BİLSEM Tanılama Sürecinde Kullanılan Zeka Testlerinin Psikolojik Danışmanların ve BİLSEM Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 10, 365 - 399, 29.12.2020

Ahmet Kurnaz Semra (gökdemir) Ekici

Öz

Özel yetenekli çocukların eğitiminde ilk adım onların tespit edilerek uygun bir şekilde tanılanmasıdır. Üstün zekâlı/yetenekli çocukların tanılanması, onlara uygun eğitim olanaklarının sunulması açısından büyük önem taşımaktadır. Özellikle bir çocuktaki mevcut yetenekler ne kadar erken fark edilirse, o ölçüde sahip olduğu kapasitenin körelmesine etki edecek faktörlerden uzak kalabilir ve yeteneklerinin geliştirilmesi için uygun ortam sağlanabilir.
Ülkelerin gizli cevherleri olan özel yetenekli çocukları eğitebilmek için ilk önce onların tespit edilerek uygun bir şekilde tanılanması gerekmektedir. Ülkemizde üzerinde mutabık kalınmış bir tanılama yöntemi yoktur. Mevcut seçme etkinlikleri eğitimci, aile ve öğrenci görüşlerinden bağımsız yürütülmektedir. Bu araştırmanın amacı, ülkemizde özel yetenekli öğrencilerin tanılanması sürecinde kullanılan tanılama araçlarının olumlu-olumsuz yönlerini belirleyerek, tanılama sürecinin netleştirilmesine yardımcı olmak ve sürecin daha sağlıklı yürümesine ışık tutabilecek tespitler yapabilmektir.
Bu araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını 18 BİLSEM öğretmeni ve 15 Psikolojik Danışman oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından sabit form görüşme anketi oluşturulmuştur. Verilerin analizi aşamasında, betimsel analiz ve içerik analizi yöntemi birlikte kullanılmıştır.
Araştırma sonunda Psikolojik Danışmanların düşüncelerine göre okul öncesi çocukların tanılanmasında zekâ testi kullanılmadığı ve uygulamaların ilden ile farklılık gösterdiği; grup tarama uygulamasının merkezi sistemle aynı anda yapılmasının daha nesnel ve adil olduğu; WISC-R testinin uygulamasının zor olduğu ve uzun zaman aldığı, ulaşılabilirliği arttığı bu yüzden güvenirliliğini yitirdiği için revizyona ihtiyacı olduğu; BİLSEM tanılama sürecinde WISC-R testi yerine WNV Testinin uygulanıyor olmasının olumlu bulunduğu; WNV testinin sözel bölümünün eksik oluşunun eleştiri konusu olduğu; WNV testinin öğrencilere uygulanma sürecinin sağlıklı işlediği; WNV yetenek testi üstün zekâyı ayırt etmede oldukça iyi bulunmakla birlikte sözel bölümünün olmaması yönüyle eksik bulunduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. BİLSEM öğretmenlerinin görüşlerine göre BİLSEM kabul yaşı okul öncesi döneme alınması gerektiği, önceki yıllarda TKT ile seçilenler ile son yıllarda grup tarama uygulamaları ile seçilenler arasında zihinsel performans ve uyum süreci açısından fark olmadığı, BİLSEM tanılama sürecinde öğrencilerin seçilme yöntemlerinde sıkıntılar yaşandığı, BİLSEM öğretmenleri WNV testi hakkında bilgilendirilmemiş olduğunu, WISC-R testi üstün zekâyı ayırt ediciliği yüksek bir test olmakla birlikte güncel bir testin uygulanmasının olumlu olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

özel yetenekli, üstün zekalı, tanılama süreci, zeka testleri, psikolojik danışman

Kaynakça

• Akarsu, F. (2004). Üstün yetenekliler. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu ve A.E. Bilgili (Ed.), Üstün Yetenekli Çocuklar: Seçilmiş Makaleler Kitabı (s. 211-218) içinde. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 63.
• Arastaman, G., FİDAN, İ. Ö., & Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 37-75.
• Ataman, A., Dağlıoğlu, E. ve Şahin, F. (2014). Üstün zekâlılar ve özel yetenekliler konusunda bilinmesi gerekenler. Ankara: Vize Yayınları.
• Ayas, M. B. (2018). Üstün yeteneklileri tanılamaya giriş. Uğur Sak (Ed.), Üstün yeteneklilerin tanılanması İkinci Baskı içinde, (s.1-14). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Brown, S.W., Renzulli, J. S., Gubbins, E. J., Zhang, W. ve Chen, C. (2005). Assumptions underlying the identification of gifted and talented students. Gifted Child Quarterly, 49 (1), 68-79.
• Callahan, C. M. (2005). Identifying gifted from underrepresented populations. Theory into Practice, 44 (2), 98-104.
• Clark, B. (1997). Growing up gifted (Beşinci baskı). New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
• Davaslıgil, Ü. (2016). Üstün zekalı ve yetenekliler için farklılaştırılmış matematik programının matematik tutumuna etkisi. Üstün Yetenekliler Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi (UYAD), 3 (2).