TÜRKİYE’NİN AKILLI ŞEHİR DÖNÜŞÜM STRATEJİSİ: KAPSAYICI POLİTİKALAR BAĞLAMINDA BİR ANALİZ

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: Özel Sayı: Endüstri 4.0 ve Dijitalleşmenin Sosyal Bilimlerde Yansımaları, 1499 - 1522, 30.09.2024

Derya Çakır Demirhan

https://doi.org/10.35408/comuybd.1516495

Öz

Akıllı şehirler dijital dönüşümün yaşamımıza getirdiği teknolojik imkanların şehirler yönetilirken kullanılmasını içerirler ve dijital teknolojilerin daha kaliteli ve sürdürülebilir şehirler için kullanımı anlamına gelirler. Bugün dünyanın birçok ülkesinde yönetimler bilgi iletişim teknolojilerinin şehir yönetimlerinde ve dönüşüm süreçlerinde çok daha aktif kullanımını öngören ulusal ya da ya da yerel düzeyde akıllı şehir dönüşüm stratejileri benimsemiş ve projeler üretmeye başlamışlardır. Bu dönüşüm ve yönetim süreçlerinde çok yaygın bir söylem kapsayıcı politikalardır. Kapsayıcı politikalar politika yapım ve uygulama süreçlerinde toplumun hiçbir kesiminin dışarıda kalmaması idealini ifade eder. Şehir yönetimleri açısından düşünüldüğünde ise kapsayıcı politikalar, iyi yaşam standartları içerisinde kaliteli ve sürdürülebilir şehirlere dönüşümün önemli bir unsuru niteliğindedir. Akıllı şehir dönüşüm ve yönetim süreçlerinde toplumun her kesimini içerecek kapsayıcı politikalar gereklidir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin akıllı şehir dönüşüm stratejisini kapsayıcı politikalar bağlamında analiz etmektir. Bu bağlamda çalışma kapsamında Türkiye’nin akıllı şehir stratejisi ve yol haritasını ortaya koyan ve 2019 yılında T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Akıllı Şehirler Dairesi Başkanlığı tarafından yayınlanan “2020-2023 Ulusal Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı” belgesi incelenmiştir. Çalışmada ilk olarak Türkiye’nin akıllı şehir dönüşüm stratejisi ile ilgili bilgi verilmiş ve ardından, kapsayıcı politikalar alan yazını ve Birleşmiş Milletler sürdürülebilir kalkınma hedefleri dikkate alınarak oluşturulan unsurlardan hareketle Türkiye’nin akıllı şehir stratejisinin kapsayıcı politikalar ile örtüşüp örtüşmediği sorusuna yanıt aranmıştır. Çalışma, Türkiye’nin akıllı şehirler stratejisi belgesinden elde edilen veriye dayalı olarak nitel bir araştırma olarak tasarlanmıştır. Çalışmanın temel bulgusu Türkiye’nin akıllı şehir dönüşüm sürecinde yol haritasını belirlerken kapsayıcılık konusunda temel bir farkındalığının olduğu ancak, bununla birlikte geliştirilmesi gereken unsurların söz konusu olduğudur.

Anahtar Kelimeler

Akıllı Şehir, Kapsayıcı Politikalar, Sürdürülebilirlik, Dijital Dönüşüm

TÜRKİYE’S SMART CITY TRANSFORMATION STRATEGY: AN ANALYSIS IN THE CONTEXT OF INCLUSIVE POLICIES

Öz

Smart cities include the use of technological facilities that the digital transformation brought to our lives while governing cities and mean the use of digital technologies for a better, qualified and sustainable city life. Currently, in many countries all around the World, governments start to adopt smart city transformation strategies in national or local levels and produce projects anticipating the active use of information and communication technologies in the city transformation and management processes. In these processes, a very popular discourse is on the inclusive policies. Inclusive policies express the ideal of not excluding any segments of the society in the processes of policy making and implementing. When considered from the city management perspective, inclusive policies are significant in the transformation process of the cities into sustainable smart ones within the decent living conditions. Inclusive policies made for all segments of society are required for the transformation to and the management process of the smart cities. This research tries to evaluate the smart city transformation strategy of Türkiye from the lens of inclusive policies. For this aim, “2020-2023 National Smart City Strategy and Action Plan” document which presents Türkiye’s smart city road map and published in 2019 is evaluated. This study firstly gives information about Türkiye’s smart city transformation strategy and then tries to answer the question of whether this strategy overlaps with the inclusive policies which are inferred from the inclusive policy literature and United Nations’ sustainable development goals. As a qualitative research conducted with the help of the data obtained from the national strategy document of Türkiye for the smart city transformation, the study concludes that Turkey has an awareness of inclusivity besides some aspects needing to be improved.

Anahtar Kelimeler

Smart City, Inclusive Policies, Sustainability, Digital Transformation

Kaynakça

• Akıllı Şehirler Portalı (2024). Akıllı Şehirler Portalı. Erişim: 25 Haziran 2024, https://www.akillisehirler.gov.tr/
• Albino, V., Berardi, U. ve Dangelico, R. M. (2015). Smart Cities: Definitions, Dimensions, Performance, and Initiatives. Journal of Urban Technology, 22(1), 3-21.
• Alizadeh, H. ve Sharifi, A. (2023). Toward a Societal Smart City: Clarifying the Social Justice Dimension of Smart Cities. Sustainable Cities and Society, 95.
• Ateş, M. (2024). Akıllı Şehirlerde Erişilebilirlik. Şura Akademi Dergisi, 5, 81-88.
• Aykın Mehter, S. (2021). Avrupa Birliği’nin Turizm Politikası Çerçevesinde Avrupa Akıllı Turizm Başkentleri. Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 4 (1), 1-18.
• Bilici, Z. ve Babahanoğlu, V. (2018). Akıllı Kent Uygulamaları ve Konya Örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9(2), 124-139.
• Birleşmiş Milletler (2017). Yeni Kentsel Gündem. Erişim: 27 Haziran 2024, https://habitat.csb.gov.tr/yeni-kentsel-gundem-new-urban-agenda-i-5733
• Bouzguenda, I., Alalouch, C. ve Fava, N. (2019). Towards Smart Sustainable Cities: A Review of the Role Digital Citizen Participation Could Play in Advancing Social Sustainability. Sustainable Cities and Society, 50.
• Boz, Y. ve Çay, T. (2019). Şehri Akıllı Yapan Özellikler ve Dünyada Öne Çıkan Akıllı Şehirler. TMMOB 6. Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 23-25 Ekim 2019, Ankara.
• Bricout, J., Baker, P.M. A., Moon, N. W. ve Sharma, B. (2021). Exploring the Smart Future of Participation: Community, Inclusivity, and People with Disabilities. International Journal of E-Planning Research, 10(2), 94-103.
• Bülbül, B. (2019). Kamusal Mekânlarda Akıllı Kent Teknolojileriyle Veri Elde Edilmesi ve Kamusallığın Değerlendirilmesi. Yapı Bilgi Modelleme, 1(2), 62-73.
• Çakıcı, K. ve Özaslan Kızılboğa, R. (2021). Birleşmiş Milletler 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarının Akıllı Kent Uygulamalarındaki Karşılığı: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 12(2), 209-233.
• Çakır Demirhan, D. (2019). Göçmenlere Yönelik Kimlik Politikaları: Kuramsal Boyutları ve Sınırlılıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (61), 98-108.
• Çakır Demirhan, D. (2024). Akıllı Şehirler İçin Akıllı Yönetişim: Yerel Yönetimlerin Rolü. Ombudsman Akademik, 20, 179-206.
• Caragliu, A., Del Bo, C. ve Nijkamp, P. (2011). Smart Cities in Europe. Journal of Urban Technology, 18 (2), 65-82.
• Çetin, B. (2023). Dijital Erişilebilirlik: Kapsam, Kavramlar, Standartlar, Yasalar. Fenerbahçe Üniversitesi Tasarım, Mimarlık ve Mühendislik Dergisi, 3(1), 57-68.
• Chang, J., Choi, J., An, H. ve Chung, H. Y. (2022). Gendering the Smart City: A Case Study of Sejong City, Korea. Cities, 120.
• Cohen, B. (2012). What Exactly Is A Smart City?, FastCompany, Erişim: 30 Ağustos 2024, https://www.fastcompany.com/1680538/what-exactly-is-a-smart-city
• Cömertler, S. (2024). Yaşayan Laboratuvarların Kentsel Sürdürülebilirliğe ve Dirençliliğe Katkısı, Mezopotamya Yaşayan Laboratuvarı Örneği. Sketch: Journal of City and Regional Planning, 5, 20-38.
• de Oliveira Neto, J. S. (2018). Inclusive Smart Cities: Theory and Tools to Improve the Experience of People with Disabilities in Urban Spaces. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Brazil: The University of São Paulo.
• de Oliveira Neto, J.S., ve Kofuji, S.T. (2016). Inclusive Smart City: An Exploratory Study. Interacción, 17, 456–465.
• Demirkıran, S., Yücel, M. A., Terzioğlu, M. K. ve Selvi, A. (2020). Dijital Dönüşüm Sürecinde Akıllı Yönetişim. Tesam Akademi Dergisi, 8(2), 489-519.
• Elvan, L. (2017). Akıllı Şehirler: Lüks Değil İhtiyaç. İTÜ Vakfı Dergisi, 77, 6-9.
• Erbaş, S. (2023). Londra, New York, İstanbul ve Ankara Büyükşehir Belediyeleri Stratejik Planlarının Birleşmiş Milletlerin Şehirlerde Planlama Yaklaşımı İle Birlikte Değerlendirilmesi. Ombudsman Akademik, 9(18), 165-211.
• Fernandez-Anez, V., Fernández-Güell, J. M., Giffinger ve R. (2018). Smart City Implementation and Discourses: An Integrated Conceptual Model. The case of Vienna. Cities, 78, 4-16.
• Giffinger, R., Haindlmair, G. ve Kramar, H. (2010). The Role of Rankings in Growing City Competition. Urban Research & Practice, 3 (3), 299-312.
• GİGM, (2024). Geçici Koruma. Erişim: 14.07.2024, https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• Göçoğlu, V. (2022). Türkiye’de Akıllı Kent Alan Yazınının Genel Projeksiyonu: Dergipark Kapsamındaki Çalışmalar Üzerine Bir Araştırma. Ombudsman Akademik, 8(16), 69-105.
• Gürsoy, O. (2019). Akıllı Kent Yaklaşımı ve Türkiye’deki Büyükşehirler İçin Uygulama İmkânları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürsoy, O. ve Sadioğlu, U. (2022). 21. Yüzyılda Kente İlişkin Olarak Ortaya Çıkan Yeni Kavramlar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 77(1), 45-68.
• Jang, S., Gim, T. T. (2022). Considerations for Encouraging Citizen Participation by Information-Disadvantaged Groups in Smart Cities. Sustainable Cities and Society, 76.
• Karaer, T. (2020). Türkiye’de Akıllı Kent Politikaları ve Yerel Düzeydeki Uygulamaların Analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kymlicka, W. (1995). Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights. Oxford: Clarendon Press.
• Lee, J. Y., Woods, O. ve Kong, L. (2020). Towards More Inclusive Smart Cities: Reconciling the Divergent Realities of Data and Discourse at the Margins. Geography Compass, 14 (9), 1-12.
• Meijer, A. ve Bolivar, M. P. R. (2016). Governing the Smart City: A Review of the Literature on Smart Urban Governance, International Review of Administrative Sciences, 82(2), 392–408.
• Memiş, L. (2017). Akıllı Teknolojiler, Akıllı Kentler ve Belediyelerde Dönüşüm, Yasama Dergisi, 36, 66-92.
• Memiş, L. (2022). Kentlerin Çocuklarından Çocukların Kentlerine: “Çocuk Dostu Akıllı Kentler”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 50, 379-397.
• Mora, L., Bolici, R. ve Deakin, M. (2017). The First Two Decades of Smart-City Research: A Bibliometric Analysis. Journal of Urban Technology, 24(1), 3-27.
• Nam, T. ve Pardo, T. A. (2011). Conceptualizing Smart City with Dimensions of Technology, People, and Institutions. Proceedings of 12th Conference on Digital Government Research, College Park, MD.
• Nederhand, J., Avelino, F., Awad, I., De Jong, P., Duijn, M., Edelenbos, J., Engelbert, J., Fransen, J., Schiller, M. ve Van Stapele, N. (2023). Reclaiming the City from an Urban Vitalism Perspective: Critically Reflecting Smart, Inclusive, Resilient and Sustainable Just City Labels. Cities, 137, 1-10.
• Nohutçu, A. ve Akpınar, A. (2022). Türkiye’de Yerel Yönetimler Akıllı Şehirler İçin Ne Kadar Hazır?: Politika Belgeleri Üzerinden Bir İnceleme. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 48, 1-21.
• Örselli, E. ve Dinçer, S. (2019). Akıllı Kentleri Anlamak: Konya ve Barcelona Üzerinden Bir Değerlendirme. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2(1), 90-110.
• Rebernik, N., Marušić, B. G., Bahillo, A. ve Osaba, E. (2019). A 4-dimensional model and Combined Methodological Approach to Inclusive Urban Planning and Design for ALL. Sustainable Cities and Society, 44.
• Romanelli, M. (2022). Towards Smart Inclusive Cities. PuntOorg International Journal, 7(2), 216–234.
• Sasaki, M. (2010). Urban Regeneration through Cultural Creativity and Social Inclusion: Rethinking Creative City Theory through a Japanese Case Study. Cities. 27, 3-9.
• Sehirendeksi (2024). Şehir Endeksi, Akıllı Şehir Skorları, Erişim: 2 Eylül 2024, https://sehirendeksi.gov.tr/endekspublic/
• Sevim, M.A., Kırcova, İ. ve Çuhadar, E. (2019). Yerel Yönetimlerde Akıllı Şehir Vizyonu: Şehir Yönetim Araçları ve Trendleri. Strategic Public Management Journal, 5(9), 109-126.
• Sezer, Ö. ve Avcı, M. (2021). Smart Cities and Governance: Institutional, Fiscal, and Social Challenges for Turkey, C. Babaoğlu ve O. Kulaç (Ed.) Handbook of Research on Global Challenges for Improving Public Services and Government Operations içinde, (s. 464-483), USA: IGI Global.
• Spicer, Z., Goodman, N., Wolfe, D. A. (2023). How ‘Smart’ Are Smart Cities? Resident Attitudes towards Smart City Design. Cities, 141.
• Surdurulebilirkalkinma (2019). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Göstergeleri. Erişim: 25 Haziran 2024, https://surdurulebilirkalkinma.gov.tr/wp-content/uploads/2021/02/SKA-ve-Gostergeleri-Kapak-Birlestirilmis.pdf
• Tura, N. ve Ojanen, V. (2022). Sustainability-oriented Innovations in Smart Cities: A Systematic Review and Emerging Themes. Cities, 126, 1-16.
• Ulubaş Hamurcu, A. (2023). Akıllı Şehirler ve Sürdürülebilir Kentsel Dönüşüm. Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, 2(4), 70-95.
• UN Habitat (2023). Managing Smart City Governance – A Playbook for Local and Regional Governments. Erişim: 27 Haziran 2024, https://unhabitat.org/managing-smart-city-governance-a-playbook-for-local-and-regional-governments
• Ünsal, Ö. ve Avcı, S. (2023). Akıllı Şehir Tartışmaları Üzerine Bir Değerlendirme ve Türkiye. Mavi Atlas, 11(1), 87-104.
• Waghmare, M. (2024). Democratic Participation and Smart City Citizenship in Emerging Economies – Case of Smart Cities in India. Cities, 148.
• Wang, C.H., Steinfeld, E., Maisel, J.L. ve Kang, B. (2021). Is Your Smart City Inclusive? Evaluating Proposals from the US Department of Transportation's Smart City Challenge. Sustainable Cities and Society, 74, 2-10.
• Wang, W. (2024). Making Older Urban Neighborhoods Smart: Digital Placemaking of Everyday Life. Cities, 147.
• Yıldırım, A. (2021). Yerel Yönetimlerde Dijital Dönüșüm Uygulamaları. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 54, 61-82
• Yıldırım, A. (2022). Kentlerin Sürdürülebilirliğinin Sağlanmasında Akıllı Kent Uygulamalarının Rolü. YDÜ SOSBİLDER, 15 (1), 97-123.
• Zhu, H., Shen, L. ve Ren, Y. (2022). How Can Smart City Shape a Happier Life? The Mechanism for Developing a Happiness Driven Smart City. Sustainable Cities and Society, 80, 1-15.