Pandemi Sonrası Oluşan VUCA Ortamının Çalışan İnsan Kaynakları Kaygı Düzeyi ve Verimliliği Üzerine Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 40, 347 - 374, 19.04.2021

İbrahim Haşim İnal Ali Akdemir Sezer Cihan

https://doi.org/10.35408/comuybd.769685

Cited By: 5

Öz

Günümüz dünyası, Covid-19 ile birlikte değişimin hızının ve kapsamının belirlenemediği, planlama ve öngöürü yapmanın zorlaştığı tam anlamıyla bir VUCA ortamı yaşamaktadır. VUCA, ilk olarak 1987'de kullanılan ve Warren Bennis ve Burt Nanus'un liderlik teorilerine dayanan bir kısaltma olup, değişkenlik, belirsizlik, karmaşıklık ve muğlaklık anlamına gelmektedir. Araştırmanın amacı, VUCA ortamının, insan kaynakları verimliliği üzerine etkisinde kaygı düzeyinin aracı rolünü incelemektir. Araştırmaya ait veriler, yapılandırılmış anket tekniği kullanılarak aktif olarak bir işletmede çalışmakta olan ve rassal olarak seçilen 627 çalışandan elde edilmiştir. Araştırma sonucunda VUCA ile kaygı düzeyi arasında pozitif yönlü, kaygı düzeyi ve verimlilik arasında negatif yönlü ve yine VUCA ile verimlilik arasında da negatif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Yapılan hiyerarşik regresyon analizi sonucunda ise kaygı düzeyinin VUCA ile verimlilk ilişkisinde tam aracılık etkisi bulunduğu gözlemlenmiştir. Bu sonuca göre VUCA’nın verimlilik üzerindeki negatif etkisinin nedeninin kişilerin kaygı düzeyinin artması olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

VUCA, verimlilik, kaygı düzeyi

Kaynakça

• Aybas, M. (2014). İnsan Kaynakları Uygulamalarının Çalışanların İşe Adanmışlığı Üzerindeki Etkisi ve Pozitif Psikolojik Sermayenin Aracı Rolü, Konuya İlişkin Bir Araştırma. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Doktora Tezi.
• Aydın, İ. (2008). İş Yaşamında Stres.Ankara: Pegem Akademi.
Aydın, K. B. (2010). Stresle Başa Çıkma (2. b.). Ankara: Nobel Yayıncılık.

• Aydın, Ş. (2004). Örgütsel Stres Yönetimi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 6, Sayı 3, 49-74.
• Barutçugil, İ. (2004). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi, İstanbul: Kariyer Yayıncılık, 2004
• Barnett, R. C., Gareis, K., Karen , C. & Carr, P., 2005. Career Satisfaction and Retention of a Sample of Women Physicians Who Work Reduced Hours.Journal of Woman's Health, 14(2), pp. 146-153.
• Baron, R.M., Kenny, D.A., (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research:Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations. Journal Of Personality and Social Psychology, 51,6, 1173-1182.
• Baytar, Ö. (2010). İş Yaşamında Stresin İşgören Performansı Üzerindeki Etkileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Bennett, N., & Lemoine, J. G. (2014). What a Difference a Word Makes: Understanding Threats to Performance in a VUCA World. Business Horizons Journal, 57(3), 311-317.
• Bennis, W., & Nanus, B. (1985). Leaders: The Strategies for Taking Charge. New York: Harper & Row.
• Bernstein, L. (2014). The Perceived Importance of VUCA-Driven Skills for 21st Century Leader Success and the Extent of Integration of Those Skills Into Leadership Development Programs. Des Moines, Iowa: Drake University, Doctor of Education.
• Blaug, R., Kenyon, A., & Lekhi, R. (2007). Stress At Work. https://www.researchgate.net/publication/315003074_Stress_at_Work
• Brittain, B. (2012). Leadership Perfected: Leading From The Whole You. http://iveybusinessjournal.com/publication/leadership-perfected- leading-from-the-whole-you
• Budak, G., & Budak, G. (2004). İşletme Yönetimi (5. b.). İzmir: Fakülteler Kitabevi.
• Büyükfırat, B. (2009). Performans Değerleme Uygulamalarının Çalışanların İş Stresi Düzeyleri Üzerinde Etkileri: İmalat Sektöründe Bir Alan Araştırması. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Bostancı, H., & Ekiyor, A. (2015). Çalışanların İşe Adanmasının Örgüt İçi Girişimciliğe Etkisinin İncelenmesi: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi , 37-51.
• Carla C. J. M. Millar, Olaf Groth, and John F. Mahon, (2018), Management Innovation in aVUCA World: Challenges and Recommendations, California Management Review, Vol.61(1), 5-14
• Cam, E. (2004). Çalışma Yaşamında Stres ve Kamu Kesiminde Kadın Çalışanlar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Vol.1, No.1,ISSN: 1303-5134, 1-11.
• Castellano, W. (2016). Yüzyıl İşücü Ådanmışlığı İçin Uygulamalar: Değişen İş Yerinde Yetenek Yönetiminin Zorlukları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Claessens, B. (2004). Perceived control of time: Time Management and Personal Effectiveness at Work. Eindhoven: Technische Universiteit Eindhoven.
• Casey, G. W. (2014). Leading in a VUCA World. Fortune Journal, 169(5), 75.
• Center for Creative Leadership (CCL) (2011). Future Trends in Leadership Development. Greensboro: NC: Petrie, N.
• Ceylan, A. (2012). Yönetimde İnsan ve Davranış (8. b.). İstanbul: Marka ve Ötesi.
• Ceylan, A., & Ulutürk, Y. (2006). Rol Belirsizliği, Rol Çatışması, İş Tatmini ve Performans Arasındaki İlişkiler. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1), 48-58.
• Chin, W., & Gopal, A. (1995). An Adaptation Intention in GSS: Importance of Beliefs. Data Base Advances, 26, 42-64.
• Collins, J., & Hansen, M. (2011). Great By Choice: Uncertainty, Chaos, and Luck. Why Some Thrive Despite Them All. New York: NY: Harper Collins.
• Compeau, D., & Higgins, C. (1995). Application of Social Cognitive Theory to Training for Computer Skills.Information Systems Research, 6(2), 118-143.
• Convay, J., & Lance, C. (2010). What Reviewers Should Expect From Authors Regarding Common Method Bias in Organizational Research. Journal of Business and Psychology, 25, 325-334.
• Cooke, A. (2013a). How to Manage Volatility, Uncertainty, Complexity and Ambiguity – Part 1. Nisan 7, 2017 tarihinde https://growthandprofit.me/category/vuca/
• Cooke, A. (2013b). How to Manage Volatility, Uncertainty, Complexity and Ambiguity – Part 2. https://growthandprofit.me/2013/07/04/how-to-manage-volatility-uncertainty-complexity-and-ambiguity-part-2/
• Coşkun, R., Altunışık, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamaları. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Cotton, D. (1990). Stress Management: An Integrated Approach to Therapy. New York: Routledge.
• Courtney, H. G., Kirkland, J., & Viguerie, P. S. (1997). Strategy Under Uncertainty. Harvard Business Review, 66-79.
• Çakır, Ö., (2007). İşini Kaybetme Kaygısı:İş Güvencesizliği. Çalışma ve Toplum, 117-140.
• Çelebioğlu, H. (2019). Kabin Memurlarında Görülen Presenteeism ile İşe Adanmışlık ve İşini Kaybetme Korkusu Arasındaki İlişki, İstanbul, Altınbaş Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Çiğdem, S. (2010). İş Güvencesizliği Algısının Stres Düzeyine Etkisi, Kocaeli, T.C. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çöl, G. (2008). Algılanan Güçlendı̇rmenı̇n İşgören Performansı Üzerı̇ne Etkı̇lerı̇. Doğuş Üniversitesi Dergisi , 35-46.
• Defrank, R., & Ivancevich, J. (1998). Stress On The Job: An Executive Update. The Academy of Management Executive, 3(12), 55-66.
• Demirel, E. (2013). Mesleki Stresin İş Tatminine Etkisi: Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 220-241.
• Duman, M. Ç., & Akdemir, B. (2016). Mobbing ve Çalışan Performansı Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi , 29-52.
• Eren Gümüştekin, G., & Öztemiz, A. (2005). Örgütlerde Stresin Verimlilik ve Performansla Etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dergisi, 14(1), 271-288.
• Eren, E. (2004).Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları. Ergun, G. (2008). Sağlık İşletmelerinde Örgütsel Stresin İşgücü PerformansıylaEtkileşiminin İncelenmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal BilimlerEnstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Erkoç, İ. (2015). Algılanan Örgütsel Destek ve İş Performansı Arasındaki İlişkide Öz Yeterlilik Faktörünün Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma, İstanbul, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• Forward Intelligence Group. (2014). VUCA., http://www.forward-intelligence.com/index.php/resources/glossary/vuca/
• Githens, G. (2015). Volatility, Uncertainty, Complexity and Ambiguity (VUCA). https://leadingstrategicinitiatives.com/2015/02/27/volatility-uncertainty-complexity-ambiguity-vuca/
• Guterman, M., & King, D. (2014). Working La Vida VUCA.,http://www.meaningfulcareers.com/working-la-vida-vuca/ adresinden alındı
• Güçlü, N. (2001). Stres Yönetimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,21(1), 91-109.
• http://www.forevueinternational.com/Content/sites/forevue/pages/1481/3_2_Speed_in_a_VUCA_World_Johansen.PDF
• https://areete.wordpress.com/2011/12/20/vuca-and-leadership-skills-for-future/,
(2011), Next Practices/Technologies Tools and Methodologies: Strategic Foresights in VUCA World
• Işık, M., & Kama, A. (2018). Algılanan Örgütsel Desteğin İşgören Performansına Etkisinde İşe Adanmışlığın Aracı Etkisi. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 395-403.
• Janicik, G. A., & Bartel, C. A. (2003). Talking About Time: Effects of Temporal Planning and Time Awareness Norms on Group Coordination and Performance. Group Dynamics: Theory Research, and Practice , 122-134.
• Kahn, W. (2017). Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work. Academy of Management Journal , 692-724.
• Johansen, B. (2010b). Speed in a VUCA World: How Leaders of the Future Will Execute Strategy.
• Johansen, B., & Euchner, J. (2013). Navigating the VUCA World. Research-Technology Management, 56(1), 10-15.
• Koçer, C. (2015). Kariyer Yönetimi-İş Stresi İlişkisi ve İmalat Sektöründe Bir Araştırma. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Koçyiğit, Y. (2018). Firmaların Örgütsel Esnekliği, Kullandıkları Rekabet Stratejileri ve Algılanan Rekabet Üstünlüğü Arasındaki Etkileşim: Türkiye’nin En Büyük 500 sanayi işletmesinde bir uygulama, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayinlanmış Doktora Tezi
• Kohl, K. (2017). Building Future Fit Teams: What Skills Will Leaders Need in the
• Loyd, T. (2015). Stories and Strategies from the VUCA World. http://vucabook.com/stories-and-strategies-from-the-vuca-world/
• Luthans, F. (1992). Organizational Behavior (6. b.). New York: McGraw-Hill.
• Macnab, F. (1985). Coping. Australia: Hill of Content Publishing Company.
• Mangahas, M. (2016). VUCA and VUCA-Prime. http://opinion.inquirer.net/99900/vuca-vuca-prime
• McKillup, S. (2012). Statistics Explained: An Introductory Guide for Life Scientists. Cambridge University Press.
• Mittelsdorf, B. (2016). Dealing with Projects in a VUCA World.https://pmi.org.sg/index.php/component/rsfiles/download- file/files?path=Symposium%202016/PresentationDeck/BobMittelsdorf.pdf
• Mukherjee, A. (2016). How to Prepare Leaders for a VUCA World. http://www.hrexaminer.com/how-to-prepare-leaders-for-a-vuca- world/
• O’neill, J., & Davis, K. (2011). Work Stress and Well-Being In The Hotel Industry. International Journal of Hospitality Management, 30(2), 385-390.
• Ohanian, A. (2012). Leading in a VUCA World. https://www.trainingjournal.com/articles/feature/leading-vuca-world adresinden
• Okutan, M , Tengi̇li̇moğlu, D . (2002). İş Ortamında Stres ve Stresle Başa Çıkma Yöntemleri: Bir Alan Uygulaması . Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 4 (3) , 15-42
• O'Shea, T. (2017). Ready to SHIFT Your VUCA to VUCA Prime?,http://agilityconsulting.com/your-agility-advantage/ready-to-shift- your-vuca-to-vuca-prime
• Park, J. (2007). Work Stress and Job Performance, https://pdfs.semanticscholar.org/2e57/013a0815a4be2dd7e11048fea8f61af321e 2.pdf
• Paşa, M. (2007). Stresin Bireysel Performans Üzerindeki Etkileri ve Bir Uygulama. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Pelenk, S. E. (2020). İş Güvencesizliğinin Görev Performansına Etkisi: Yenilikçi Davranışın Düzenleyici Rolü. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5/1, 214-233.
• Prensky, M. (2014). Variability, Uncertainty, Complexity and Ambiguity (VUCA). http://blogs.edweek.org/edweek/provocative-ed-tech-thinking/2014/09/Post_0006-variability_uncertainty_complexity_ambiguity_vuca.html
• Pyle, B. (2015). 10 Leadership Skills for an Uncertain World Continued. http://www.outofthisworldleadership.com/blog-posts/10-
• Shaffer, L. S., & Zalewski, J. M. (2011). Career Advising in a VUCA Environment. TheJournal of the National Academic Advising Association, 31(1), 13-20.
• Sullivan, J. (2012a). Talent Strategies for a Turbulent VUCA World — Shifting to an Adaptive Approach, https://www.eremedia.com/ere/talent-strategies-for-a-turbulent-vuca-world- shifting-to-an-adaptive-approach/
• Sullivan, J. (2012b). VUCA: The New Normal for Talent Management and Workforce Planning. https://www.eremedia.com/ere/vuca-the-new-normal-for-talent-management-and-workforce-planning/
• Şencan, H. (1986). Yönetici Gerilimi Kişilik Başa Çıkma Süreçleri İlişkisi ve Metal Sanayiinde Uygulama Bir Araştırma. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Telman, N., & Ünsal, P. (2004). Çalısan Memnuniyeti. İstanbul: Epsilon.
• Türk, M., & Çakır, Ö. (2006). Bir Kamu Bankasında Örgütsel Stres Düzeyi ve Etkileyen Faktörler. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 7(26), 37-42.
• Yılmaz, A., & Ekici, S. (2003). Örgütsel Yaşamda Stresin Kamu Çalışanlarının Performansına Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F.Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10(2), 1-19.
• Yurdasever, E. (2019), Yöneticilerde Yeni Liderli Becerileri ile Stres İlişkisi: KOMB (VUCA) ve Öz Yeterlilik Etkileşimi, Karabük, Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmış Doktora Tezi.