Digital Citizenship: A Scale Adaptation Study

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 1, 108 - 128, 24.03.2025

Alper Tunga Şen

Öz

Dijital Vatandaşlık: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması

Öz

Dijital vatandaşlık kavramı özellikle çevrimiçi alanda teknolojinin sorumlu ve etik kullanımını ifade etmektedir. Diğer bir deyişle, dijital vatandaşlık düzeyi, bireylerin dijital yasaları anlamasını ve bunlara uymasını, kişinin çevrimiçi eylemlerinin sonuçlarının farkında olmasını hangi düzeyde bu faaliyetlere katılım gösterdiklerini, kişisel bilgileri korumayı ve dijital topluluğa olumlu katkıda bulunmayı da ifade etmektedir. Bu çalışmanın amacı Connolly ve Miller (2022) tarafında revize edilen Dijital Vatandaşlık Ölçeğinin Türkçeye uyarlanmasıdır. Bahsedilen bu ölçek psikometrik özelliklerini araştırması ve hem öğrencileri hem de genel halkı içeren bir anket popülasyonuna sahip olması açısından önemli bir çalışma olarak nitelendirilebilmektedir. Orijinal ölçek 19 maddeden ve dört alt boyuttan oluşmaktadır. Çalışma neticesinde Türkçeye uyarlanan ölçek de 19 madde ve dört alt boyuttan oluşan yapıyı korumuştur. Ölçeğin Cronbach alfa (α) güvenirlik katsayısı 0,82 olarak tespit edilmiş, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) sonrasında elde edilen uyum iyiliği indeksleri (ki-kare/Serbestlik (3,48), RMSEA= 0,079, RMR= 0,018, GFI= 0.88, AGFI= 0.85, NFI= 0.89, IFI= 0.92, CFI= 0.92) ise ölçeğin kabul edilebilir uyum değerlerine sahip olduğunu göstermektedir. Türkçeye başarılı bir şekilde uyarlanan bu ölçeğin farklı karşılaştırılmalara imkân sağlayacak olması çalışmanın literatüre katkısını da ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık, Dijital Vatandaşlık, Ölçek Geliştirme, Kamu Yönetimi

Etik Beyan

Bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara uyduğumu beyan etmekteyim. Çalışma için, Kastamonu Üniversitesi Etik Kurulu tarafından 7.12.2023 tarih ve 13 no'lu toplantısında araştırma adına onay verilmiştir. Bilimsel etik konuları ile ilgili aksi bir durumun tespiti halinde tüm sorumluluk çalışmanın yazarına aittir.

Kaynakça

• Brown, T.A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. The Guildford Press, New York.
• Buchholz, B. A., DeHart, J. D., & Moorman, G. B. (2020). Digital citizenship during a global pandemic: moving beyond digital literacy. Journal of Adolescent & Adult Literacy, 64(1), 11-17.
• Chen, L. L., Mirpuri, S., Rao, N., & Law, N. (2021). Conceptualization and measurement of digital citizenship across disciplines. Educational Research Review, 33, 1-18.
• Choi, M., Glassman, M., & Cristol, D. (2017). What it means to be a citizen in the internet age: Development of a reliable and valid digital citizenship scale. Computers & Education, 107, 100-112.
• Connolly, R., & Miller, J. (2022). Evaluating and revising the digital citizenship scale. Informatics 9(3), 1-13.
• Curran, M. B., & Ribble, M. (2017). P–20 model of digital citizenship. New Directions for Student Leadership, 2017(153), 35-46.
• Çubukçu, A., & Bazyan, S. (2016). A Study regarding the perception of digital citizenship among adults and the assessment of this perception. International Journal of Digital Literacy and Digital Competence, 7(3), 23-37.
• Davis, C. (2018). Collaborating with digital natives on digital citizenship. In Proceedings of the 2018 ACM SIGUCCS Annual Conference (pp. 51-54).
• Elçi, A. C., & Mediha, S. (2016). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersi öğretim programına yönelik öğrenci görüşlerinin dijital vatandaşlık bağlamında incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(3), 87-102.
• Elçi, A.C., & Sarı, M. (2016). Bilişim teknolojileri ve yazılım dersinde dijital vatandaşlık: Bir ölçek geliştirme çalışması. Journal of Human Sciences, 13(2), 3602-3613.
• Engin, G., & Sarsar, F. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının küresel vatandaşlık düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 12 (1), 150-161.
• Erdem, C., & Koçyigit, M. (2019). Exploring undergraduates' digital citizenship levels: Adaptation of the digital citizenship scale to Turkish. Malaysian Online Journal of Educational Technology, 7(3), 22-38.
• Gleason, B. & Von Gillern, S. (2018). Digital citizenship with social media: Participatory practices of teaching and learning in secondary education. Educational Technology & Society, 21 (1), 200–212.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A Simple guide and reference, 17.0 update (10 edt.) Pearson, Boston.
• Isman, A., & Canan G. O. (2014). Digital citizenship. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 13(1), 73-77.
• Jones, L. M. & Mitchell, K. J. (2016). Defining and measuring youth digital citizenship. New Media & Society, 18(9), 2063-2079.
• Kocadağ, T. (2012). Öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Koyuncu, İ. & Kılıç, A. F. (2019). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanımı: Bir doküman incelemesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 44(198), 361-388.
• Karagöz, Y. & Ağbektaş, A. (2016). Yapısal eşitlik modellemesi ile yaşam memnuniyeti ölçeğinin geliştirilmesi; Sivas ili örneği. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 7(13), 274-290.
• Kline, P. (1994). An Easy guide to factor analysis. Routledge, London.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş. & Bökeoğlu Ç.Ö. (2013). Sosyal bilimler için istatistik. (12. Baskı), Pegem Yayıncılık, Ankara.
• Melhuish, N., Spencer, K., Webster, A., & Spence, P. (2018). From Literacy to Fluency to Citizenship: Digital Citizenship in Education. Netsafe (Ed.). From Literacy to Fluency to Citizenship: Digital Citizenship in Education (s. 1-22.). Wellington: Netsafe.
• Meyers, E. M., Erickson, I., & Small, R. V. (2013). Digital literacy and informal learning environments: an introduction. Learning, Media And Technology, 38(4), 355-367.
• Mossberger, K., Tolbert, C J., & McNeal, R. (2007). Digital citizenship: The ınternet, society, and participation, The MIT Press eBooks.
• Peter, J. P. (1981). Construct validity: a review of basic ıssues and marketing practices. Journal of Marketing Research, 18(2), 133-145.
• Prados, J. S., Lozano-Díaz, A., & Cuenca-Piqueras, C. (2020). Digital citizenship and education: state of the art and bibliometric analysis. (In) Proceedings of the 2020 8th International Conference on Information and Education Technology (s. 174-178).
• Søby, M. (2015). Finnish education system. Nordic Journal of Digital Literacy, 10(2), 64-68.
• Şeker, H & Gençdoğan, B. (2014). Psikolojide ve eğitimde ölçme aracı geliştirme. (2. Baskı) Nobel yayınevi, Ankara.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Yargı yayınevi, Ankara.
• Tutar, H., Erdem, A. T., & Şahin, N. (2024). Dijital vatandaşlık ölçeği (DVÖ): Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Alanya Akademik Bakış, 8(1), 310-327.
• Vural, S. S. (2016) Üniversite öğrencilerinin bakış açısıyla dijital vatandaşlık göstergelerinin incelenmesi, Doktora Tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yılmaz, O., & İbret, B.Ü. (2023). Ortaokul öğrencilerinin dijital vatandaşlık düzeylerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 59-77.