Örgütlerde Güç Kavramı: Eleştirel Yönetim Çalışmaları İle Kaynak Bağımlılığı Yaklaşımı’nın Bakışlarına Dair Karşılaştırmalı Bir Analiz

Yıl 2014, Cilt: 12 Sayı: 23, 141 - 164, 01.06.2014

Ali Dikili

Öz

Bu çalışmanın temel sorunsalı, eleştirel yönetim çalışmaları ile Kaynak Bağımlılığı Yaklaşımı’nın örgütlerde güç kavramına bakışlarında ayrışma olup olmadığının ortaya konmasıdır. Çalışmada ulaşılan belli başlı sonuçlar şu şekildedir: Eleştirel yönetim çalışmalarının temelini oluşturan Eleştirel Kuram’ın, tarihsel ve sosyo-kültürel bağlamından koparmadan ele aldığı güç, tanımlanabilir bir kavram olmayıp, Kuram’da adeta gücün ne olduğu ile ilgilenilmemektedir. Gücün nesnel bir varlığa sahip olmaktan ziyade, hayatın her alanına gömülü/bütünleşik (embedded) oluşu, böyle bir ayrım yaparak gücü incelemeyi zorlaştırmaktadır. “Kültür endüstrileri” toplumda mevcudiyeti zorunlu olan güç ilişkilerinin sürekliliğini sağlamakta önemli bir araç olarak görülmektedirler. Öte yandan, Kaynak Bağımlılığı Yaklaşımı’nda güç kavramı; dışarıda nesnel olarak mevcut, statik ve işlevsel olup örgütlerin güç ilişkisi gönüllüdür. Bu yaklaşım, gücü doğuran ve dönüştüren etkenleri araştırma amacı taşımamaktadır. Yaklaşım’ın “işlevsel” güç anlayışı uyarınca örgütler, çevresel unsurlara bağımlılıklarını azaltmaya çalışarak aktif bir profil çizmektedirler

Anahtar Kelimeler

Örgütlerde güç, eleştirel yönetim çalışmaları

Kaynakça

• Abel, C.F., ‘Beyond the Mainstream: Foucault, Power and Organization Theory’, International Journal of Organization Theory and Behavior, Boca Raton, Vol. 8, No. 4, 2005, s. 495-519.
• Alvesson, M. ve Deetz, S., (2005), ‘Critical Theory and Postmodernism: Approaches to Organizational Studies’, içinde C. Grey ve H. Willmott, (der.) Critical Mana- gement Studies: A Reader, (Oxford: Oxford University Press, 2005), s. 60-106.
• Alvesson, M. ve Willmott, H., ‘Critical Theory and Management Studies: An Intro- duction’, içinde M. Alvesson ve H. Willmott, (der.) Critical Management Stu- dies, (London: Sage Publications, 1992).
• Alvesson, M. ve Willmott, H., ‘On the Idea of Emancipation in Management and Organization Studies’, Academy of Management Review, Vol. 17, No. 3, 1992, s. 432-64.
• Alvesson, M. ve Willmott, H., ‘Introduction’, içinde M. Alvesson ve H. Willmott, (der.) Studying Management Critically, (London: Sage Publications, 2003), s. 1-22.
• Aydın, Şule ve Coşkun, Recai ‘Örgütsel Güç’e İlişkin Eleştirel Bir Çözümleme’, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Akademik İncelemeler Dergisi: Tez Sayısı, Cilt: 2, Sayı: 2, s. 97-128.
• Bağce, H.E. ‘Sunuş’, içinde H.E. Bağce, (der.) Frankfurt Okulu, (Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2006), s. 7-16.
• Burrell, G., ‘Modernism, Postmodernism and Organizational Analysis 2: The Cont- ribution of Michel Foucault’, Organization Studies, Vol. 9, No. 2, 1988, s. 221- 35.
• Carr, A., ‘Critical Theory and the Management of Change in Organizations’, Jo- urnal of Organizational Change Management, Vol. 13, No. 3, 2000, s. 208-20.
• Casciaro, T. ve Piskorski, M.J. ‘Power Imbalance, Mutual Dependence, and Cons- traint Absorption: A Closer Look at Resource Dependence Theory’, Administ- rative Science Quarterly, Vol. 50, No. 2, 2005, s. 167-99.
• Clegg, S.R., Courpasson, D. ve Phillips, N., Power and Organizations, (London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications, First Published, 2006).
• Comstock, D.E., ‘Power in Organizations. Toward a Critical Theory’, The Pacific Sociological Review, Vol. 25, No. 2, 1982, s. 139-62.
• Cook, K.S., ‘Exchange and Power in Networks of Interorganizational Relations’, The Sociological Quarterly, Vol. 18, No. 1, 1977, s. 62-82.
• Coşkun, Recai ve Aydın, Şule, “Örgütsel Güç Araçsallaştırılabilir mi? Sakarya Üni- versitesi Örneği”, (Tebliğ, 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Sa- karya, 25-27 Mayıs 2007, s. 76-83.
• Cousins, M. ve Hussain, A., Michel Foucault, (New York: St. Martin’s Press, 1984).
• Falzon, C., Foucault ve Sosyal Diyalog: Parçalanmanın Ötesi, Çev. Hüsamettin Ars- lan, (İstanbul: Paradigma Yayınları, 2001).
• Forester, J., ‘Critical Theory and Planning Practice’, içinde J. Forester, (der.) Critical Theory and Public Life, (Cambridge, MA: MIT Press, 1985).
• Foucault, M., Society Must be Defended, Çev. D. Macey, (Harmondsworth: Pen- guin, 2003).
• Gordon, Colin, (der.), Power/Knowledge: Selected Interviews and Other Writings, 1972-1977, (New York: Pantheon, 1980).
• Hillman, A.J. ve Dalziel, T. ‘Boards of Directors and Firm Performance: Integrating Agency and Resource Dependence Perspectives’, The Academy of Manage- ment Review, Vol. 28, No. 3, 2003, s. 383-96.
• Hodgkinson, C., Yönetim Felsefesi: Örgütsel Yaşamda Değerler ve Motivasyon, Çeviri Editörleri: İ. Anıl ve B. Doğan, (İstanbul: Beta, 1. Bası, 2008).
• Horkheimer, M., Geleneksel ve Eleştirel Kuram, Çev: M. Tüzel, (Yapı Kredi Yayın- ları, 2005).
• Jermier, J. ‘ ‘When the Sleeper Wakes’: A Short Story Extending Themes in Radical Organization Theory’, Journal of Management History, Vol. 11, No. 2, 1985, s. 67-80.
• Jones, R.W., Security, Strategy, and Critical Theory, (Boulder, London: Lynne Ri- enner Publishers, 1999).
• Levine, S. ve White, P.E., ‘Exchange as a Conceptual Framework for the Study of Interorganizational Relationships’, Administrative Science Quarterly, Vol. 5, No. 4, 1961, s. 583-601.
• Lord Acton, Piskopos Mandell Creighton’a Yazdığı Bir Mektup, 1887.
• Marsden, R., ‘The Politics of Organizational Analysis’, içinde C. Grey ve H. Will- mott, (der.) Critical Management Studies: A Reader, (Oxford: Oxford Univer- sity Press, 2005), s. 132-64.
• Mills, C. Wright, Power, Politics & People: The Collected Essays of C. Wright Mills, (New York: Oxford University Press, 1967).
• Pfeffer, J. ve Salancik, G.R., The External Control of Organizations - A Resource Dependence Perspective, (New York: Harper & Row, Publishers, 1978).
• Pringle, R., ‘Sexuality at Work’, içinde C. Grey ve H. Willmott (der.) Critical Mana- gement Studies: A Reader, (Oxford: Oxford University Press, 2005), s. 284-303.
• Provan, K.G., Beyer, J.M. ve Kruytbosch, C. ‘Environmental Linkages and Power in Resource-Dependence Relations between Organizations,’ Administrative Science Quarterly, Vol. 25, No.2. 1980, s. 200-25.
• Rabinow, Paul, (der.), The Foucault Reader, (Pantheon Boks, 1984).
• Robbins, S.P., Organizational Behavior: Concepts, Controversies, Applications, (New Jersey: Prentice-Hall International, Inc., Eighth Edition (International Edition), 1998).
• Steffy, B. ve Grimes, A., ‘A Critical Theory of Organizational Science’, Academy of Management Review, Vol. 11, No. 2, 1986, s. 322-36.
• The Untouchables filmi (1987, Yönetmen: Brian De Palma).
• Thompson, E.P., Warwick University Ltd: Industry, Management and the Univer- sities, (Harmondsworth: Penguin, 1970).
• Üsdiken, B. ‘Çevresel Baskı ve Talepler Karşısında Örgütler: Kaynak Bağımlılığı Yaklaşımı’, içinde A.S. Sargut ve Ş. Özen, (der.) Örgüt Kuramları, (Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2007), s. 77-132. İnternet Kaynakları
• http://www.imdb.com/title/tt0094226/quotes, (Erişim Tarihi: 2 Nisan 2012).
• http://www.phrases.org.uk/meanings/288200.html, (Erişim Tarihi: 2 Nisan 2012). ibid., s. 88-90.