Analysis of Fisher effects between nominal interests and inflation, advances in economics. Business and Management Research, 656, 337-341.