Türk Vergi Sisteminde Vergi Kabahat ve Suçlarına Uygulanan Yaptırımların Caydırıcılığı Araştırması

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 29, 91 - 106, 12.07.2017

Cahit Şanver

Öz

Vergi cezası olsun ya da diğer hukuk sistemlerinde uygulanan cezalar olsun, mutlaka bir netice almak üzere uygulanmaktadır. Cezalardan beklenen ilk netice caydırıcılık ve kurallara uymayı sağlamaktır. Vergi sistemleri için de, amaç aynıdır. Bu çalışmanın amacı, vergi kabahat ve suçlarına uygulanan yaptırımların mükellef, sorumlu ya da diğer taraflar için ne kadar caydırıcı olduğu ya da caydırıcı olup olmadığının ortaya konulmasıdır.Bu çalışmada öncelikle Türk Vergi Sisteminde uygulanan yaptırımların neler olduğu ortaya konulmuş, daha sonra alan araştırması ile anket mükelleflere, sorumlulara ve vergiye taraf olan diğer kişilere; ceza almış olsun ya da olmasın, vergi suç ve kabahatlerine uygulanan bu yaptırımların nasıl sonuç verdiği, mükelleflerin tutum ve davranışlarını nasıl değiştirdiği incelenmiştir. Vergi cezası alan mükelleflerin aldıkları bu cezalar karşısında nasıl tutum değiştirdikleri ya da değiştirip değiştirmedikleri araştırılmıştır. Anket çalışmasında geçerli istatistiki yöntemler ve Ki-kare test analizi kullanılmış sonuçlar bu testten geçtikten sonra yorumlanmaya tabi tutulmuştur.Çalışma sonucunda, mükelleflerin vergi cezaları karşısında davranışlarını değiştirdikleri ortaya çıkmıştır. Buna göre, vergi cezaları caydırıcı bir niteliğe sahiptir

Anahtar Kelimeler

Vergi cezaları, Vergi suçu, Vergi kabahati, Yaptırım

A Study on Deterrence of Sanctions Applied on Tax Faults and Tax Crimes in Turkish Tax System

Öz

Tax penalty and penalties in other legal system are put into practice to get a result. The aim is to realize deterrence and to get rules obeyed. Tax systems have the same objective. The purpose of this study is to look at whether sanctions which are imposed on tax fault and offences function as a deterrent factor for taxpayers, responsible people or other parties, or not.The present work first deals with the sanctions in Turkish tax system and then the questions of how sanctions on tax penalty and faults affected attitude and behaviour taxpayers and what kind of result was reached were answered through a field work which was directed tax payers, responsible people and people related to tax who were convicted to tax penalty or not. In the face of tax penalties whether tax payers changed their attitude or not are examined. In the survey, valid statistical methods and chi-square test was employed and the results were interpreted after having been subjected to this testThe study has showed that tax payers have changed their behaviour in the face of penalties. It is therefore possible to argue that tax penalties have a deterrent characteristic

Anahtar Kelimeler

Tax penalties, Tax crime, Tax fault, Sanction

Kaynakça

• ALLINGHAM, Michael G. - Agnar Sandmo, “Income Tax Evasion: A Theoretical Analysis”, Jour- nal of Public Economics, 1(3/4), 1972, pp. 323-338.
• ALTUNIŞIK, Remzi ve diğerleri; Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 5. Baskı, Sakarya Yayın- cılık, Sakarya, 2007, ss. 129-130.
• ANAYURT, Ömer; Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, Seçkin Yayınları, Ankara, 2001.
• ARIKAN, Zeynep; “Vergi Kaçağının Nedenleri ve Çözüm Yolları”, İktisat, İşletme ve Finans, Cilt 10, Sayı 108, Mart 1995, ss. 56-61.
• AYDINONAT, N. Emrah; “Şu Ahlaksız İktisatçılar”, Açık Ekonomi, 2013, (Erişim Tarihi: 3 Haziran 2016; http://acikekonomi.wordpress.com/2013/12/03/su-ahlaksiz-iktisatcilar).
• BERON, Kurt J. - Helen V. Tauchen - Ann Dryden Witte, A Structural Equation Model for a Tax Compliance and Auditing, NBER Working Paper No: 2556, April 1988.
• BİLİCİ, Nurettin; Vergi Hukuku, 22. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2010.
• ÇELİKKAYA, Ali, Hüseyin Gürbüz; “Mükelleflerin vergiye Gönüllü Uyumunu Etkileyen Faktör- lerin Analizi: Bir Alan Çalışması”, İktisat, İşletme ve Finans, Cilt 21, Sayı 247, Ekim 2006, ss. 122-139.
• ÇİÇEK, Hüseyin Güçlü, Hatice Herek; “Türkiye’de Vergi Suç ve Cezalarının Değerlendirilmesi: Antalya İli Örneği”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Yıl 2012, Cilt XXXII, Sayı 1, ss. 311- 342.
• DORAN, Michael; “Tax Penalties and Tax Compliance”, Harvard Journal on Legislation, Volume 46, Issue 1, Win 2009, pp: 111-161.
• GHOSH, Subir; “Design of Sample Surveys Across Time”, Handbook of Aplied Econometrics and Statistical Inference, Marcel Dekker Inc., New York, 2002, pp. 77-96.
• GNEEZY, U. & Rustichini, A., “Pay Enough or Don’t Pay at All”, The Quarterly Journal of Eco- nomics, 115 (3), 2000, pp.791–810. Online: http://qje.oxfordjournals.org/content/115/3/791. abstract.
• HARTL, Barbara, Eva Hoffman vd; “Does the Sole Description of a Tax Authority Affect Tax Eva- sion? - The Impact of Described Coercive and Legitimate Power”, Plos One, Volume 10, Issue 4, April 2015, pp. 1-19.
• KARYAĞDI, Nazmi; “Medya, Yayınlarıyla Mükellefleri Nasıl Etkiler?”, Vergi Algı, www.vergi- algi.net, 2013, (Erişim Tarihi: 8 Haziran 2016; http://www.vergialgi.net/arastirmalar/medya- yayinlariyla-vergi-mukelleflerini-nasil-etkiler/).
• KIRBAŞ, Sadık; Vergi Hukuku, Temel Kavramlar, İlkeler ve Kurumlar, 19. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2012.
• KORKMAZ, Mustafa; “Türk Vergi Sisteminde Yer Alan Vergi Cezaları Caydırıcı Mı?”, Vergi So- runları Dergisi, Sayı 324, Eylül 2015, ss. 115-121.
• LUBIAN, Diego, Luca Zarri; “Happiness and Tax Morale: An Empirical analysis”, Journal of Eco- nomic Behavior & Organization, Volume 80, Issue 1, September 2011, pp. 223-243.
• LV, Xuhua, Shi Yuanyuan; He Lei, Pan Kailing, “Study on Tax Motivate Mechanism by Repeated Gambling Model”, Management In Complexity Science Perspective - Theory, Methodology And Practice: Proceedings of The First International Conference On Complexity Science Ma- nagement (ICCSM 2010), OCT 22-24, 2010, pp. 227-231.
• MALİYE BAKANLIĞI, Gelir İdaresi Başkanlığı, www.gib.gov.tr, Erişim Tr. 21.10.2013.
• OKTAR, S. Ateş; Vergi Hukuku, 8. Baskı, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2012.
• PEHLİVAN, Osman; Vergi Hukuku, Murathan Yayınevi, Trabzon, 2013.
• SAVAŞAN, Fatih; Kamu Ekonomisi, Kitap Matbaacılık, İstanbul, 2013.
• YARDIMCIOĞLU, Mahmut, Özlem Özer; “Muhasebe Meslek Mensuplarının Vergi Cezalarına İlişkin Görüşlerine Yönelik Bir Alan Çalışması”, Sosyoekonomi, Cilt 18, Sayı 18, Temmuz- Aralık 2012, ss. 133-152.
• YILMAZ, Erdem; Türkiye’de Vergi Cezalarının Etkinlik Açısından Karşılaştırmalı Analizi, SAÜ SBE, YL Tezi, (Danışman: T.Gürdal), Sakarya, 2011.