Çevrimiçi Hariciler: Türkiye’de Dijital Engelli Aktivizmi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Sayı: 56, 119 - 152, 27.06.2019

Övünç Meriç Fermanoğlu

Öz

Bu makalenin kavramsal çerçevesini ‘ağ toplumu’ (Van Dijk, 2016) ve ‘dijital aktivizm’ (Joyce, 2010) oluşturmaktadır. Van Dijk (2016) ağ toplumunun yükselişini gözlemlemiştir ve buna göre ağ toplumunu, bir toplumdaki en önemli organizasyon biçimlerini şekillendiren iletişim ağları olarak tanımlar. Dijital aktivizmin altyapısı ise dijital ağ kavramına dayanır (Joyce, 2010). Yeni medyanın etkisi ile birlikte özellikle son on yılda, engellilik ve engellilerin yaşamlarının ve deneyimlerinin kamuya açık bir şekilde temsil edilme yöntemlerine tanıklık edilmiş ve onların kendilerini temsil etme yolları genişlemiştir. 20. yüzyılın ikinci yarısında yeni sosyal hareketler ve dijital aktivizm derin değişiklikler getirmiştir. Daha geniş insan hakları söylemlerinin artan küresel etkisi, engelliliğin farklı bağlamlarda görülmesi ve anlaşılmasının daha ilerici yollarına izin veren bir takım kültürel temsilleri mümkün kılmıştır. Yeni medya teknolojileri, yurttaşların ve sosyal hareketlerin mobilizasyonu ve örgütlenmesi için yeni yollar sunmuştur. Bu bağlamda makalenin konusu Türkiye’de çevrimiçi ortamda engelli aktivizmidir. Bu makale, Türkiye’deki engelli dijital aktivizm perspektifleri ve uygulamalarındaki fırsatları ve zorlukları incelemektedir. Bu çalışmada, 19 Ocak 2019 ve 26 Ocak 2019 tarihleri arasında, engelli anahtar sözcüğü ile Türkiye’deki çevrimiçi ortamda yer alan internet gazeteleri, bloglar, forumlar, Twitter başta olmak üzere sosyal ağ siteleri içerikleri araştırılmıştır. Veri setlerinin değerlendirilmesi için içerik analizi tekniği kullanılmış ve elde edilen bulgular betimsel yöntem aracılığıyla değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Dijital aktivizm, engelli aktivizmi, yeni medya, ağ toplumu, Twitter

Online Outsiders: A Research of Digital Disabled Activism in Turkey

Öz

The conceptual framework of this article is composed of ‘network society’ (Van Dijk, 2016) and ‘digital activism’ (Joyce, 2010). Van Dijk (2016) has observed the rise of the network society and according to that, he defines network society as communication networks that shape the most important forms of an organization in a society. The infrastructure of digital activism is based on the digital network (Joyce, 2010). With the influence of the new media, especially in the last decade, disability and methods of publicly representation the lives and experiences of people with disabilities have been witnessed and their ways of representing themselves have expanded. In the second half of the 20th century new social movements and digital activism have brought profound changes. The increasing global impact of wider human rights discourses has made 

possible a number of cultural representations that allow more progressive ways of seeing and understanding disability in different contexts. New media technologies offered new ways for citizens and movements to mobilize and organize themselves. In this context, the subject of this article is digitalized disability activism in Turkey. This article explores the opportunities and challenges in practice and disabled digital activism perspectives in Turkey. In this study, online media environments in Turkey such as the Internet newspapers, blogs, forums, social networking sites, especially Twitter contents were investigated via disabled keyword between 19-26 January 2019. Content analysis technique was used to evaluate the data sets and the findings were evaluated through descriptive method. 

Anahtar Kelimeler

Digital activism, disabled activism, new media, network society, Twitter

Kaynakça

• 5378 Sayılı Engelliler Hakkında Kanun. (2005). T.C. Resmî Gazete. Retrieved from http://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.5378.pdf
• Albrecht, G. L., Snyder, S. L., Bickenbach, J., Mitchell, D. T., & Schalick III, W. O. (2006). Encyclopedia of disability. USA: Sage Publication.
• Altman, B. (2001). Disability definitions, models, classification schemes and applications. In G. Albrecht, K. Seelman, & M. Bury (Eds.), Handbook of Disability Studies (pp. 97–122).Thousand Oaks, CA: Sage.
• Atenstaedt, R. (2012). Word cloud analysis of the BJGP. British Journal of General Practice, 62(596), 148.
• Barnes, C., & Mercer, G. (2003). Disability: Key Concepts. Cambridge, UK: Polity.
• Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of ComputerMediated Communication, 13(1), 210-230. https://dx.doi.org/10.1111/j.1083-6101.2007.00393.x
• Bowker, N., & Tuffin, K. (2003). Dicing with deception: People with disabilities’ strategies for managing safety and identity online. Journal of Computer Mediated Communication, 8(2). https://dx.doi. org/10.1111/j.1083-6101.2003.tb00209.x
• Brooker, P., Barnett, J., Cribbin, T., & Sharma, S. (2016). İlk ‘büyük veri sorununu’ çözebildik mi? Sosyal medya analizleri için veri toplama ve görsel temsili ilgilendiren uygulamalı konular. In Roberts, S., Snee, H., Hine, C., Morey, Y., Watson, H. (Eds.), Sosyal Bilimler İçin Dijital Yöntemler (S.E. Karakulakoğlu, Trans.), (pp. 34-51). Istanbul, Turkey: Nobel Yayınları.
• Burnett, R., & Marshall, D. (2004). Web Theory: An Introduction. UK: Routledge. Castells, M. (2008). Ağ Toplumunun Yükselişi Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür 1. Cilt (E. Kılıç, Trans.). İstanbul, Turkey: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Chadwick, A. (2013). The hybrid media system: Politics and power. Oxford, UK: Oxford University Press.
• Chalfaouat, A. (2014). Nijerya’yı işgal et hareketi işçi sendikaları ve petrol sübvasyonu mücadelesi. In B. Çoban (Ed.), Sosyal Medya Devrimi (pp. 59-77). Istanbul, Turkey: Su Yayınları.
• Çakır, H., Çetin, Ş., & Abidin, B. A. Ş. (2013). İşitme engellilere yönelik dinamik web sayfasının geliştirilmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 6(2), 1-9.
• van de Donk, W., Loader, B.D., Nixon, P.G., & Ruch, D. (2004). Cyberprotest: New Media, Citizens and Social Movements. London, UK: Routledge.
• Doğru, H., Kaygalak, S., Çavdarlı, M. C., & Bahçeci, V. (2014). Engelli bireylerin turizm hizmetlerine yönelik e-şikâyetleri. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 2, 33-47. Engelsiz Türkiye İçin: Yolun Neresindeyiz? Mevcut Durum ve Öneriler Raporu. (2013). Sabancı Üniversitesi. İstanbul, Turkey: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• Erdem, B. K. (2011). Radikal demokrasi kurami bağlaminda yeni medyanin geleceği:’wikileaks örneği’. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi| Istanbul University Faculty of Communication Journal, 40, 5-24.
• Fuchs, C. (2016). Sosyal Medya Eleştirel Bir Giriş. (D. Saraçoğlu & İ. Kalaycı, Trans.). İstanbul, Turkey: Nota Bene Yayınları.
• Gereffi, G. (2001). Beyond the Producerdriven/ Buyer-driven Dichotomy The Evolution of Global Value Chains in the Internet Era. IDS Bulletin, 32(3), 30-40.
• Hughes, B. (2009). Disability activisms: Social model stalwarts and biological citizens. Disability & Society, 24(6), 677-688.
• Huffaker, D. (2006). Teen blogs exposed: The private lives of teens made public. Presented at the American Association for the Advancement of Science (AAAS) in St. Louis, MO., February 16-19. Retrieved from http:// citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.556.1504&rep=rep1&type=pdf
• Joyce, M. C. (2010). Digital Activism Decoded: The New Mechanics of Change. New York, USA: International Debate Education Association.
• Kınay, Ö. (2016). Bedensel engellilerin kamusal alanda ulaşılabilirliği: “Engelsiz dünya” mobil uygulamasının sosyal sorumluluk projesi olarak incelenmesi. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 6(2), 168-180.
• Köten, E., & Erdoğan, B. (2014). Sanaldan gerçeğe ağlara tutunmak: Engelli gençlerin Facebook’ta sosyalleşme deneyimleri. Alternatif Politika, 6(3), 333-358
• Pearson, C., & Trevisan, F. (2015). Disability activism in the new media ecology: campaigning strategies in the digital era. Disability & Society, 30(6), 924-940.
• Polat, R. K. (2005). The Internet and political participation: Exploring the explanatory links. European Journal of Communication, 20(4), 435-459.
• Serttaş, A., & Güngör Eral, A. (2017). Türkiye’de Yayınlanan Çizgi Dizilerde Engelli Bireylerin Temsili: TRT Çocuk Kanalı Örneği. Journal of Communication Theory & Research/Iletisim Kuram ve Arastirma Dergisi, 44.
• Sivitanides, M., & Shah, V. (2011). The era of digital activism. In Conference for Information Systems Applied Research, 4(1842).
• Suwana, F. (2019), What motivates digital activism? The case of the Save KPK movement in Indonesia. Information, Communication & Society, https://dx.doi.org/10.1080/1369118X.2018.1563205
• Thoreau, E. (2006). Ouch!: An examination of the self-representation of disabled people on the Internet. Journal of Computer-Mediated Communication, 11(2), 442-468.
• Özgökçeler, S., & Alper, Y. (2010). Özürlüler kanunu’nun sosyal model açısından değerlendirilmesi. Business and Economics Research Journal, 1(1), 33-54.
• Uçkan, Ö. (2012). “Dijital aktivizm” mi, “aktivizm” mi? Retrieved from https://spotdergi.wordpress. com/2012/05/30/dijital-aktivizm-mi-aktivizm-mi/
• Uçkan, Ö., & Ertem, C. (2011). Wikileaks: Yeni Dünya Düzenine Hoşgeldiniz. İstanbul, Turkey: Etkileşim Yayınları
• vanDijk, J. (2016). Ağ Toplumu. (Ö. Sakin, Trans.). İstanbul, Turkey: Kafka Yayınları. Wearesocial Digital Report (2018). Retrieved from https://digitalreport.wearesocial.com/