TÜRKİYE'NİN YAŞAM KALİTESİ PERFORMANSI: DEĞERLENDİRME VE KARŞILAŞTIRMALAR

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 58, 2081 - 2101, 24.10.2025

Engin Karaman

https://doi.org/10.35408/comuybd.1628031

Öz

Bu çalışma, Türkiye'nin yaşam kalitesi performansını küresel bir perspektifle incelemeyi ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, yaygın olarak kabul gören Numbeo Yaşam Kalitesi Endeksi kullanılarak elde edilen veriler üzerinden çeşitli analizler yapılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında, Türkiye'nin benzer özellikler gösterdiği ülkeler, denetimsiz makine öğrenmesi algoritmalarından kümeleme analizi ile tespit edilmiştir. Ardından, çok boyutlu ölçekleme (ÇBÖ) analizi tekniği kullanılarak, bu küme içindeki ülkelerin ve Türkiye'nin uzamsal konumları belirlenmiş ve birbirlerine olan yakınlıkları görselleştirilmiştir. Bu sayede, Türkiye'nin hangi ülkelerle benzer özellikler sergilediği ve hangi alanlarda daha iyi performans göstermesi gerektiği daha net bir şekilde anlaşılmıştır. Analiz sonuçları, Türkiye'nin yaşam kalitesi endeksi sıralamasında, incelenen 81 ülke arasında orta sıralarda yer aldığını ortaya koymuştur. Değişkenler tek tek incelendiğinde, özellikle satın alma gücü endeksinde düşük bir performans sergilendiği, bununla birlikte iklim endeksi ve sağlık hizmetleri endeksinde daha iyi sonuçlar elde edildiği gözlemlenmiştir. Satın alma gücü ve hayat pahalılığı arasındaki pozitif korelasyon, bu alanda iyileştirmenin önemini vurgularken, hava kirliliği ile yaşam kalitesi arasındaki negatif ilişki, çevre sorunlarına odaklanmanın gerekliliğini ortaya koymuştur. Çalışma, Türkiye'nin, üst sıralardaki ülkelere ulaşabilmesi için, öncelikle vatandaşların satın alma gücünü artırmaya yönelik politikalar geliştirmesi ve çevre kirliliğini önleme konularına ağırlık vermesi gerektiğini işaret etmektedir. Son olarak, araştırmada kullanılan metodoloji ve veri setinin, gelecekte Türkiye'nin yaşam kalitesi trendlerini takip etmek ve zaman içindeki değişimleri analiz etmek için kullanılabileceği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşam Kalitesi Endeksi , Kümeleme Analizi , Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi.

TURKEY'S QUALITY OF LIFE PERFORMANCE: ASSESSMENT AND COMPARISONS

Öz

This study aims to examine and evaluate Turkey's quality of life performance from a global perspective. In the study, various analyses were conducted on the data obtained using the widely accepted Numbeo Quality of Life Index. In the first stage of the study, countries with similar characteristics to Turkey were identified using cluster analysis from unsupervised machine learning algorithms. Then, using the multidimensional scaling (MLS) analysis technique, the spatial locations of the countries and Turkey within this cluster were determined and their proximity to each other was visualized. In this way, it was understood more clearly which countries Turkey exhibited similar characteristics with and in which areas it should perform better. The analysis results revealed that Turkey ranked in the middle of the 81 countries examined in the quality of life index ranking. When the variables were examined one by one, it was observed that a low performance was exhibited especially in the purchasing power index, however, better results were obtained in the climate index and health services index. The positive correlation between purchasing power and cost of living emphasizes the importance of improvement in this area, while the negative correlation between air pollution and quality of life has revealed the necessity of focusing on environmental problems. The study indicates that in order for Turkey to reach the top countries, it must first develop policies to increase the purchasing power of its citizens and focus on preventing environmental pollution. Finally, it is emphasized that the methodology and data set used in the study can be used to follow Turkey's quality of life trends in the future and to analyze changes over time.

Anahtar Kelimeler

Quality of Life Index , Cluster Analysis , Multidimensional Scaling

Kaynakça

• Akar, S. (2014). Türkiye’de Daha İyi Yaşam Endeksi: OECD Ülkeleri İle Karşılaştırma. Journal of Life Economics, 1(1), 1-12.
• Alkaya, A. (2024). OECD Ülkelerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Analiziyle Daha İyi Yaşam Endeksine Göre Konumları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 13(3), 1130-1156.
• Başol, O. (2018). OECD Ülkelerinde Yaşam Tatmini Üzerine Bir Değerlendirme. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 71-86.
• Bozkurt, N. (2003). Kaliteli Yaşamanın Felsefesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2(3), 15-24.
• Chen, Y.-C., Chen, Y.-L., ve Lu, J. (2021). MK-Means: Detecting evolutionary communities in dynamic networks. Expert Systems with Applications, 176, 114-145.
• Cui, M. (2020). Introduction to the K-Means Clustering Algorithm Based on the Elbow Method. Accounting, Auditing and Finance, 1(1), 5-8.
• Dajić, M., Staletović, M., ve Dajić, J. (2021). Comparative Overview of the Quality of Life in Serbia and North Macedonia Analyzed According to Numbeo Database. Qualıty of Lıfe (Banja Luka) - Apeıron, 21(3-4), 121-132.
• Davison, M. L., ve Sireci, S. G. (2000). Multidimensional Scaling. İçinde H. E. A. Tinsley & S. D. Brown (Ed.), Handbook of Applied Multivariate Statistics and Mathematical Modeling, 323-352, Academic Press.
• Ghalehteimouri, K., ve Hatami, A. (2019). Measuring the Quality of Life and City Competitiveness: A Methodological Frameworkfor the Iranian Metropolis. Journal of Urban Culture Research, 21(1), 90-111.
• Girardi, G. C., Rubbo, P., Broday, E. E., Arnold, M., & Picinin, C. T. (2024). Comparative Analysis between Quality of Life and Human Labor in Countries Belonging to G7 and BRICS Blocks: Proposition of Discriminant Analysis Model. Economies, 12(5), 55-67.
• Hair, J. F. (2011). Multivariate Data Analysis: An Overview. International Encyclopedia of Statistical Science, 904-907.
• Hamarat, B., Şahin, Ö. U., ve Kevşek, H. (2020). OECD, AB ve G-10 Ülkelerinin Yaşam Kalitesi Göstergelerine Göre Benzerliklerinin Belirlenmesi: Bulanık Kümeleme Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38, 84-112.
• Hoon Leh, O. L., Mohd Mahbot, N., Aqmalina Hadzaman, N. A., Marzukhi, M. A., ve Abdullah, J. (2018). Quality of Life Among Residents in a Sub-Urban Area. Case study: Puncak Alam, Selangor, Malaysia. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 117(1), 12-28.
• Hout, M. C., Papesh, M. H., ve Goldinger, S. D. (2013). Multidimensional Scaling. WIREs Cognitive Science, 4(1), 93-103.
• Ikotun, A. M., Ezugwu, A. E., Abualigah, L., Abuhaija, B., ve Heming, J. (2023). K-Means Clustering Algorithms: A Comprehensive Review, Variants Analysis, And Advances in the Era Of Big Data. Information Sciences, 622, 178-210.
• Kaklauskas, A., Zavadskas, E. K., Radzeviciene, A., Ubarte, I., Podviezko, A., Podvezko, V., Kuzminske, A., Banaitis, A., Binkyte, A., ve Bucinskas, V. (2018). Quality of City Life Multiple Criteria Analysis. Cities, 72, 82-93.
• Montaigne, M. de. (2007). Les essais. Gallimard.
• OECD (2024) Better Life Index. Erişim: 12 Aralık 2024, https://www.oecdbetterlifeindex.org/#/11111111111
• Pérez-Suárez, A., Martínez-Trinidad, J. F., ve Carrasco-Ochoa, J. A. (2019). A Review of Conceptual Clustering Algorithms. Artificial Intelligence Review, 52(2), 1267-1296.
• Quality of Life. (2024). Erişim: 12 Aralık 2024, https://www.numbeo.com/quality-of-life/
• Rahman, T. (2011). Measuring Quality of Life Across Countries: A Multiple İndicators And Multiple Causes Approach (2011) | Tauhidur Rahman | 40 Citations. Journal of Socio-Economics, 40(1), 43-52.
• Sarstedt, M. (2019). Revisiting Hair Et al.’s Multivariate Data Analysis: 40 Years Later. Içinde B. J. Babin & M. Sarstedt (Ed.), The Great Facilitator: Reflections on the Contributions of Joseph F. Hair, Jr. To Marketing and Business Research,113-119, Springer International Publishing.
• Şeker, M. (2015). Qualıty Of Lıfe Index: A Case Study of Istanbul. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 23, 1-15.
• The World Health Organization Quality of Life (WHOQOL). (2012). Erişim:12 Aralık 2024 https://www.who.int/publications/i/item/WHO-HIS-HSI-Rev.2012.03
• Zanjari, N., Bahrami, G., Koochi, M. N., & Arani, Z. A. (2021). Factors Affecting the Elderly’s Quality of Life in the Middle East: A Systematic Review. Journal of Education and Community Health, 8(2), 143-158.