Ege Bölgesi’ndeki Çevreci Sivil Toplum Kuruluşları: Örgütsel Özellikler ve İlişkiler

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 44, 329 - 356, 28.03.2022

Özge Can Defne Gönenç

https://doi.org/10.35408/comuybd.907175

Öz

Hızlı sanayileşme, çarpık kentleşme ve derinleşen neoliberalizm çevre tahribatını giderek hızlandırmakta, bu tahribatı önlemek için farklı çevreci örgütlenmeler ortaya çıkmaktadır. Araştırmamızın amacı, Ege Bölgesi’nde faaliyet gösteren çevreci sivil toplum kuruluşlarını, kurumsal ve finansal özellikleri, amaçları, çevresel öncelikleri, stratejik eylemleri ve ilişkileri açısından çok boyutlu biçimde incelemektir. Toplam 150 çevreci kuruluştan anket yöntemiyle veri toplanmış ve tanımlayıcı istatistiksel analizler gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları, incelenen çevreci örgütlerin hem çevre sorununa genel yaklaşımları hem de odaklandıkları çevresel meseleler açısından önemli bir çeşitliliğe sahip olduklarını göstermektedir. Öte yandan, bu kuruluşların amaç, faaliyet ve mücadele taktikleri, karar verici aktörler üzerinde doğrudan etki yaratmak yerine bireyleri ve toplumu bilinçlendirmeye dönük daha edilgen bir nitelik taşımaktadır. Bir diğer önemli bulgu, hem kaynak yetersizliği hem de ideolojik sebeplerle birçok çevreci örgütün bağlantı ve işbirliklerinin zayıf olmasıdır. Bu yetersizliklerin nedenleri, yereldeki etkin mücadele örneklerinin ve ortaklıkların hangi koşullarda ve nasıl çoğaltılabileceği, öne çıkan sorulardır.

Anahtar Kelimeler

Çevreci sivil toplum kuruluşları, Çevre hareketleri, Ekolojik mücadele, Ege Bölgesi

Destekleyen Kurum

Yaşar Üniversitesi

Proje Numarası

BAP 093

Teşekkür

Araştırmamız Yaşar Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) kapsamında desteklenmiştir. Projemiz kapsamında asistanlık yapan Büşra Sarıkaya'ya, İrem Ak'a ve de Yaşar Üniversitesi'ne desteklerinden ötürü çok teşekkür ederiz.

Environmental Non-Governmental Organizations in the Aegean Region: Organizational Features and Relations

Öz

Rapid industrialization, unplanned urbanization and deepening neoliberalism are accelerating the destruction of the environment. Different environmental organizations
are emerging to prevent this destruction. The aim of our research is to examine the environmental non-governmental organizations operating in the Aegean Region in a
multidimensional way by looking at their institutional and financial characteristics, objectives, environmental priorities, strategic actions, and relations. Data were
collected from a total of 150 environmental organizations using the survey method and descriptive statistical analyzes were carried out. The research findings show that
the examined environmental organizations have a significant diversity in terms of both their general approach to the environmental problem and the environmental issues
they focus on. On the other hand, the purposes, activities, and struggle tactics of these organizations have a more passive nature towards raising awareness of individuals
and society rather than having a direct impact on the decision-making actors. Another important finding is that many environmental organizations have weak connections
and collaborations due to both lack of resources and ideological reasons. The reasons behind these inadequacies, and the conditions under which effective environmental
struggle and collaborations can be enhanced in the local area, remain prominent questions to answer.

Anahtar Kelimeler

Environmental Civil Society Organizations, Environmental Movements, Ecological Resistance, Aegean Region, Interorganizational Relationships

Proje Numarası

BAP 093

Kaynakça

• Adem, Çiğdem, (2005). “Non-State Actors and Environmentalism,” Environmentalism in Turkey: Between Democracy and Development? (ed.) Fikret Adaman ve Murat Arsel (Aldershot: Ashgate), 71-86.
• Altan-Olcay, Özlem ve Ahmet İçduygu, (2012). “Mapping Civil Society in the Middle East: The Cases of Egypt, Lebanon and Turkey,” British Journal of Middle Eastern Studies, 39, 2, 157-179.
• Andonova, Liliana B. ve Ioana Tuta, (2014). “Transnational Networks and Paths to EU Environmental Compliance: Evidence from New Member States,” Journal of Common Market Studies, 52, 4, 775-793.
• Andrews, Kenneth T. ve Neal Caren, (2010). “Making the News: Movement Organizations, Media Attention, and the Public Agenda,” American Sociological Review, 75, 6, 841-866.
• Andrews, Kenneth T. ve Bob Edwards, (2005). “The Organizational Structure of Local Environmentalism,” Mobilization: An International Journal, 10, 2, 213-234.
• Atauz, Akın, (1994). Çevreci Hareketlerin Türkiye’yi Sarsmayan On Yılı. Birikim, 57-58, Ocak/Şubat.
• Aygün, Banu ve Bilge Kağan Şakacı, (2007). Türkiye’de Çevre Konusunda Doğrudan Odaklı Çevreci Sivil Toplum Hareketleri ve Çevresel Yaklaşımları. ICANAS (International Congress of Asian and North African Studies). Kongre Bildirisi. 1, 139-162.
• Backstrand, Karin, (2006). “Democratizing Global Environmental Governance? Stakeholder Democracy after the World Summit on Sustainable Development,” European Journal of International Relations, 12, 4, 467-498.
• Baykan, Barış Gencer, (2013). “Environmentalists in Turkey - Who are They?” Perspectives, Heinrich Böll Stiftung - Turkey Representation, 4.13, 8-11.
• Bernauer Thomas ve Carola Betzold, (2012). “Civil Society in Global Environmental Governance,” The Journal of Environment and Development, 21, 1, 61-66.
• Carmin, JoAnn, (2010). “NGO Capacity and Environmental Governance in Central and Eastern Europe,” Acta Politica, 45, 183–202.
• Cenker-Özek, Cerem I., (2018). “1990’lardan Günümüze Türkiye’de Sosyal Sermaye ve Sivil Toplum: Bölgeler Arası bir Karşılaştırma,” Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. Dergisi, Özel Sayı, 44-77.
• CIVICUS, (2010). CIVICUS Civil Society Index Analytical Report for Turkey, (Istanbul: TUSEV).
• Çarkoğlu, Ali ve Cerem I. Cenker, (2011). “On the Relationship between Democratic Institutionalization and Civil Society Involvement: New Evidence from Turkey,” Democratization, 18, 3, 751-773.
• Çoban, Aykut, (2020). Çevre Politikası, (Ankara: İmge Yayınevi).
• Dalton, Russell J., Recchia, Steve ve Rohrschneider, Robert, (2003). “The Environmental Movement and the Modes of Political Action,” Comparative Political Studies, 36, 7, 743-771.
• DERBIS (2021). T.C. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü Resmi Web-sitesi. https://www.siviltoplum.gov.tr/derneklerin-faaliyet-alanlarina-gore-dagilimi Alıntı yapılan tarih: 04.02.2021.
• Diani, Mario ve Elisa Rambaldo, (2007). “Still the Time of Environmental Movements? A Local Perspective,” Environmental Politics, 16, 5, 765-784.
• Diani, Mario ve Doug McAdam, (2003). Social Movements and Networks. Oxford, UK: Oxford University Press.
• Diani, Mario ve Paolo R. Donati, (1999). “Organizational Change in Western European Environmental Groups: A Framework for Analysis,” Environmental Politics, 8, 1, 13-34.
• Duru, Bülent, (1995). Çevre Bilincinin Gelişim Sürecinde Türkiye’de Gönüllü Çevre Kuruluşları. Yüksek Lisans Tezi, (Ankara: Ankara Üniversitesi).
• Ehrke, M. Anna, (2010). An Ever Cleaner Union? The Impact of European Environmental Measures in Poland and Ukraine, (Wiesbaden: Springer VS).
• Eryılmaz, Çağrı, (2018). “Türkiye’de Çevreci Örgütlerin Dönüşümü: Merkezi Profesyonel Lobici Örgütler ve Yerelde Gönüllü Protestocular,” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73, 1, 49-76.
• Gönenç, Defne, (2019). “Türkiye’de Sivil Toplum ve Çevre Politikası,” Mimarlık, 409, 33-36.
• IRP, International Resource Panel of UNEP, (2019). Global Resources Outlook, (Nairobi). https://www.resourcepanel.org/reports/global-resources-outlook Alıntı yapılan tarih: 02.02.2021.
• İnal, Onur ve Ethemcan Turhan, (2019). Transforming Socio-Natures in Turkey: Landscapes, State and Environmental Movements, (London: Routledge).
• İşeri, Emre, Defne Günay, Alper Almaz, (2018). “Contending Narratives on the Sustainability of the Nuclear Energy in Turkey,” Environment and Planning C: Politics and Space, 36, 1, 160-177.
• Kadirbeyoğlu, Zeynep, Fikret Adaman, Begüm Özkaynak ve Hande Paker, (2017). “The Effectiveness of Environmental Civil Society Organizations: An Integrated Analysis of Organizational Characteristics and Contextual Factors,” VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 28, 1717-1741.
• Kılınç, İlknur, (2018). “Kurumsal İtibar Açısından Sosyal Sorumluluk Uygulamaları: Türkiye’deki Çevreci Sivil Toplum Örgütleri Üzerine bir Araştırma,” İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 47, Güz, 229-261.
• Konefal, Jason, (2012). “Environmental Movements, Market-Based Approaches and Neoliberalization: A Case-Study of the Sustainable Seafood Movement,” Organization & Environment, 26, 3, 336-352.
• Martinez-Alier, Joan, Leah Temper, Daniela Del Bene ve Arnim Scheidel, (2016). “Is There a Global Environmental Justice Movement?” The Journal of Peasant Studies, 43, 3, 731-755.
• Nohl, Arnd- Michael, (1994). “Türkiye’de Hükümet Dışı Örgütlerde Ekoloji Sorunsalı,” Birikim, 57-58, Ocak/Şubat.
• Özen, Hayriye, (2018). “Yerellik-Popülerlik Ekseninde Türkiye’de Çevre Mücadeleleri,” Alternatif Politika, 10, 2, 181-209.
• Özen, Hayriye ve Şükrü Özen, (2010). “Kamu Siyasaları ve Toplumsal Hareketler: Türkiye’de Protesto Hareketlerinin Madencilik Piyasasına Etkileri,” Amme İdaresi Dergisi, 43, 2, 33-64.
• Özkaynak, Begüm, Beatriz Rodrigues-Labajos ve Burçay Erus, (2021). “Understanding Activist Perceptions of Environmental Justice Success in Mining Resistance Movements,” The Extractive Industries and Society, online first. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2214790X20303257 Alıntı yapılan tarih: 09.02.2021.
• Paker, Hande, (2012). “Çevre Rejimleri ve Türkiye’de Sivil Toplum Örgütlerinin Rolü: Akdeniz’de Sürdürülebilirlik,” Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 20, 1, 151-175.
• Paker, Hande, Fikret Adaman, Zeynep Kadirbeyoğlu ve Begüm Özkaynak, (2013). “Environmental Organizations in Turkey: Engaging the State and Capital,” Environmental Politics, 22, 5, 760-778.
• Rootes, Christopher, (1999). “Environmental Movements: From the Local to the Global,” Environmental Politics, 8, 1, 1-12. Saunders, Clare, (2013). Environmental Networks and Social Movement Theory, (London: Bloomsbury Academic).
• Şahin, Ümit, (2007). “Bir Sivil Toplum Teması Olarak Çevrecilik: Ekoloji Hareketlerinin Siyaset Dışına İtilmesi,” Sivil Toplum Dergisi, 5, 20, 77-89.
• Turhan, Ethemcan, Begüm Özkaynak ve Cem İskender Aydın, (2019). “Coal, Ash and Other Tales: The Making and Remaking of the Anti-Coal Movement in Aliağa, Turkey,” Transforming Socio-Natures in Turkey: Landscapes, State and Environmental Movements, (ed) Onur İnal ve Ethemcan Turhan (London: Routledge), 166-186.
• Zchout, Shira Leon ve Alon Tal, (2017). “Conflict Versus Consensus Strategic Orientations Among Environmental NGOs: An Empirical Evaluation,” VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 28, 1110-1134.
• Zihnioğlu, Özge, (2019). “European Union Civil Society Support and the Depoliticisation of Turkish Civil Society,” Third World Quarterly, 40, 3, 503-520.