TÜRKİYE’NİN E-DEVLET OLGUNLUK DÜZEYİ: BM E-DEVLET GELİŞMİŞLİK ENDEKSİ ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: Özel Sayı: Endüstri 4.0 ve Dijitalleşmenin Sosyal Bilimlerde Yansımaları, 1417 - 1449, 30.09.2024

Seda Çankaya Kurnaz

https://doi.org/10.35408/comuybd.1513698

Öz

Bilgi iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler kamu sektöründe ve kamu hizmetlerinin sunumu başta olmak üzere birçok alanda paradigma değişimini beraberinde getirmiştir. Özellikle ulusal yönetimlerin harekete geçmelerinde ve bilgi işlem teknolojilerini kendi yönetim süreçlerine adapte etmelerinde itici güç olan bu değişim süreci, kamu yönetiminde reform tartışmalarının da temelini oluşturmaktadır. Alan yazında en yaygın kullanımı “E-devlet” kavramı ile formüle edilen kamu yönetimindeki dijitalleşme reformu, 2000’li yıllardan itibaren uluslararası endekslerde yayınlanan birtakım göstergelerle takip edilmekte ve kat edilen ilerlemeye ilişkin veriler elde edilebilmektedir. Bu kapsamda BM, OECD ve AB ülkelerin E-devlet gelişmişlik düzeyini ölçmek ve ilerleme sürecini ortaya koymak amacı doğrultusunda çalışmalar yapmakta ve düzenli olarak raporlar yayınlamaktadır. Buradan hareketle makalenin amacı, Türkiye’nin E-devlet olgunluk düzeyini, BM E-Devlet Gelişmişlik Endeksinde yer alan ikincil verilerden faydalanarak ortaya koymaktır Bu amaç doğrultusunda çalışmada Türkiye'de E-devlet olgunluk düzeyine erişebilmek amacıyla yürütülen politikalar ve uygulamalar nelerdir?, BM E-Devlet Gelişmişlik Endeksi’nin amacı, kapsamı ve boyutları nelerdir? Nasıl hesaplanmaktadır?, 2008-2024 yılları arasında BM E-Devlet Gelişmişlik Endeksi verilerine dayanarak Türkiye’nin olgunluk düzeyi ne seviyededir?, 2008-2024 yılları arasında BM E-Devlet Gelişmişlik Endeksi alt boyutları açısında Türkiye ne kadar gelişmiştir?, 2008-2024 yılları arasında küresel ölçekte E-devlet gelişimine yön veren ülkeler hangileridir? sorularına cevap bulmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede çalışmada öncelikle E-devlet kavramı ve gelişimi ele alınacak ardından Türkiye'de E-devlet uygulamaları değerlendirilecek ve son olarak uluslararası endekslerde Türkiye'nin konumu, bu endekslerde öncü konumunda olan ülkelerle karşılaştırmalı bir şekilde ele alınacaktır. Çalışma sonucunda 2008-2024 yılları arası BM E-Devlet Gelişmişlik Endeksine göre dünya ortalamalarının üzerinde olduğu görülmüştür. 2012 yılı Türkiye’nin E-devlet Gelişmişlik Endeksinin tüm bileşenleri açısından en düşük oranda gelişim gösterdiği yıl olarak dikkat çekmektedir Türkiye'nin endeks puanları incelendiğinde en büyük artışın ise 2018 yılında %20,6 oranında olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

BM, E-Devlet, Gelişmişlik Endeksi, Türkiye

TURKEY'S E-GOVERNMENT MATURITY LEVEL: AN ASSESSMENT THROUGH THE UN E-GOVERNMENT DEVELOPMENT INDEX

Öz

The developments in information and communication technologies have brought about a paradigm change in many areas in the public sector, especially in the delivery of public services. This process of change, which is the driving force especially for national governments to take action and adapt information technologies to their own management processes, also forms the basis of reform discussions in public administration. The digitalization reform in public administration, the most widely used of which is formulated with the concept of "E-government" in the literature, has been followed by a number of indicators published in international indexes since the 2000s, and data on the progress made can be obtained. In this context, the UN, OECD and EU carry out studies and regularly publish reports in order to measure the E-government development level of countries and reveal the progress process.Based on this, the aim of the article is to reveal Turkey's E-government maturity level on the indicators included in the UN E-Government Development Index. In line with this purpose, the study attempts to find answers to the following questions: What are the policies and practices implemented in order to reach the E-government maturity level in Turkey? What are the purposes, scope and dimensions of the UN E-Government Development Index? How is it calculated? What is Turkey's maturity level based on the UN E-Government Development Index data between 2008-2024? How developed is Turkey in terms of the sub-dimensions of the UN E-Government Development Index between 2008-2024? Which countries are leading E-government development on a global scale between 2008-2024? In this context, firstly the concept of E-government and its development will be discussed, then E-government practices in Turkey will be evaluated and finally Turkey's position in international indexes will be discussed comparatively with the leading countries in these indexes. As a result of the study, it was seen that it was above the world average according to the UN E-Government Development Index between 2008-2024. 2012 stands out as the year in which Turkey showed the lowest rate of development in terms of all components of the E-Government Development Index. When Turkey's index scores were examined, it was seen that the biggest increase was 20.6% in 2018

Anahtar Kelimeler

UN, E-government, development index, Turkey.

Kaynakça

• Akçagündüz, E. (2019). Türkiye’de E-Devlet ve E-Yönetişim: Mevcut Duruma Genel Bir Bakış, B. Parlak ve K. C. Doğan (Ed). E-Yönetişim Kavramsal/Kuramsal Çerçeve, Ülke İncelemeleri ve Türkiye’ye Yansımaları, (s. 417-441). İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Atmaca, K. (2009). E-Devlet’ten Olgun Devlet’e Ya Da E-Devlet’in Olgunlaştırılması. Denetişim, (2), 31-43. Bailey, K. D. (1982). Methods of Social Research. New York: Free Press.
• Başar, M. S. ve Bölükbaş, A. (2010). Gelişmişlik Göstergeleri ve E-devlet İndeksi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 157-170.
• Choong-sik, Chung (2020). Developing Digital Governance, Analysis of the UN E-Government Survey, Londra: Routledge.
• Chun, S., Shulman, S., Sandoval, R., and Hovy, E. (2010). Government 2.0: Making Connections Between Citizens, Data And Government. Information Policy, 15(1-2), 1-9.
• Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi (2018). Hakkımızda Erişim: 1 Şubat 2024 https://cbddo.gov.tr/hakkimizda/
• Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi (2024). Dijital Türkiye Erişim: 5 Mart2024 https://cbddo.gov.tr/dijital-tr
• Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi (2024b). Kamu Dijital Dönüşüm Erişim: 01 Mart 2024 https://cbddo.gov.tr/kamu-dijital-donusum-lideri/
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2008). E-devlet Erişim: 08 Nisan 2024, http://www.bilgitoplumu.gov.tr/
• Çarıkçı, O. (2010). Türkiye’de E-devlet Uygulamaları Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (12), 95-122.
• Çevik, H. (2004). Türkiye’de Kamu Yönetimi Sorunları, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Davies, R. 2015). E-Government, European Parliamentary Research Service Erişim: 11 Nisan 2024 http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2015/565890/EPRS_IDA%282015%29565890_EN.pdf .
• Demirel, D. (2006). E-Devlet ve Dünya Örnekleri, Sayıştay Dergisi, 61, 83-118.
• E-Devlet Kapısı (2024). E-Devlet İstatistikleri Erişim: 10 Nisan 2024 https://www.turkiye.gov.tr/edevlet-istatistikleri?hizmet=Istatistikleri.
• Eroğlu, T. (2019). Dijital Kamu Yönetimi Perspektifinde E-Yönetişimin Geleceği, (Ed). B. Parlak ve Kadir Caner Doğan, E-Yönetişim Kavramsal/Kuramsal Çerçeve, Ülke İncelemeleri ve Türkiye’ye Yansımaları içinde (s.279-307), İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Gencel, M. M. (2023). Dünden Bugüne E-devlet ve Dijital Dönüşüm. Erişim: 10 Haziran 2024, https://bilisim.turksat.com.tr/tr/blog-yazilari/dunden-bu-gune-e-devlet-ve-dijital-donusum
• Gupta, R., Muttoo, S.K. and Pal, S.K. (2017). The Need for a Development Assessment Index for E-governance in India, in (Ed.), D., R., J. T. and B. R. 10th International Conference on Theory and Practice of Electronic Governance içinde, (s. 414-422). New York: Association for Computing Machinery.
• Hergüner, B. (2017). Kamu Yönetiminde Çağdaş Yaklaşımlar, Başlangıcından Günümüze Kamu Yönetiminin Değişen Yüzü. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• E-Devlet Kapısı (2024). E-devlet İstatistikleri Erişim: 10 Nisan 2024 https://www.turkiye.gov.tr/edevlet-istatistikleri?kullanici=Istatistikleri. . İnce, M. (2001). Elektronik Devlet: Kamu Hizmetlerinin Sunulmasında Yeni İmkanlar, Ankara: DPT Yayınları. J. T. Snead and E. Wright (2014). E-Government Research in the United States. Government Information Quarterly, 31 (1), 129–136.
• Jonathan, O., Ayo, C. K., and Misra, S. (2014). A Comparative Study of E-Government Successful İmplementation Between Nigeria and Republic of Korea. In Asia-Pacific World Congress on Computer Science and Engineering, 1-7.
• Kirçova, İ. (2003). E-Devlet Uygulamaları ve Ekonomiye Etkileri, İstanbul Ticaret Odası, Ankara: Acar Matbaacılık.
• Kutlu, Ö., Sevinç, İ., ve Kahraman, S. (2018). Türkiye’de E-Devlet Uygulamalarında Güvenlik Risklerinin Analizi, Turkish Studies Information Technologies ve Applied Sciences, 13(21), 129-156.
• Layne, K. and Lee, J. (2001). Developing Fully Functional E-Government: A Four Stage Model. Government Information Quarterly, 18(2), 122-136.
• Liva, G., Codagnone, C., Misuraca, G., Gineikyte, V., and Barcevicius, E. (2020). Exploring Digital Government Transformation: A Literature Review. In Proceedings of the 13th International Conference on Theory and Practice of Electronic Governance, 502-509.
• Mokammel, M. (2023). Which economies top the UN E-Government Development Index Erişim 9 Nisan 2024 https://www.wipo.int/global_innovation_index/en/gii-insights-blog/2023/e-government-development.html.
• N. Kamar and M. Ongondo (2007). Impact of e-Government on Management and Use of Government Information in Kenya, World Library and Information Congress: 73rd IFLA General Conference and Council, Durban, South Africa, 19-23.
• OECD (2007). Participative Web and User-created Content WEB 2.0, Wikis And Social Networking, Erişim: 08 Nisan 2024, https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9789264037472-en.pdf expires=1717066651&id=id&accname=ocid43023560&checksum=C4766EB82D16B1B335DCC1B74C1EA6AA.
• OECD (2024). Digital Government: Progress Towards Digital Competence and Maturity, UN E-Government Survey, Erişim: 18 Nisan 2024, https://www.oecd-ilibrary.org/sites/2bed4623-en/index.html?itemId=/content/component/2bed4623-en.
• Ojo, A., and Millard, J. (2017). Government 3.0–Next Generation Government Technology Infrastructure and Services: Roadmaps, Enabling Technologies & Challenges, Springer.
• Özer, M. A. (2017). Yönetişimden Dijital Yönetişime: Paradigma Değişiminin Teknolojik Boyut, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(16), 16, 457-479.
• Paşaoğlu, D. (201e7). Dünyada E-Devlet Uygulamaları, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• TCCB Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2008). E-Devlet Kapısı 18 Aralık 2008 tarihinde Sayın Başbakanımız Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılmıştır. Erişim: 10 Haziran 2024, http://www.bilgitoplumu.gov.tr/2008/e-devlet-kapisi-18-aralik-2008-tarihinde-sayin-basbakanimiz-recep-tayyip-erdogan-tarafindan-acilmistir/.
• Temur, N. (2013). Kamuda E-Dönüşüm Araştırmaları ve Türkiye İçin Sonuçlar, Polis Bilimleri Dergisi, 15(1), 31-62.
• Todoruţ, A. V., and Tselentis, V. (2018). Digital Technologies And The Modernization Of Public Administration. Quality- Access to Success, 19(165), 73–78.
• Törenli, N. (2004). Enformasyon Toplumu ve Küreselleşme Sürecinde Türkiye. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Uçacak, K., ve Taş, İ. E. (2023). Türk Kamu Yönetiminde Bürokratik İşlemlerin Azaltılmasında E-Devlet Uygulamasının Önemi. The Journal of Academic Social Science Studies, 3(67), 449-468.
• UN (2014). Country Data Erişim: 23 Mart 2024 https://publicadministration.un.org/egovkb/en-us/Data-Center.
• UN (2016). E- Government Survey United Nations Department of Economic and Social Affairs. E-Government in Support of Sustainable Development.
• UN (2018). UN E-Government Survey Erişim: 23 Nisan 2024 http://www.bilgitoplumu.gov.tr/wp-content/uploads/2018/08/UN_E-Gov_Survey-2018.pdf.
• UN (2020). UN E-Government Survey Erişim: 23 Nisan 2024 https://publicadministration.un.org/egovkb/en-us/Reports/UN-E-Government-Survey-2020.
• UN (2022). UN E-Government Survey Erişim: 10 Nisan 2024 https://desapublications.un.org/sites/default/files/publications/2022-09/Report%20without%20annexes.pdf. UN (2024). E-Government Development Index. Erişim: 01 Şubat 2024 https://publicadministration.un.org/egovkb/en-us/About/Overview/-E-Government-Development-Index.
• Uysal, Y., Kurban, S. ve Çığman, M. Z. (2023). Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ve E-Yönetişim. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (78), 211-231.
• Vlahovic, N. and Tomislav, V. (2015). An Overview Of E-Government 3.0 Implementation. Encyclopedia of Information Science and Technology. Third Edition, 2700-2708.
• Wach, E. (2013). Learning About Gualitative Document Analysis, Erişim: 01 Mart 2024, https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/PP%20InBrief%20 13%20QDA%20FINAL2.pdf?sequence=4.
• World Bank (2023). Human Capital Indeks, Erişim: 08 Nisan 2024, https://datacatalog.worldbank.org/search/dataset/0038030/Human-Capital-Index.
• Yılmaz, C. (2020). Birleşmiş Milletler E-Devlet Anketi Yayınlandı, Erişim: 08 Mayıs 2024, https://www.dogrulukpayi.com/bulten/birlesmis-milletler-e-devlet-anketi-yayinlandi.
• Younus, M., Pribadi, U., Nurmandi, A. and Rahmawati, I. Z. (2023). Comparative Analysis of E-Government Development Index: A Case Study of South Asian Countries. Transforming Government: People, Process and Policy, 17(4), 552-574.