G8 ÜLKELERİNİN MAKROEKONOMİK PERFORMANSLARININ CRITIC VE CRADIS ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YÖNTEMLERİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 55, 382 - 405, 25.01.2025

Şeyda Urfalıoğlu Şahin , Ali Özdemir

https://doi.org/10.35408/comuybd.1533914

Öz

Ülkelerin makroekonomik performansları, çeşitli ekonomik göstergeler ile yapılan analizler ile değerlendirilebilmektedir. Makroekonomik göstergeler kullanılarak yapılan performans analizlerinde, tek bir göstergenin değişken olarak ele alınmasıyla gerçekleştirilen çalışmalarda yanıltıcı ve tam açıklayıcı olmayan sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Ülkelerin makroekonomik performansını değerlendirirken birden fazla göstergenin kullanılması daha sağlıklı ve doğruya en yakın sonuçlar elde edilmesine olanak sağlayacaktır. Bu çalışmada, G8 ülke grubunda yer alan sekiz ülkenin makroekonomik performanslarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda, gayri safi yurt içi hasıla, enflasyon, işsizlik, ihracat, ithalat ve cari işlemler dengesi olmak üzere altı makroekonomik gösterge kriter olarak belirlenmiştir. Analiz aşamasında; birden çok ve birbiriyle farklı etki yönlerine sahip kriterlerin olduğu problemlerin çözümüne imkân sağlayan çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma kapsamında ilk olarak CRITIC (Kriterler Arası Korelasyon Aracılığı ile Kriterlerin Önemi) yöntemi kullanılmış ve kriterler kendi önem derecelerine göre ağırlıklandırılmıştır. Böylece her bir kriterin kendi önem ağırlığına göre sonuçlara etkisi bulunmuştur. Ek olarak; CRITIC kriter ağırlıklandırma yöntemi ile makroekonomik performansa etkisi en fazla olan kriteri tespit etme şansı da elde edilmiştir. CRITIC yönteminden elde edilen sonuçlarda en önemliden başlayarak kriterler; ihracat, ithalat, enflasyon, işsizlik, cari işlemler dengesi ve gayri safi yurt içi hasıla olarak sıralanmıştır. Çalışmanın sonuçları dikkate alındığında, mevcut durumunu geliştirmeyi amaçlayan ülkelerin öncelikli olarak ele almaları gereken makroekonomik değişkenin ihracat olduğu saptanmıştır. Daha sonra G8 ülkelerini seçilen kriterler ışığında en iyiden en kötüye doğru sıralayabilmek amacıyla CRADIS (Mesafeden İdeal Çözüme Alternatiflerin Uzlaşma Sıralaması) yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgularda; en iyi makroekonomik performansa sahip ilk üç ülkenin Almanya, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri olduğu, son iki sırada ise Fransa ve İtalya’nın yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Makroekonomik Performans, Çok Kriterli Karar Verme, CRADIS, G8 Ülkeleri

EVALUATION OF THE MACROECONOMIC PERFORMANCES OF G8 COUNTRIES WITH THE CRITIC AND CRADIS MULTI CRITERIA DECISION MAKING METHOD

Öz

The macroeconomic performance of countries can be evaluated through analyses conducted using various economic indicators. In performance analyses that rely on macroeconomic indicators, studies that consider only a single indicator as a variable tend to produce misleading and incomplete results. Utilizing multiple indicators when assessing the macroeconomic performance of countries allows for healthier and more accurate outcomes. This study aims to evaluate the macroeconomic performance of the eight countries within the G8 group. In this context, six macroeconomic indicators Gross Domestic Product (GDP), inflation, unemployment, exports, imports, and current account balance have been selected as criteria. During the analysis phase, multi-criteria decision-making (MCDM) methods, which allow for the resolution of problems involving multiple criteria with different directions of influence, were employed. The CRITIC (Criteria Importance Through Intercriteria Correlation) method was initially used to weigh the criteria according to their importance. This provided insight into the impact of each criterion on the results based on its weight. Furthermore, the CRITIC method also enabled the identification of the criterion with the greatest influence on macroeconomic performance. According to the results obtained from the CRITIC method, the criteria were ranked, from most to least important, as follows: exports, imports, inflation, unemployment, current account balance, and GDP. Considering the study’s findings, it was determined that the macroeconomic variable that countries seeking to improve their current situation should prioritize is exports. Subsequently, the CRADIS (Compromise Ranking of Alternatives from Distance to Ideal Solution) method was used to rank the G8 countries from best to worst in the light of the selected criteria. The results revealed that the top three countries with the best macroeconomic performance are Germany, Japan, and the United States, while France and Italy were ranked in the last two positions.

Anahtar Kelimeler

G8 Countries, Macroeconomic Performance, Multi-Criteria Decision Making, CRADIS

Kaynakça

• Arsu, T. (2022). Assessment of Macroeconomic Performances and Human Development Levels of BRICS and MINT Countries Using CRITIC and COPRAS Methods. Pacific Business Review (International), 14(10), 1-19.
• Avcı, T. ve Mercan, N. (2021). Covid-19 Etkisiyle Birlikte Gelişmekte Olan Avrupa Ülkelerinin Makroekonomik Performanslarının TOPSIS ve MABAC Yöntemleri ile Karşılaştırmalı Analizi. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 7(45), 1885-1901.
• Bektaş, S. ve Baykuş, O. (2023). CRITIC ve MAIRCA Yöntemleriyle Türk Dünyası Ülkeleri, Türkiye ve Rusya’nın 2010-2020 Dönemi İçin Makroekonomik Performanslarının Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (39), 107-122.
• Belke, M. (2020). CRITIC ve MAIRCA Yöntemleriyle G7 Ülkelerinin Makroekonomik Performansının Değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Prof. Dr. Sabri Orman Özel Sayısı, 120-139.
• Benlialper A., Cömert, H. ve Düzçay, G. (2015). 2002 Sonrası Türkiye Ekonomisinin Performansı: Karşılaştırmalı Bir Analiz. ERC Working Papers in Economics, 15(04), 1-44.
• Chattopadhyay, S. ve Bose, S. (2022). Monthly Composite Macroeconomic Performance Score based Country Rankings Assessing Early Effects of the COVID-19 Pandemic. Journal of Insurance and Financial Management, 5(5), 33-58.
• Coşkun, A. E. (2022). BRICS-T Ekonomilerinin Makroekonomik Performanslarının Değerlendirilmesi: Entropi Tabanlı WASPAS Yaklaşımı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(45), 1320-1340.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G. ve Papayannakis, L. (1995). Determining Objective Weights in Multiple Criteria Problems: The CRITIC Method. Computers & Operations Research, s. 763-770.
• Ersoy, N. (2023). MEREC-MULTIMOOSRAL Modeli ile OECD Ülkelerinin Makroekonomik Performanslarının Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 471-491.
• Kahreman, Y. (2024). D8 Ülkelerinin Ekonomik Performanslarının CRITIC/LOPCOW-CoCoSo Modeli İle Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 534-559.
• Kete, H. ve Karasaç, F. (2022). Covid-19 Sürecinde Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’nin Ekonomik Performanslarının COPRAS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Journal of Economic Policy Researches, 9(2), 373-395.
• Koşaroğlu, Ş. M. (2021). E7 Ülkelerinin Makroekonomik Performansının Entropi ve Aras Yöntemleriyle Karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (68), 203-221.
• Masca, M. (2017). Economic Performance Evaluation of European Union Countries by Topsis method. North Economic Review, 1(1), 83-94.
• Orhan, M. (2020). Avrupa Birliği Ülkeleri ile Avrupa Birliği Üyeliğine Aday Olan Ülkelerin Makroekonomik Performanslarının Aras Yöntemi ile Kıyaslanması. Journal Of Humanities And Tourism Research (Online), 10(10), 115-129.
• Puška, A., Stević, Z. ve Pamučar, D. (2022). Evaluation and Selection of Healthcare Waste Incinerators Using Extended Sustainability Criteria and Multi-criteria Analysis Methods. Environment, Development and Sustainability, 11195–11225.
• Sevgin, H. ve Kundakcı, N. (2017). TOPSIS ve MOORA Yöntemleri ile Avrupa Birliği’ne Üye Olan Ülkelerin ve Türkiye’nin Ekonomik Göstergelere Göre Sıralanması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(3), 87-108.
• Skare, M. ve Rabar, D. (2017). Measuring Sources of Economic Growth in OECD Countries. Engineering Economics, 28(4), 386-400.
• Tekinay, O. N. (2022). Covid-19 Salgın Dönemi G7 Ülkeleri ve Türkiye’nin Ekonomik Performans Sıralaması ve Karşılaştırılması. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 1-25.
• Uludağ, A. S. ve Ümi̇t, A. Ö. (2020). An Analysis of Value-Added Production and Macroeconomic Performances of the Turkic Countries via DEMATEL and COPRAS Methods. Sosyoekonomi, 28(45), 139-164. Wang, C.-N. ve Le, A. (2018). Measuring the Macroeconomic Performance among Developed Countries and Asian Developing Countries: Past, Present, and Future. Sustainability, 10(10), 3664.