Türkiye'de İmalat ve Sanayi Sektörünün Cari İşlemler Dengesi Üzerine Etkileri (1974-2017)

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 35, 77 - 90, 31.01.2020

Nazife Özge Kılıç Süleyman Uğurlu

https://doi.org/10.35408/comuybd.549018

Öz

Cari işlemler
dengesi hesabı, bir ülkenin makroekonomik performansını yansıtan en önemli
ekonomik göstergelerden biridir. Pek çok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de de en
önemli ekonomik göstergelerin başında gelmektedir. Bu çalışmada, imalat ve
sanayi sektörlerinin cari işlemler dengesi üzerindeki etkisi 1974-2017 dönemini
kapsayan yıllık verilerle Türkiye ekonomisi için zaman serisi analizi
çerçevesinde iki farklı model yardımı ile ayrı ayrı tahmin edilmiştir. Bunun
için öncelikle ADF birim kök testi uygulanmış olup, serilerin birinci farkında
I(1) durağan oldukları tespit edilmiştir. Birim kök testinden sonra Johansen Eşbütünleşme
analizi yapılmıştır. Daha sonra uzun dönemli eşbütünleşme katsayılarını test
etmek için FMOLS, CCR ve DOLS testlerinden yararlanılmıştır.  Elde edilen sonuçlara göre, değişkenler
arasında uzun dönemli bir ilişkinin olduğu tespit edilirken, imalattan cari
işlemler dengesi üzerine tek yönlü ve sanayiden cari işlemler dengesi üzerine çift
yönlü nedensellik tespit edilmiştir. Yapılan regresyon analizinde ise, imalat
ve sanayinin cari işlemler dengesi üzerindeki etkisinin negatif ve
istatistiksel olarak anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Cari İşlemler Dengesi, İmalat Sektörü, Sanayi Sektörü, Johansen Eşbütünleşme

Kaynakça

• Berke, B. (2012). “Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test”, Maliye Dergisi, Sayı:163, Temmuz-Aralık 2012.
• Çetin, M. (2009). “Kaldor Büyüme Yasasının Ampirik Analizi: Türkiye ve AB Ülkeleri Örneği (1981-2007)”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi (C.X I, S I, 2009).
• Dickey, D.A., ve Fuller, W.A. (1979). “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”, Journal of The American Statistical Society, 75, ss.427–431.
• DTÖ (2017). http://www.mfa.gov.tr/dunya-ticaret-orgutu-__dto_.tr.mfa.
• Erkan, H., Uysal, Y., Erkan, C., Çetinkaya, M., Şanlısoy, S., Başer N. E., Afşar K. E. ve Aydın Ü. (2007). Türkiye İçin Bilgi Bazlı Sürdürülebilir Yenilikçi Sanayileşme Stratejisi, EGİAD, İzmir.
• Ertin, G. (1998). Türkiye’de Sanayi, Nuray Serter (Ed.), Türkiye Coğrafyası, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, ss. 163-182.
• Granger, C. W. J. (1969). “Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods”, Econometrica, Vol. 37, No. 3. (Aug., 1969), pp. 424-438.
• Gujarati, D. (2011). Temel Ekonometri, Çeviren: Ümit Şenesen, Gülay Günlük Şenesen, Literatür Yayıncılık.
• Kaldor, N. (1996). Causes of the Slow Rate of Growth of the United Kingdom, Cambridge University Press, Cambridge.
• Kolsuz, G. ve Yeldan, E. (2014). “1980 Sonrası Türkiye Ekonomisinde Büyümenin Kaynaklarının Ayrıştırılması”, Çalışma ve Toplum Dergisi (1), ss. 49-66.
• Koç, E., Kaya, K. ve Şenel, M. C. (2017). Türkiye’de Sanayi Sektörü ve Temel Sanayi Göstergeleri – Ekonomik Güven Endeksi, Mühendis ve Makine, cilt 58, sayı 688, s. 15-37. https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/02_makale_ekonomik.pdf.
• Özen, A. E. (2015). “Seçilmiş Göstergelerle Türkiye İmalat Sanayiinin Analizi”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 5(2015).
• Özşahin, Ş. (2016). 2000’li Yıllarda Türkiye Ekonomisinin Cari Açık Sorunu: Nedenleri, Finansman Yöntemi ve Çözüm Önerileri, içinde Güncel Ekonomik Sorunlar, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Tarı, R. ve Yıldırım, D. Ç. (2009). “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama”, Celal Bayar Üniversitesi, Yönetim ve Ekonomi: Cilt: 16, 2/95-105.
• Taymaz, E. ve Suiçmez H. (2005). Türkiye’de Verimlilik, Büyüme ve Kriz, Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni 2005/4, www.tek.org.tr, Erişim tarihi, 18.05.2005.