Criticism of the Film Yoksul ‘‘The Poor’’ from the Perspective of Language, Discourse and Ideology

Yıl 2025, Sayı: 29, 60 - 70, 13.03.2025

Yusuf Devran , Burak Duman

https://doi.org/10.32952/communicata.1630441

Öz

The purpose of this study is to examine the film Yoksul, directed by Zeki Öktem and released in 1986, in terms of language, discourse and visual narrative elements. Yoksul is a work that is worth examining, depicting the socio-economic and political background of the period. Norman Fairchlough's discourse analysis method was used in the study. Thus, answers were sought to questions such as the dominant discourse in Turkish society in the 1980s, the power and class relations of the period, and the differences between the lower and upper class discourses. In the movie, the bourgeoisie class is depicted as greedy, ignorant individuals who are full of ambition to make money and do not recognize ethical and legal rules. Workers, on the other hand, are a group that is constantly exploited, whose rights are renewed, that is humiliated, that is despised, but is never conscious of it. Another problem is that the lower class accepts the discourses used against them as natural and finds salvation in resembling the bosses.

Anahtar Kelimeler

Yoksul (1986), Discourse Analysis, Cinema-Society, Cinema-Ideology

Dil, Söylem Ve İdeoloji Perspektifinden ‘Yoksul’ Filminin Eleştirisi

Öz

Bu çalışmanın amacı yönetmenliğini Zeki Öktem’in yaptığı, 1986 yılında vizyona giren Yoksul filmini dil, söylem ve görsel anlatım unsurları bakımından incelemektir. Yoksul, dönemin sosyo-ekonomik ve politik arka planını betimleyen bir eserdir. Çalışmada Yoksul filmi üzerinden, Norman Fairchlough’un söylem çözümlemesi yöntemi kullanılarak, 1980’li yıllarda Türk toplumundaki egemen söylemler, dönemin güç ve sınıf ilişkileri, alt ve üst sınıf söylemleri arasındaki farklar...vs. gibi unsurlar ele alınmaktadır. Filmde burjuvazi sınıfı aç gözlü, para kazanma hırsıyla dolu, etik ve yasal kuralları tanımayan cahil bireyler olarak betimlenmektedir. İşçi sınıfı ise sürekli olarak istismar edilen, hakkı yenilen, aşağılanan, hor görülen ama hiçbir zaman bilinçlenemeyen bir kesimdir. Diğer bir sorun ise alt sınıfın kendisine yönelik kullanılan söylemleri doğal karşılaması ve kurtuluşu patronlara benzemekte bulmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Yoksul (1986), Söylem Çözümlemesi, Sinema-Toplum, Sinema-İdeoloji

Kaynakça

• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası ilişkiler. Öteki Yayınevi.
• Althusser, L. (2010). Devletin ideolojik aygıtları (Y. Alp, Çev.). İletişim Yayınları.
• Barthes, R. (2006). Mitolojiler (A. Akın, Çev.). Can Yayınları. Blommaert, J. (2005). Discourse: A critical introduction. Cambridge University Press.
• Çelik, N. B. (2005). İdeolojinin soykütüğü: Marks ve ideoloji. Bilim Sanat Yayınları.
• Devran, Y. (2010). Haber, söylem, ideoloji. Başlık Yayınları.
• Fairclough, N. (1989). Language and power. Longman Yayınları.
• Foucault, M. (2007). Disiplin ve ceza: Hapishanenin doğuşu (S. Bilge, Çev.). İthaki Yayınları.
• Gramsci, A. (2002). Antonio Gramsci'nin hapishane defterlerinden seçmeler (A. Gökçek, Çev.). Say Yayınları.
• Hall, S. (2000). Kodlama ve kod çözme (S. Aydın, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Jorgensen, M., & Phillips, L. J. (2002). Discourse analysis as theory and method. Sage.
• Marx, K. (2002). Kapital: Kapitalist üretim biçiminin eleştirisi (A. Süel, Çev.). Sol Yayınları.
• Matheson, D. (2005). Media discourse: Analysing media text. Open University Press.
• Saussure, F. de. (1959). Course in general linguistics. Philosophical Library.
• Scollon, R. (2001). Action and Text: Towards an Integrated Understanding of the Place of Text in Social (Inter)action, Mediated Discourse Analysis and the Problem of Social Action. In SAGE Publications Ltd eBooks (139-183). https://doi.org/10.4135/9780857028020.n7
• Türk, B. H. (2003). İdeoloji. M. Türköne (Edt.), Siyaset. (105-144) Lotus Yayınevi.
• Williams, R. (2004). Kültür ve toplum (S. S. Yalçın, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.