DO THE COMPONENTS OF INTELLECTUAL CAPITAL AFFECT THE FINANCIAL PERFORMANCE OF COMPANIES IN THE BIST FOOD INDEX?

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 56, 1287 - 1307, 19.03.2025

Süreyya Yılmaz Özekenci

https://doi.org/10.35408/comuybd.1573366

Öz

The study, which aims to reveal the effect of intellectual capital components on financial performance, uses the financial data of the enterprises in the BIST Food index for the period 2018Q1-2023Q3. In the study, return on assets ratio (ROA) and Tobin's Q ratio were used as dependent variables. As independent variables, the variables of capital employed efficiency (CEE), human capital efficiency (HCE), structural capital efficiency (SCE) and Value-Added Intellectual Coefficient (VAIC), which is the sum of these three variables, were used as intellectual capital components. In the study, four models were created and the relationship between the variables was investigated using the Pedroni (1999) Co-integration method. According to the results of Model A, which examines the relationship between return on assets and VAIC, a co-integration relationship was found and it was determined that a 1 unit increase in the intellectual value-added coefficient increases return on assets by 1.13 units. According to the results of Model B, which examines the relationship between return on assets and CSE, BSE and ROA, a cointegration relationship is detected and it is determined that a 1-unit increase in capital employed efficiency increases return on assets by 24.86 units and a 1-unit increase in human capital efficiency increases return on assets by 0.82 units. According to the results of Model C, which examines the relationship between Tobin's Q and VAIC, a cointegration relationship was detected, but the coefficients were not significant. Finally, according to the results of Model D, which examines the relationship between Tobin's Q and KSE, BSE and YSE, no cointegration relationship was detected.

Anahtar Kelimeler

Intellectual Capital, Financial Performance, Cointegration

BİST GIDA ENDEKSİNDE YER ALAN İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSINI ENTELEKTÜEL SERMAYE BİLEŞENLERİ ETKİLER Mİ?

Öz

Entelektüel sermaye bileşenlerinin finansal performansa olan etkisinin ortaya konulmasının amaçlandığı çalışma BİST Gıda endeksinde yer alan işletmelerin 2018Q1-2023Q3 dönemine ait finansal veriler kullanılmıştır. Çalışmada bağımlı değişken aktif karlılık oranı (AKO) ile Tobin Q oranı kullanılmıştır. Bağımsız değişken olarak ise, entelektüel sermaye bileşenlerini oluşturan Kullanılan sermaye etkinliği (KSE), beşerî sermayesi etkinliği (BSE), yapısal sermaye etkinliği (YSE) ve bu üç değişkenin toplamından oluşan entelektüel katma değer katsayısı (EKDK) değişkenleri kullanılmıştır. Çalışmada, dört model oluşturulmuş ve değişkenler arasındaki ilişki Pedroni (1999) Eş bütünleşme yöntemi ile araştırılmıştır. Aktif karlılık ve EKDK arasındaki ilişkinin incelendiği Model A sonuçlarına göre eş bütünleşme ilişki tespit edilmiş ve entelektüel katma değer katsayısındaki 1 birimlik artışın aktif karlılığı 1.13 birim arttırdığı tespit edilmiştir. Aktif karlılık ile KSE, BSE ve YSE arasındaki ilişkinin incelendiği Model B sonuçlarına göre eş bütünleşme ilişki tespit edilmiş ve kullanılan sermaye etkinliğindeki 1 birimlik artışın aktif karlılığı 24.86 birim arttırdığı, beşerî sermayesi etkinliğindeki bir birim artışın ise aktif karlılığı 0.82 birim arttırdığı tespit edilmiştir. TobinQ ve EKDK arasındaki ilişkinin incelendiği Model C sonuçlarına göre eş bütünleşme ilişki tespit edilmiş ancak katsayılar anlamlı tespit edilememiştir. Son olarak Tobin Q ile KSE, BSE ve YSE arasındaki ilişkinin incelendiği Model D sonuçlarına göre eş bütünleşme ilişki tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Entelektüel Sermaye, Finansal Performans, Eş Bütünleşme

Kaynakça

• Alipour, M. (2012). The effect of intellectual capital on firm performance: An investigation of Iran insurance companies. Measuring Business Excellence, 16(1), 53-66.
• Asteriou, D., and Hall, S. G. (2007). Applied Econometrics: a modern approach, revised edition. Hampshire: Palgrave Macmillan, 46(2), 117-155.
• Belke, M., ve Al, İ. (2019). Türkiye’de bölgesel enflasyon yakınsaması: panel birim kök testlerinden kanıtlar. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 5(2), 301-323.
• Bontis, N. (1998). Intellectual capital: an exploratory study that develops measures and models. Management decision, 36(2), 63-76.
• Bontis, N., Keow, W. C. C., and Richardson, S. (2000). Intellectual capital and business performance in Malaysian industries. Journal of intellectual capital, 1(1), 85-100.
• Brooking, A. (1996). Intellectual Capital: Core Asset for the Third Millennium Enterprise. London: Thompson International Business Press.
• Clarke, M., Seng, D., and Whiting, R. H. (2011). Intellectual capital and firm performance in Australia. Journal of intellectual capital, 12(4), 505-530.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Edvinsson, L. (1997). Developing intellectual capital at Skandia. Long Range Planning, 30(3), 320e373.
• Firer, S., and Mitchell Williams, S. (2003). Intellectual capital and traditional measures of corporate performance. Journal of intellectual capital, 4(3), 348-360.
• Hoang, H. T., Nguyen, H. T. H., Vu, N. H., Le, A. H., and Quach, H. H. (2020). Intellectual capital and firm performance in Vietnam 2012-2016. International Journal of Learning and Intellectual Capital, 17(1), 27-46.
• Kamal, M. H. M., Mat, R. C., Rahim, N. A., Husin, N., and Ismail, I. (2012). Intellectual capital and firm performance of commercial banks in Malaysia. Asian Economic and Financial Review, 2(4), 577-590.
• Karacaer, S., ve Aygün, M. (2009). Entellektüel sermayenin firma performansı üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 127-140.
• Karaömer, Y., Acaravcı, S. K., ve Telek, A. (2023). Entelektüel sermaye bileşenlerinin firma performansına etkisi: borsa İstanbul’da işlem gören teknoloji firmaları üzerine bir uygulama. Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 6(1), 20-43.
• Maji, S. G., and Goswami, M. (2016). Intellectual capital and firm performance in emerging economies: the case of India. Review of International Business and Strategy, 26(3), 410-430.
• Mehri, M., Umar, M. S., Saeidi, P., Hekmat, R. K., and Naslmosavi, S. (2013). Intellectual capital and firm performance of high intangible intensive industries: Malaysia evidence. Asian Social Science, 9(9), 146-155.
• Mohapatra, S., Jena, S. K., Mitra, A., and Tiwari, A. K. (2019). Intellectual capital and firm performance: evidence from Indian banking sector. Applied Economics, 51(57), 6054-6067.
• Nadeem, M., Gan, C., and Nguyen, C. (2018). The importance of intellectual capital for firm performance: Evidence from Australia. Australian Accounting Review, 28(3), 334-344.
• Pedroni, P. (1999). Critical values for cointegration tests in heterogeneous panels with multiple regressors. Oxford Bulletin of Economics and statistics, 61(S1), 653-670.
• Pesaran, H. M. (2007), A Simple Panel Unit Root Test in The Presence of Cross-Section Dependence, Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265–312.
• Pesaran, M. H. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. Cambridge Working Papers. Economics, 1240(1), 1.
• Pulic, A. (1998). Measuring the performance of intellectual potential in knowledge economy. Erişim: 15 Haziran2024, www.measuring-ip.at/OPapers/Pulic/Vaictxt/vaictxt.html
• Roos, G., and Roos, J. (1997). Measuring your company's intellectual performance. Long range planning, 30(3), 413-426.
• Roos, J., Edvinsson, L., and Dragonetti, N. C. (1997). Intellectual capital: Navigating the new business landscape. Springer.
• Sakur, R., and Güngör, B. (2023). Entelektüel Sermaye Firma Finansal Performans Ilişkisi: BİST Sinai Endeksi Firmalari Üzerine Bir Ekonometrik Analiz. Muhasebe bilim dünyası dergisi, 25(1), 70-97.
• Sarıgül, H. (2023). Entelektüel Sermayenin Ticari Bankalarda Kârlılığa Etkisi: Türk Bankacılık Sektöründen Kanıtlar. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (98), 43-62.
• Smriti, N., and Das, N. (2018). The impact of intellectual capital on firm performance: a study of Indian firms listed in COSPI. Journal of Intellectual Capital, 19(5), 935-964.
• Stewart, T.A. 1997. Intellectual Capital: The New Wealth of Organizations. New York: Bantam Doubleday Dell Publishing Group.
• Sveiby, K. E. (1997). The new organizational wealth: Managing & measuring knowledge-based assets. Berrett-Koehler Publishers. San Francisco CA.
• Tabachnick, B. G., and Fidell, L. S. (2001). Principal components and factor analysis. Using multivariate statistics, 4(1), 582-633.
• Tetik, N. ve Ören, V. E. (2010). Entellektüel Sermaye Ölçümünde Tobin Q Yöntemi: İmkb'de İşlem Gören Turizm İşletmelerine Yönelik Bir Uygulama. Mödav, 4, 1-14.
• Topaloğlu, E. E., ve Bayrakdaroğlu, A. (2024). Entelektüel Sermaye ve Finansal Performans: Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Araştırma. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 9(1), 297-327.
• Wu, W. Y., and Tsai, H. J. (2005). Impact of social capital and business operation mode on intellectual capital and knowledge management. International Journal of Technology Management, 30(1-2), 147-171.
• Xu, J., and Liu, F. (2020). The impact of intellectual capital on firm performance: A modified and extended EKDK model. Journal of Competitiveness, (1), 161-176.