Türk Futbol Tribünlerinin Doğal Liderleri: Kitleleri Harekete Geçiren Tribün Liderlerinin Özellikleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, Sayı: 59, 19 - 54, 18.01.2021

Atalay Bahar

https://doi.org/10.26650/CONNECTIST2020-0645

Öz

Yapısal ve işlevsel öğeleriyle senkronize hareket eden futbolun, tüm faaliyetleri ilgiyle takip edilmektedir. Futbol şöleni içerisinde tribün liderleri, taraftar kitlesine öncülük etmekte, aynı zamanda şiddet olayları ve taraftar kavgalarıyla da medyada yer almaktadır. Araştırmada tribün liderlerinin; iletişimsel yetkinlikleri, liderlik perspektifleri ve taraftar kitlesi üzerindeki etkinlik düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. İstanbul’da bulunan beş Süper Lig Futbol Takımını destekleyen tribün liderleriyle yapılan mülakatlar ve üç müsabaka güvenlik amirinin doğal gözlemleriyle, tribün liderliği hakkında önemli çıkarımlar elde edilmiştir. Tribün liderliği olgusu; futbol girdabı içerisinde öne çıkan girift ilişkileri, medyada var oluş şekilleri ve futbolseverlerde oluşturduğu görece olumsuz algıları açısından, toplumun mesafeli olarak yaklaştığı kurumsal bir nitelik kazanmaktadır. Bununla birlikte tribün liderleri; sosyo-kültürel çevre, yaş ve eğitimsel seviye ayırt etmeksizin, tüm taraftar kitlesi üzerinde hâkimiyet sağlamaktadır. Rastlantısal olarak bir araya gelen seyirciler bilinçli kişiselliklerini kaybederek, tribün liderlerinin her talimatını yerine getiren fanatik taraftarlara dönüşmektedir. Tribün liderlerinin yüksek iletişimsel yeteneklerini gösteren bu karmaşık durum, aklıselim bireylerin kontrolünü kaybederek, tribün kitlesinin meydana getirdiği kolektif bilinçle, psikolojik olarak savrulmasına ve şiddetli tepkiler vermesine neden olmaktadır. Bu paradoksal duruma dair tespitlerin elde edildiği araştırmada, tribün liderlerinin kitle üzerindeki etkilerine yönelik betimleyici verilere ulaşılmıştır. Bu çalışmanın özgün değeri bu noktada ortaya çıkmaktadır ve çalışmanın amacı; bu sınırlı sayıdaki alanyazına katkı sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Futbol, tribün liderleri, taraftar grupları, kitlesel hareketler, müsabaka güvenlik amiri

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Natural Leaders of Turkish Fans: An Analysis of the Features of Leaders that Move the Masses

Öz

All parts of a football spectacle that occur synchronously with its structural and functional elements are followed with interest. At the football feast, the leaders guide the crowd of fans, and they appear in the media in the context of violent incidents and quarrels among fans. This study investigates the communicative competencies of the leaders, their leadership perspectives, and the level of effectiveness exhibited with regard to the fan base. Interviews with the leaders supporting the five Super League Football Teams based in Istanbul were used to gather information on leadership, combined with natural observations of three match commanders. The leadership of a leader has an institutional quality that society approaches only distantly in terms of the intricate relationships that stand out in the football vortex, their media presence, and the relatively negative perceptions of football fans. Fan leaders dominate over an entire fan base, regardless of different sociocultural environment, age, and educational levels. The audience at a football match, who have come together randomly, lose their conscious personalities and become fanatics who follow every instruction of the leaders. This complex situation, which showcases the high communicative abilities of the leaders, causes individuals to lose control and to be psychologically swept away, thus reacting aggressively with the collective consciousness created by the leaders. This study made determinations regarding this paradoxical situation and produced descriptive data on the effects of leaders on the mass of fans. The originality of this study is evident at this point, and its aim is to develop the relatively narrow availability of similar studies in the literature.

Anahtar Kelimeler

Football, football club fan leaders, fan groups, mass movements, match commander

Kaynakça

• Armstrong, G., & Harris, R. (1991). Football hooligans: Theory and evidence. The Sociological Review, 39(3), 427-458.
• Ablay, A. (2020, March 9). Fenerbahçe tribün lideri Mehmet Altunkaynak'ın vurulma anı kamerada. Retrieved from https://www.hurriyet.com.tr/sporarena/fenerbahce-tribun-lideri-mehmet-altunkaynakin-vurulma-ani-kamerada-41464536
• Acet, M. (2005). Sporda saldırganlık ve şiddet. İstanbul, Turkey: Morpa Kültür Yayınları.
• Alt Gruplarımız. (2019, November 26). Genç FB. Retrieved from https://gencfb.org/alt-gruplarimiz/
• Arslan, R. (2013, August 23). Tribünlerde bir efsane: Amigo Orhan. Retrieved from https://www.bbc.com/turkce/haberler/2013/08/130823_amigo_orhan
• Ankaralıgil, N., & Kartal, H. (2013). Oyun, ı̇deolojı̇ ve tüketı̇m: Kı̇tle ı̇letı̇şim araçları bağlamında eğlenceden tüketı̇me futbolun dönüşümü. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi, 2(7), 125-144.
• Atalay, A. (2010). Hukuksal boyutları ile futbolda şiddet olgusu (Doctoral dissertation, Selçuk University). Retrieved from http://acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/7139/260682.pdf
• Aydın, T. (2013, September 27). İstanbul’da taraftar operasyonu. Retrieved from http://www.hurriyet.com.tr/gundem/istanbulda-taraftar-operasyonu-24799107
• Baş, M. (2008). Futbolda taraftar ve takım özdeşleşmesi (Trabzonspor örneği) (Doctoral dissertation, Gazi University). Retrieved from https://www.ulusaltezmerkezi.net/futbolda-taraftar-ve-takim-ozdeslesmesitrabzonspor-ornegi/46/
• Bilgili, B. [@BilgiiliBurak]. (2019, November 21). Twitter. Retrieved from https://twitter.com/BilgiiliBurak
• Boca Juniors taraftar lideri öldürüldü. (2017, November 23). Tüm Spor. Retrieved from http://spor.haber7.com/dunya-ligleri/haber/2480159-boca-juniors-taraftar-lideri-olduruldu
• Carnibella, G., Fox, A., Fox, K., McCann, J., Marsh, J., & Marsh, P. (1996). Football violence in Europe. Unpublished report to the Amsterdam Group. Oxford, UK: Social Issues Research Centre.
• Chynał, P., Wojciech, B., & Perechuda, I. (2014). Value of a football club in the context of social media. Informatyka Ekonomiczna, 4(34), 47-57.
• Cinayete kurban giden MİY tribün lideri toprağa verildi. (2015, October, 22). Mersin Haber. Retrieved from https://www.mersinhaber.com/haber-cinayete-kurban-giden-miy-tribun-lideri-topraga-verildi/332026
• Çağlayan, H. S., & Fişekçioğlu, İ. B. (2004). Futbol seyircisini şiddete yönelten faktörler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(12), 127-142. çArşı [@forzabesiktas]. (2019, November 21). Twitter. Retrieved from https://twitter.com/forzabesiktas
• Çarşı taraftar grubu lideri tabanca ile vuruldu. (2019, May 16). İHA. Retrieved from. https://www.iha.com.tr/istanbul-haberleri/carsi-taraftar-grubu-lideri-tabanca-ile-vuruldu-2308536/
• Çift Turnike [@ciftturnike]. (2019, November 28). uA Boys of Hell Fenerbahçe tribün grubu UTG(until the grave) pankartini aldı. Twitter. Retrieved from https://twitter.com/cifturnike/status/1200135553783619585?s=2
• Demir, F. (2005). Futbol Olgusu ve Futbolda Asayiş Yönetimi (Doctoral Dissertation, Ankara University). Retrieved from https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/28624/2885.pdf?sequence=1
• Demir, O., & Ersöz, Y. (2016). 4+ 4+ 4 eğitim sistemi kapsamında sınıf öğretmenlerinin ilkokuma ve yazma eğitiminde yaşadıkları güçlüklerin değerlendirilmesi. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7(1), 1-27.
• Demir, M., & Talimciler, A. (2015). Şiddet, şike ve medya kıskacında futbol ve taraftarlık. Konya, Turkey: Litera Türk Yayınları
• Doğan, M. D. (2019). Türkiye’de Futbol Takımı Taraftar Gruplarında Kitlesel Söylem. Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(2), 233-242.
• Er, İ. (2017, May 09). Amigoların silahlı düellosu. Retrieved from http://www.hurriyet.com.tr/amigolarin-silahli-duellosu-16394181
• Fenerbahçeli tribün lideri öldürüldü. (2017, December 21). Sabah. Retrieved from https://www.sabah.com.tr/yasam/2017/12/25/fenerbahceli-tribun-lideri-olduruldu
• Fiedler, F. E. (1966). The effect of leadership and cultural heterogeneity on group performance: A test of the contingency model. Journal of Experimental Social Psychology, 2(3), 237-264.
• Gasset, O. (2016). Kütlelerin isyanı. İstanbul, Turkey: Erguvan Yayınları.
• Gonda, M. (2013). Supporters’ movement “against modern football” and sport mega events: European and Polish contexts. University of Łódź Przegląd Socjologiczny, 62(3), 85-106.
• Gölbaşı, C. [@CemGolbasi]. (2019, November 21). Twitter. Retrieved from https://twitter.com/CemGolbasi
• Gültekin, H., & Soyer, F. (2010). Türk futbolunda şiddetin önlenmesine yönelik emniyet uygulamalarının yasalar çerçevesinde incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1219-1243.
• Gumusgul, O., & Acet, M. (2016). The open sore of football: Aggressive violent behavior and hooliganism. Physical Culture and Sport Studies and Research, 71(1), 30-37.
• Inter ultras leader arrested for death of fan in clashes. (2018, December 31). USA Today. Retrieved from https://www.usatoday.com/story/sports/soccer/2018/12/31/inter-ultras-leader-arrested-for-death-of-fan-in-clashes/38822515
• Irak, D. (2013). Hükmen yenik. İstanbul, Turkey: Evrensel Basım Yayın.
• Jovicic, S. D., & Setka, S. G. (2016). Violence in football games in Bosnia and Herzegovina - Causes of violence and security aspects. Security and Sport Collection of Papers, International Scientific and Professional Conference, 2(6), 95-105.
• Kaplan, T. (2016). Futbolda şiddetin sorun boyutları. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 7(1), 1-10.
• Karaahmetoğlu, H. (2015). Sporda şiddet şike ve teşvik primi. İstanbul, Turkey: Çetin Matbaacılık.
• Karabükspor tribün liderinden açık tehdit. (2016, May 5). Haber Gazetesi. Retrieved from https://www.habergazetesi.com.tr/haber/106874/karabukspor-tribun-liderinden-acik-tehdit
• Le Bon, G. (2018). Kitleler psikolojisi. Ankara, Turkey: Bilgesu Yayıncılık.
• Leader of notorious Lazio Ultras football hooligans is executed in a Rome park during daylight in 'revenge assassination by drug rivals'. (2019, August 8). Mail Online. Retrieved from https://www.dailymail.co.uk/news/article-7337821/Leader-Lazio-football-Ultras-executed-Rome-park-revenge-assassination-drug-rivals.html
• Mil, H. İ., & Şanlı, S. (2015). Sporda şiddet ve medya etkisi: Bir maçın analizi. Electronic Journal Of Social Sciences, 14(55), 231-247.
• Napoli tribün lideri Gennaro uyuşturucu tacirliği suçlamasıyla gözaltında. (2017, July 17). T24. Retrieved from https://t24.com.tr/haber/napoli-tribun-lideri-gennaro-uyusturucu-tacirligi-suclamasiyla-gozaltinda,414774
• Oktay, E. (2019, July 11). Galatasaray taraftarından protesto. Anadolu Ajansı. Retrieved from https://www.aa.com.tr/tr/futbol/galatasaray-taraftarindan-protesto/1528883
• Özçetin, B., & Turan, Ö. (2015). Kahire’den İstanbul’a: Futbol, siyaset ve toplumsal hareketler. Mülkiye Dergisi, 39(2), 115-146.
• Özmen, F. A. (2015). Gustave Le Bon ve Sigmund Freud'un ışığında kitle psikolojisi ve Gezi Hareketi'nin psikolojisi. Alternatif Politika, 7(1), 183-206.
• Polat, E., & Sönmezoğlu, U. (2016). Futbol taraftarlarını şiddete yönelten faktörlerin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 471-489.
• Rock, I., & Palmer, S. (1990). The legacy of Gestalt psychology. Scientific American, 263(6), 84-91. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/24997014
• Sayan, A. (2013). Futbol tribünlerinin izinde forumlar: Alisamiyen.net analizi (Doctoral dissertation, Bilgi University). Retrieved from https://openaccess.bilgi.edu.tr/handle/11411/530
• Sezer, M. (2015). Kent hakkı ve kentsel adalet kavramlarıyla Gezi olayına bakmak (Doctoral dissertation, Süleyman Demirel University). Retrieved from http://tez.sdu.edu.tr/Tezler/TS01806.pdf
• Simonovic, B., Otasevic, B., & Đurđevic, Z. (2014). Criminal careers of football club fan leaders in Serbia. Revija Za Kriminalistiko in Kriminologijo, 65(2), 108-120.
• Singh, P., & Lamba, P. S. (2019). Influence of crowdsourcing, popularity and previous year statistics in market value estimation of football players. Journal of Discrete Mathematical Sciences and Cryptography, 22(2), 113-126.
• Sözal, B. (2019, October, 17). Galatasaray tribün lideri çatışmada öldürüldü. Sabah. Retrieved from https://www.sabah.com.tr/yasam/2019/10/17/galatasaray-tribun-lideri-catismada-olduruldu
• Spaaij, R. (2007). Football hooliganism as a transnational phenomenon: Past and present analysis: A critique – More specificity and less generality. Routledge Taylor & Francis Group The International Journal of the History of Sport, 24(4), 411-431.
• Sporda şiddet ve düzensizliğin önlenmesine dair kanun. (2011, Nisan 14). Resmî Gazete (Sayı:27905). Retrieved from https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110414-6.htm
• Sporda şiddet ve düzensizliğin önlenmesine dair kanun ile başarılı sporculara aylık bağlanması ile devlet sporcusu unvanı verilmesi hakkında kanunda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun. (2019, July 4). Resmî Gazete (Sayı: 30829). Retrieved from https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/07/20190712-1.htm
• Sporda şiddet sorunu, nedenleri, örnekleri ve taraftarlık kavramı. (2017, November 13). Circlelove.co. Retrieved from https://circlelove.co/sporda-siddet-sorunu-nedenleri-ornekleri-taraftarlik-kavrami/
• Şark, Ö. [@SariFirtina1903]. (2019, November 21). Twitter. Retrieved from https://twitter.com/SariFirtina1903
• Talimciler, A. (2006). Sosyolojik açıdan futbol fanatizmi. Ege Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 1(15), 91-104
• Tepeköylü, İ. (2016). Türkiye’de futbol, taraftar olgusu ve Beşiktaş Çarşı Grubu. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 2(56), 380-390.
• TFF 1. Lig [@st1lig]. (2019, September 5). BİLİYOR MUYDUNUZ? | Türk tribünlerinin tarihteki ilk amigosu Eskişehirspor tribün lideri; Orhan Erpek'tir. Twitter. Retrieved from https://twitter.com/st1lig/status/1169607014449913856
• Tilly, C. (2008). Toplumsal hareketler. İstanbul, Turkey: Babil Yayınları.
• Tribün Dergi [@tribundergi]. (2013, December 25). Juventus Ultras'ta iktidar savaşında kurşunlar konuştu. Drughi'nin karşı cephesinden tribün lideri Umberto Toia vuruldu. Twitter. Retrieved from https://twitter.com/tribundergi/status/415828430627037184
• UltrAslan [@ultrAslan]. (2019, November 21). Twitter. Retrieved from https://twitter.com/ultrAslan
• Ünsal, A. (2005). Tribün cemaatinin öfkesi ticarileşen Türkiye futbolunda şiddet. İstanbul, Turkey: İletişim Yayınları.
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Yılmaz, S. B. (2016, June 15). Dünyanın en holigan taraftar grupları. Milliyet. Retrieved from https://www.milliyet.com.tr/dunyanin-en-holigan-taraftar-gruplari-molatik-5590/?Sayfa=2
• Zaimakis, Y. (2018). Football fan culture and politics in modern Greece: the process of fandom radicalization during the austerity era. Soccer & Society, 19(2), 252-270.
• Zengin, F. (2018, June 12). Çete çöktü! Fenerbahçe tribün liderine gözaltı. Milliyet. Retrieved from https://www.milliyet.com.tr/gundem/cete-coktu-fenerbahce-tribun-liderine-gozalti-2687396
• Ziyagil, M. A., Bilir, P., Çekin, R., & Temur, C. S. (2014). Sporda şiddetin sebepleri ve çözüm önerileri. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-14.