DÖRDÜNCÜ SANAYİ DEVRİMİ BAŞLARKEN ULUSLARARASI REKABET GÜCÜ KAVRAMINI YENİDEN DÜŞÜNMEK

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 49, 587 - 607, 31.07.2023

Sibel Çaşkurlu

https://doi.org/10.35408/comuybd.1300794

Öz

2008 Küresel Finansal Krizi’nin ardından, içinde bulunduğumuz dönemde; Neoliberal küreselleşmenin sonuna gelindiği, yeni bir Soğuk Savaş’a doğru gidildiği ve hegemonun değişip değişmeyeceği tartışılmaktadır. Ancak, pek çok belirsizliğin toz dumanı içinde, küresel ekonomik düzen değişmekte ve 4. Sanayi Devrimi olarak adlandırılan yapay zekâ, nesnelerin interneti, kuantum bilgisayarlar gibi yeni teknolojilere geçiş de başlamaktadır. Bu durum, uluslararası iş bölümü hiyerarşisi içinde kaymalara işaret etmektedir. Gerek hegemonya mücadelesi içindeki ABD ve Çin arasında gerek gelişmiş ülkelerin kendi aralarında teknolojik gelişme ve uluslararası rekabetçilik yarışı hızlanmıştır. Uluslararası iş bölümünde daha iyi bir konumda olma çabası içindeki, başta Türkiye olmak üzere, tüm GOÜ’ler için ise karşılarına çıkacak fırsat pencerelerini yakalayarak, yeni kilit sektörlerde uluslararası rekabet gücü kazanmak, eldekileri korumak kadar önemli olacaktır. O nedenle, bu çalışmada, yeni sanayi devriminin şafağında, uluslararası rekabetçilik kavramının yeniden önem kazanmaktadır. Uluslararası rekabetçilik kavramı, uzun bir süre, literatürde firma, sektör ve ülke düzeyinde hesaplanmasına karşılık, büyük ölçüde “tanımlanmaksızın ölçülmeye çalışılan” bir kavram olmuştur. O nedenle, bu çalışmada bu kavramın tanımlanması üzerinde durulmaktadır. Uluslararası rekabetçilik açısından; teknolojik yenilik kapasitesi, markalaşma, ürün kalitesi, satış sonrası hizmetler gibi ülkenin ticaret performansına etki eden nitel faktörlerin sayısallaştırılması güç olduğundan, bu kavramın, çalışmada ağırlık verilen ülke ve sektör düzeyindeki ölçümlerinde, fiyat rekabetine indirgendiği anlaşılmaktadır. Bu durum, uluslararası rekabetçiliğe ilişkin ölçüm ve karşılaştırma yapabilmek uğruna, gerçekte uluslararası rekabetçiliğin en önemli bileşenlerinden olan fiyat dışı unsurların göz ardı edildiğine işaret etmektedir. Ayrıca uluslararası rekabetçilik kavramı, gerçekte aralarında büyük farklılık olmasına karşın, sıklıkla karşılaştırmalı üstünlüklerle birbiri yerine kullanılmaktadır. Karşılaştırmalı Üstünlükler Kuramı, fiyat rekabetinin, maliyet düşüklüğü temelinde ele alınmasına dayanmaktadır. Uluslararası rekabetçilik kavramı ise, fiyat ve fiyat dışı rekabet bileşenlerinden oluşan, firma, sektör ve ülke düzeylerinde ele alınabilen, zaman içinde belirleyicileri değiştiğinde değişen dinamik yapıda bir kavramdır. Uluslararası rekabetçilik kavramı, karşılaştırmalı üstünlükler kavramı ile aynı şeymiş gibi ele alınırken, aralarındaki bu farklılıkların göz ardı edildiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası rekabetçilik, uluslararası rekabet gücü, uluslararası rekabet, fiyat rekabeti, fiyat dışı rekabet

Kaynakça

• Aiginger, K., Bärenthaler-Sieber, S. ve Vogel, J. (2013). Competitiveness Under New Perspectives. Working Paper No 44. WWWforEurope. 1-97. Erişim: 15 Mart 2023, www.foreurope.com
• Bulu, M., Eraslan,İ. H. ve Barca, M. (2007). Türk Gıda Sektörünün Uluslararası Rekabetçilik Düzeyinin Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: IX, (Sayı:1), 311-334.
• Durand, M. ve Giorno, C. (1987). Indicators of International Competitiveness: Conceptual Aspects and Evaluation. OECD. Erişim: 9 Nisan 2023, oecd.org/economy/outlook/33841783.pdf
• Epede, M. B. ve Wang, D. (2022). Competitiveness and Upgrading in Global Value Chains: A Multiple-Country Analysis of the Wooden Furniture Industry. Forest Policy and Economics 140 (8): 102737. 1-11.
• Eraslan, İ. H., Bakan, İ. ve Helvacıoğlu Kuyucu, A.D. (2008). Türk Tekstil ve Hazırgiyim Sektörünün Uluslararası Rekabetçilik Düzeyinin Analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 13, Bahar 2008, 265-300.
• Fagerberg, J. (1998). International Competitiveness. The Economic Journal, June 1998, 355-374.
• Gürpınar, K. ve Sandıkçı, M. (2008). Uluslararası Rekabetçilik Analizinde Micheal E. Porter’ın Elmas Modeli Yaklaşımı: Türkiye’deki Bazı Endüstrilerdeki Uygulanabilirliğin ve Sonuçlarının Araştırılması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt 8, (Sayı 15), 105-125.
• Kibritçioğlu, A. (1998). Porter’ın Rekabetçi Avantajlar Yaklaşımı ve İktisat Kuramı. Erişim: 10 Nisan 2023, https://www.researchgate.net/publication/23746436_Porter%27in_Rekabetci_Avantajlar_Yaklasimi_ve_Iktisat_Kurami
• Kibritçioğlu, A. (1996). Uluslararası Rekabet Gücüne Kavramsal Bir Yaklaşım. A. Kibritçioğlu (Ed.), Uluslararası Makro İktisat Okumalar içinde, (1-12). Ankara: 72 Tasarım. Erişim: 10 Şubat 2023. https://www.researchgate.net/publication/23746434_Uluslararasi_Rekabet_Gucu%27ne_Kavramsal_Bir_Yaklasim
• Krugman, P. (1994). Competitiveness: A Dangerous Obsession, Foreign Affairs, Mar.-Apr., 1994, Vol. 73, No. 2, 28-44.
• OECD, (2003). Economic Surveys Italy, Balassa Indexes, Vol. 2003/13-August. 1-227.
• Paul, J. ve Dhiman, R. (2021). Three Decades of Export Competitiveness Literature: Systematic Review, Synthesis and Future Research Agenda. International Marketing Review, Vol. 38, No. 5, 1082-1111.
• Petersen, T. (2021). International Competitiveness and Terms of Trade. GED-New Perspectives on Global & Economic Dynamics (January 22, 2021) (Bertelsmann Stiftung).
• Porter, M. (1998). Competitive Advantage of Nations: Creating and Sustaining Superior Performance. The Free Press. Erişim: 12 Mart 2023. https://books.google.com.tr/books?hl=en&lr=&id=CqZzxAxBpfEC&oi=fnd&pg=PR23&dq=Michael+E.+Porter&ots=Au3kNO40Sx&sig=Dybp67WlBR6OSbNXChed5DTTb40&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true
• Porter, M. E. (2008). The Five Competitive Forces That Shape Strategy, Harvard Business Review, (January 2008), 25-41.
• Timbaları, C. (2021). The Determinants of International Competitiveness, Studies in Business and Economics, No. 16(3)/2021, 247-265.
• WEF, (2014). The Europe 2020 Competitiveness Report. 2014 Edition. Erişim: 10 Nisan 2023, https://www3.weforum.org/docs/WEF_Europe2020_CompetitivenessReport_2014.pdf
• WEF, (2016). What is Competitiveness? Economic Progress. Erişim: 10 Nisan 2023, https://www.weforum.org/agenda/2016/09/what-is-competitiveness/
• WEF, (2019). The Global Competitiveness Report. World Economic Forum. Erişim: 10 Nisan 2023, https://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport2019.pdf
• WEF, (2020). The Global Competitiveness Report Special Edition 2020: How Countries are Performing on the Road to Receovery. World Economic Forum. Erişim: 12 Nisan 2023, https://www3.weforum.org/docs/WEF_TheGlobalCompetitivenessReport2020.pdf