Subliminal Uyarıcıların Nöropsikolojisi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 217 - 243, 29.12.2022

Nursen Doğan , Ayfer Hatipoğlu , Muratcan Keskiner , Sultan Tarlacı

Öz

Latince kökenli olan subliminal kavramı “eşik altında” anlamına gelmektedir. Bilinç, insanın farkındalık alanı olarak kabul edilmekte ve subliminal kelimesi bilinçliliğin ötesinde, bilincin sınırları dışındaki durumları ifade etmek için kullanılmaktadır. Subliminal mesaj, bilinçli olarak algılanamayacak ve işlenemeyecek düzeydeki eşikaltı uyarıcılar yoluyla iletilen mesajlar olarak tanımlanmaktadır. Subliminal uyarıcıların insan davranış, duygu ve tutumlarına etkisi bilim dünyasında uzun yıllar tartışılmıştır. Ancak günümüzde gelişen teknoloji, nörogörüntüleme araçları, yurt içi ve yurt dışında yapılan deneysel çalışmalar ile doğrudan etkilemese bile hazırlayıcı bir etki oluşturduğu kanıtlanmıştır. Bununla birlikte beyin tarafından ne kadar işlendiği ve bireylere etkisinin ne yönde ve ne kadar kalıcılıkta olduğu, bir kişinin siyasi tercih ya da tüketim tercihlerini ne derede belirleyebileceği soruları artık cevabı aranan diğer sorular haline gelmiştir. “Subliminal Uyarıcıların Nöropsikolojisi” başlıklı çalışmada subliminal uyarıcıların insanın davranış, duygudurum ve karar mekanizması üzerindeki etkileri, nöral süreçleri örnek araştırmalar eşliğinde ele almak amaçlanmıştır. Gerçekleştirilen çalışmalardan hareketle subliminal mesajların özellikle beynin duygu, algı, karar verme bölgeleri ile ilgili nöral mekanizmaları aktive ettiği, bu yollarla da doğrudan etkilemese bile sonraki duygusal ve davranışsal eğilimlere yön vermede etkili olduğu vurgulanmıştır. Bilinç düzeyinde farkında olunmayan subliminal uyaranların, duygusal tepkiler ve duygu-durum üzerinde potansiyel bir repertuvar oluşturarak dolaylı yoldan hazırlayıcı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Hatta bu etkinin karar verme, seçim yapma davranışlarını da yönlendirebileceği, böylece tüketim alışkanlıkları ve siyasi tercihler de dâhil olmak üzere birçok alanda bireylerde belirlenmiş hedef doğrultusunda eğilim oluşturabileceği çoğu çalışmada vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Subliminal Uyarıcı, Bilinç, Bilinç Dışı, Örtük Bellek, Nörobilim

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Neuropsychologyof Subliminal Stimuli

Öz

The term “subliminal”, which is of Latin origin, means below the threshold. Conscious is considered as one’s realm of awareness and the word “subliminal” is used to express the states beyond the limits of conscious and of consciousness. A subliminal message is defined as the messages that are conveyed through threshold stimuli which cannot be consciously perceived and processed. The effect of subliminal stimuli on human behavior, mood and attitude has been discussed in the science world for years. It, however, has been proved that it creates a preparatory effect even if it does not directly affect with today’s developing technology, neuro-imaging devices, and experimental studies conducted in Turkey and abroad. Besides, the questions like “how much it is processed by the brain”, “to what extent it affects the individuals and how perminant it is” and “to what extent it determines one’s political and consumption preferences” have now become the questions to be answered. In the study entitled “Neuropsychology of Subliminal Stimuli”, it has been aimed to handle the effects of subliminal stimuli on human behavior, mood and decision mechanism and neural processes with sample studies. Based on the studies carried out, it has been pointed out that subliminal stimuli activate the neural mechanism especially related to mood, perception, and decision making regions of the brain, and in doing so, even if they do not have a direct effect, they are effective in directing the subsequent emotional and behavioral tendencies. It has been determined that unconscious subliminal stimuli on the conscios level, indirectly, have a preparatory effect by creating a potential repertoire on emotional reactions and mood. It has even been stated in many studies that this effect can direct decision making and choice making behaviors and it, thus, can create a tendency for the individuals towards the defined target including consumption habits and political preferences.

Anahtar Kelimeler

Subliminal Stimulus, Conscious, Unconsscious, İmplicit Memory, Neuroscience

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Aarts, H., Custers, R. ve Marien, H. (2008). Preparing and motivating behavior outside of awareness. Science, 319, 1639-1639. http://doi.org/10. 1126/science.1150432.
• Abric, J. P. (2002). CommunicationPsychology. Polirom Publishing House.
• Akdemir, A., Cangöz, B., Örsel, S. ve Selekler, K. (2007). Hafif kognitif bozukluğu olan hastalarla alzheimer tipi demans hastalarının örtük bellek performansı açısından karşılaştırılması. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 118-128.
• APA Dictionary of Psychology. (2022). Subliminal Perception, Erişim Adresi: https://dictionary.apa.org/subliminal-perception APA Dictionary of Psychology.
• Arkonaç, S. A. (1998). Psikoloji. Zihin süreçleri bilimi. Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Aronson, E., Wilson, T. ve Akert, R. M. (2012). Sosyal psikoloji. O. Gündüz, (Çev.) Kaknüs Yayınları.
• Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J. ve Hoeksema, S. N. (2010). Psikolojiye giriş. (6. Baskı). Y. Alogan, (Çev). Arkadaş Yayınevi.
• Baran, Z., Cangoz, B. ve Salman, F. (2016). Duygusal bağlam eşikaltı ve eşiküstü hazırlamayı etkiler mi? Türk Psikiyatri Dergisi, 27(1), 23-30.
• Bargh, J. A. ve Chartrand, T. L. (2000). Themind in the middle: A practical guide topriming and automaticity research. H.T. Reis and C.M. Judd (Ed.) Handbook of Research Methods in Socialand Personality Psychology (pp. 253–285) içinde. Cambridge University Press.
• Bargh, J. A. ve Morsella, E. (2008). The Unconscious mind. Perspectives on Psychological Science, 3(1), 73–79.
• Bauer, P. R., Reitsma, J. B., Houwelıng, B. M., Ferrier, C. H. ve Ramsey, N. F. (2013). Can fMRI safely replace the wada test for preoperative assessment of language lateralisation? A meta-Analysis and systematic review. Journal of Neurology, Neurosurgery&Psychiatry, 85(5), 581–588.
• Beatty, S. E. ve Hawkıns, D. I. (1989). Subliminal stimulation: Some new data and interpretation. Journal of Advertising, 18(3), 4–8.
• Berridge, K. C. ve Winkielman, P. (2003). What is an unconsciouse motion: The case for unconscious “liking.” Cognitionand Emotion,17, 181-211.
• Block, M. P. ve Bergh, B. O. V. (1985). Can you sell subliminal messages to consumers? Journal of Advertising, 14, 59-62.
• Boly, M., Balteau, E., Schnakers, C., Degueldre, C., Moonen, G. Luxen, A.,….. Laureys, S (2007). Baseline brain activity fluctuations predict somatosensory perception in humans. Proceedings of theNational Academy of Sciences,104(29), 12187–12192.
• Brooks, S. J., Savov, V., Allzen, E., Benedict, C., Fredriksson, R. ve Schioth, H. B. (2012). Exposure to subliminal a rousing stimuli inducesrobust activation in theamygdala, hippocampus, anteriorcingulate, insular cortex and primary visual cortex: a systematic meta-analysis of fMRI studies. NeuroImage, 59(3), 2962–2973.
• Budak, S. (2003). Psikoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. D. E. Sarıoğlu-Erguvan, (Çev.). Kaknüs Yayınları.
• Burns, N. ve Grove, S. K. (2009). The practice of nursing research: Appraisal, synthesis, and generation of evidence. (6th ed), USA: Saunders. Buzan, T. ve Buzan, B. (2011). Zihin haritaları. G. Tercanlı (Çev.). Alfa Yayınları.
• Cangöz, B. (2002). İleri yaşlılar ile genç yetişkinlerde kodlama düzeyinin örtük ve açık bellek üzerindeki etkisi. Geriatri, 5(4), 125-131.
• Cangöz, B. ve Ateşkan, Ü. (2003). Örtük bellek ve yaşlanma: Örtük okunabilir eskiye dayanabilir mi? [Örtülü bellek ve yaşlanma: Yaşlanmaya rağmen örtülü bellek sağlam mı?]. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 11(3), 197–206.
• Cheesman, J. ve Merikle, P. M. (1986). Distinguishing conscious from unconscious perceptual processes. Canadian Journal of Psychology/Revue Canadienne de Psychologie, 40(4), 343.
• Churchland, P. M. (2012). Madde ve Bilinç, Alfa Yayınları.
• Churchland, P.M. (2020). Nörofelsefe. (2. Baskı). (Ö. Yılmaz, çev.) Alfa Yayınları.
• Corey, G. (2008). Psikolojik danışma kuram ve uygulamaları. T. Ergene, (Çev.). Mentis Yayıncılık.
• Costafreda, S. G., Brammer, M. J., Davıd, A. S. ve Fu, C. H. (2008). Predictors of amygdala activation during the processing of emotional stimuli: A meta-analysis of 385 PET and fMRI studies. Brain Research Reviews, 58(1), 57–70. https://doi.org/10.1016/j.brainresrev.2007.10.012
• Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve davranışı. Remzi Kitabevi.
• Çoksan, S. (2019). Aman tanrım! Beynimizi ele geçiriyorlar: Eşikaltı uyaranlar nedir, ne değildir? Pivolka, 9(31).
• Darıcı, S. (2012). Subliminal İşgal. Destek Yayınevi.
• Darıcı, S. (2015). A study to find out the effects of subliminal messages using in digitalgames on perception of reality: The concept of threshold of reality. International periodical for the languages. Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 10(14),181-202.
• Darıcı, S. (2019). Tüketici marka tercihinin eşikaltı görsel uyaranlar ile manipülasyonu (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dehaene, S. ve Changeux, J. P. (2011). Experimental and theoretical approaches to conscious processing. Neuron, 70(2), 200–227.
• Dehaene, S., Naccache, L., Cohen, L., Bihan, D.L., Mangin, J.F., Poline, J.B. ve Rivière, D. (2001). Cerebral mechanisms of Word masking and unconscious repetition priming. Nature Neuroscience, 4(7),752–758.
• Dehaene, S., Naccache, L., Le Clec'h, G., Koechlin, E., Mueller, M., Dehaene-Lambertz, G., …. Le Bihan, D. (1998). Imaging unconscious semantic priming. Nature, 395(6702), 597-600.
• D'ostılıo, K. ve Garraux, G. (2012). Dissociation between unconscious motor response facilitation and conflict in medialfrontalareas. Euro J Neurosci, 35(2), 332–340.
• Du, X., Wei, D., Ganzel, B. L., Kim, P., Zhang, Q. ve Qiu, J. (2015). Adolescent earthquake survivors’ Show increased prefrontal cortex activation to masked earthquake images as adults. International Journal of Psychophysiology, 95(3), 292–298.
• Duss, S. B., Reber, T. P., Hänggi, J., Schwab, S., Wiest, R., Muri, R. M., … Henke, K. (2014), Unconscious relational encoding depends on hippocampus. Brain: A Journal of Neurology, 137(Pt 12), 3355–3370. https://doi.org/10.1093/brain/awu270
• Eastwood, J. D. ve Smilek, D. (2005). Functional consequences of perceiving facial expressions of emotion without awareness. Consciousness and Cognition: An International Journal, 14(3), 565–584.
• Egermann, H., Kopiez, R. ve Reuter, C. (2006). Is there an effect of subliminal messages in music on choice behavior? Journal of Article in Support of theNullHypothesis, 4(2), 29-45.
• Eımer, M. ve Schlaghecken, F. (2003). Response facilitation and inhibition in subliminal priming. Biological Psychology, 64(1-2), 7–26.
• Ekman, P. (2018). Yalan söylediğimi nasıl anladın? E.İ. Akter (Çev.). Okuyan Us Yayın.
• Ekman, P., Sorenson, E. R. ve Friesen, W.V. (1969). Pan-culturalelements in facial displays of emotion. Science, 164(3875), 86–88.
• Eraslan, L. (2020). Sosyal medya ve algı yönetimi: Sosyal medya istihbaratına giriş. (2. Baskı). Anı Yayınları.
• Erdelyi, M. H. (2004). Subliminal perception and its cognates: Theory, indeterminacy, and time. Consciousnessand Cognition, 13(1), 73–91.
• Evrim Ağacı. (2019). Erişim adresi (15 Nisan 2022): https://evrimagaci.org/subliminal-mesaj-nedir-bilincalti-telkin-mesajlari-davranislarimizi-degistirebilir-mi-7744
• Eyüboğlu, H. ve Zorlu, T. (2021). İç mekânda mekânsal davranış üzerine bir değerlendirme: kütüphane örneği. Sanat ve Tasarım Dergisi, (27), 223-241.
• Ferguson, M. J. ve Bargh, J. A. (2004). Liking is fordoing: The effects of goal pursuit on automatic evaluation. Journal of Personality and Social Psychology, 87(5), 557–572.
• Gerrish, K. ve Lacey, A. (2010). The research process in nursing. (6th ed., pp. 79-92, 188-198, 284-302). London: Wiley-Blackwell.
• Graf, P. ve Schacter, D. L. (1985). Implicit and explicit memory for new associations in normal and amnesic subjects. Journal of experimental psychology. Learning, Memory, and Cognition, 11(3), 501–518. https://doi.org/10.1037//0278-7393.11.3.501
• Hamann, S. B., Ely, T. D., Hoffman, J. M. ve Kilts, C. D. (2002). Ecstasy and agony: activation of the human amygdala in positive and negative emotion. Psychological Science, 13(2), 135–141. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00425
• Hassin, R. R. (2013). Yes it can. Perspectives on Psychological Science, 8(2), 195–207.
• Hassin, R., Ferguson, M., Shidlovski, D. ve Gross, T. (2008), Subliminal exposure to national flags affects political thought and behavior. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 104, 19757-61.
• Havare, S. ve Antalyalı, Ö. (2019). Sağlık sektöründe tanıtım veya tedavi amaçlı bilinçaltı yöntemlerin kullanılabilirliği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(12), 161-180.
• Hicks, R., Alexander, V. ve Bahr, M. (2018). Explicit and Implicit Memory Loss in Aging. International Journal of Psychological Studies, 10(3). 40-52. https://doi.org/10.5539/ijps.v10n3p40
• Huang, A.M., Sun, M.H. ve Vaina, M.L. (2019). Visual attributes of subliminal priming images impact conscious perception of facial expressions. Journal of Behavioral and Brain Science, 9(3), 108-120.
• İnanç, Y. B. ve Yerlikaya, E. E. (2012). Kişilik kuramları. (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Jack, R. E., Garrod, O. G. B., Yu, H., Caldara, R. ve Schyns, P. G. (2012), Facial expressions of emotion are not culturally universal. Proceedings of theNational Academy of Sciences, 109(19), 7241–7244.
• Jacobs, C. ve Sack, A. T. (2012). Behavior in oblivion: The neurobiology of subliminal priming. Brain Sciences, 2(2), 225–241.
• Jacoby, L. L. ve Witherspoon, D. (1982). Remembering with out awareness. Canadian Journal of Psychology/Revuecanadienne de Psychologie, 36(2), 300–324. https://doi.org/10.1037/h0080638
• Jones, R. N. (1982). Danışma psikolojisi kuramları. F. Akkoyun (Çev.). Casell Educational Limited, 20(21), 146-150.
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Cemalcılar, Z. (2016). Dünden bugüne insan ve insanlar: Sosyal psikolojiye giriş. (18. Baskı). Evrim Yayınevi.
• Karabekiroğlu, K., Gımzal, A. ve Berkem, M. (2005). Psikiyatrik bozukluklarda bellek sorunları. Anadolu psikiyatri dergisi, 6(3), 188-196.
• Karaca, H. E. (2010). Resimde bilinç dışı anlatımın rastlantısal ve deneysel süreci (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karahan, F. ve Sardoğan, M. E. (2012). Psikolojik danışma ve psikoterapide kuramlar (3. Baskı). Nobel Yayınları.
• Karamustafaoğlu, O. Aydoğdu, Ü. R. ve Bülbül, M. Ş. (2017). Akademik araştırmalarda araştırma yöntemleri ile örneklem ilişkisi: Doğrulayıcı doküman analizi örneği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 556-565.
• Karremans, J. C., Stroebe, W. ve Claus, J. (2006). Beyond Vicary's fantasies: The impact of subliminal priming and brand choice. Journal of Experimental Social Psychology, 42(6), 792–798. https://doi.org/10.1016/j.jesp.2005.12.002
• Kongthong, N., Minamı, T. ve Nakauchi, S. (2013). Semantic processing in subliminal face stimuli: An EEG and tDCS study. NeuroscienceLetters, 544, 141–146.
• Kouıder, S. ve Dehaene, S. (2007). Levels of processing during non-conscious perception: A critical review of visual masking. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 362(1481), 857–875.
• Köylüoğlu, S., Çerçi, S. H. ve Acar, E. Ö. (2018). Reklamlarda subliminal mesajların araştırılmasına yönelik deneysel bir çalışma. F. Çankaya ve S. Kayıkçı (Ed.) Sosyal, beşeri ve idari bilimlerde akademik araştırmalar-IV (ss.61-72) içinde. Gece Kitaplığı.
• Kreifelts, B., Jacob, H., Brück, C., Erb, M., Ethofer, T. ve Wildgruber, D. (2013). Non-Verbal emotion communication training induces specific changes in brain function and structure. Frontiers in Human Neuroscience, 7, 1-14.
• Küçükbezirci, Y. (2013). Bilinçaltı mesaj gönderme teknikleri ve bilinçaltı mesajların topluma etkileri. Electronic Turkish Studies, 8(9), 1879-1894.
• Ledoux, J. (2003). The emotional brain, fear, and the amygdala. Cellular and Molecular Neurobiology, 23(4-5), 727–738.
• Ledoux, J. (2008). Remembrance of emotions past. K. Fisher ve M.H. Immordino-Yang (Ed.). The jossey-bass reader on the brain and learning (pp. 151–179) içinde. California: Jossey-Bass/Wiley.
• Ledoux, J. E. (2014). Coming to terms with fear. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(8), 2871-2878.
• Loftus, E. F. ve Klinger, M. R. (1992). Is the unconscious smart or dumb? American Psychologist, 47(6), 761–765. https://doi.org/10.1037/0003-066X.47.6.761
• Luo, Q., Peng, D., Jin, Z., Xu, D., Xiao, L. ve Ding, G. (2004). Emotional valence of words modül a test he subliminal repetition priming effect in the left fusiformgyrus: An event-related fMRI study. Neuro Image, 21(1), 414–421.
• Manelis, A., Hanson, C. ve Hanson, S. J. (2011). Implicit memory for object locations depends on reactivation of encoding-related brain regions. Human brain Mapping, 32(1), 32-50.
• Mcculloch, K. C. ve Smith, P. K. (2012). Subliminal perception. Encyclopedia of human behavior (pp. 551-557) içinde. Elsevier.
• Meneguzzo, P., Tsakiris, M., Schioth, H. B., Stein, D. J. ve Brooks, S. J. (2014). Subliminal versus supraliminal stimuli activate neural responses in anterior cingulate cortex, fusiformgyrus and insula: A meta-analysis of fMRI studies. BMC Psychology, 2(1), 52. https://doi.org/10.1186/s40359-014-0052-1
• Miliša, Z. ve Nikolić, G. (2013). Subliminalne poruke i tehnike u medijima. Nova Prisutnost: časopis za Intelektualna i Duhovna Pitanja, 11(2), 293-312.
• Monahan, J. L., Murphy, S. T. ve Zajonc, R. B. (2000). Subliminal mere exposure: specific, general, and diffuse effects. Psychological Science, 11(6), 462–466. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00289
• Moore, T. E. (1982). Subliminal advertising: What you see is what you get. Journal of Marketing, 46, 38-47.
• Morgan, C. T. (2009). Psikolojiye Giriş. (Karakaş, S. ve Eski, R. (Ed.). Eğitim Kitabevi.
• Morris, G. C. (2002). Psikolojiyi anlamak: psikolojiye giriş. B.H. Ayvaşık ve M. Sayıl (Çev.). Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Morris, J. S., Ohman, A. ve Dolan, R. J. (1999). A subcortical pathway to the right amygdala mediating “unseen” fear. Proceedings of the National Academy of Sciences, 96(4), 1680–1685.
• Mumcu, S. (2002). Açık mekanlardaki yer tercihlerinin mekansal özellikler açısından incelenmesi: Trabzon, Atapark örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Murphy, J. (1963). The power of your subconcious mind, Prentice Hall Inc.
• Murphy, S.T. ve Zajonc, R.B. (1993). Affect, cognition, and awareness: Affective priming with optimal and suboptimal stimulus exposures. Journal of Personality and Social Psychology, 64(5), 723–739.
• Neuroscience Academic and Business Solutions. (2019). Contributing tools to neuro marketing studies, Erişim Adresi: https://www.neuroscience.org.uk/contributing-tools-neuromarketing-studies/Neuroscience
• Nomura, M., Ohira, H., Haneda, K., Iidaka, T., Sadato, N., Okada, T. ve Yonekura, Y. (2004). Functional association of the amygdala and ventral prefrontal cortex during cognitive evaluation of facial expression sprimed by maskedangry faces: An event-related fMRI study. Neuroimage, 21(1), 352–363.
• Norbury, R. M., Clare, E., Cowen P. J., Goodwin, G.M. ve Harmer, C. J. (2007). Short-term antidepressant treatment and facial processing functional magnetic resonance imaging study. British Journal of Psychiatry, 190(6), 531-532.
• Ochsner, K. N., Silvers, J. A. ve Buhle, J. T. (2012). Functional imaging studies of emotion regulation: A synthetic review and evolving model of the cognitive control of emotion. Ann N Y Acad Sci, 1251, 1–24.
• Oulasvirta, A. (2004). Task demands and memory in web interaction: A levels of processing approach. Interacting with Computers, 16(2), 217-241. http://dx.doi.org/10.1016/j.intcom.2003.12.004
• Ögel, K. (2020). Bağımlılık ve tedavisi temel kitabı. (3. Baskı). IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Öktem, Ö.(2013). Davranışsal nörofizyolojiye giriş. Nobel Kitabevi.
• Özkol, G. ve Pakyürek, G. (2021). Aleksitimi düzeyi farklılaşan üniversite öğrencilerinde duygu yüklü kelimelerin açık ve örtük bellek üzerindeki etkileri. Klinik Psikoloji Dergisi, 5(1), 27-38.
• Öztürk, G. (2014). Eşikaltı ve eşiküstü sunum düzeyi ile hazırlayıcı ve hedef uyaranlar arasındaki süre değişimlemesinin duygusal hazırlama üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Packard, V. (1957). The Hidden Persuaders. Cardinal.
• Popneuro. (2021). The evolution of subliminal messaging and product placement, Erişim Adresi: https://www.popneuro.com/neuromarketing-blog/evolution-of-subliminal-messaging-and-product-placement-consumer-behavior
• Potter, M. C., Wyble, B., Hagmann, C. E. ve Mccourt, E. S. (2014). Detecting meaning in RSVP at 13 msper Picture. Attention, Perception&Psychophysics, 76(2), 270–279. https://doi.org/10.3758/s13414-013-0605-z
• Rauch, S. L., Whalen, P. J., Shin, L. M., Mcinerney, S. C., Macklin, M. L., Lasko, N. B., ….. Pitman, R. K. (2000). Exaggerated amygdala respons etomasked facial stimuli in post traumatic stress disorder: a functional MRI study. Biological Psychiatry, 47(9), 769–776. https://doi.org/10.1016/s0006-3223(00)00828-3
• Ruch, S., Zu, M. A. ve Henke, K. (2016). Subliminal messages exertlong-term effects on decision-making. Neuroscience of Consciousness, 2016(1), 1-9.
• Russell, T. G., Rowe, W. ve Smouse, A. D. (1991). Subliminal self-help tapes and academic achievement: An evaluation. Journal of Counseling& Development, 69, 359-362.
• Sadaghiani, S., Hesselmann, G. ve Kleinschmidt, A. (2009). Distributed and antagonistic contributions of ongoing activity fluctuation stoauditory stimulus detection. Journal of Neuroscience, 29(42), 13410–13417.
• Sadedil, S. (2018). Nöropazarlama literatürüne etki eden nörobilim alanlarının ve kavramlarının nöropazarlama bakış açısı ile incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 187-201.
• Sağlam, M. (1997). Beynin kimliği. Denge Yayınları.
• Sayar, F. (2011). Açık, örtük ve otobiyografik bellek: Ergen, erken yetişkin ve yaşlı gruplar açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Shalgi, S. ve Deouell, L. Y. (2013). Is there any electro physiological evidence for subliminal error processing?. Frontiers in neuroscience, 7, 150.
• Shobe, E. R. (2014). Independent and collaborative contributions of the cerebral hemispheresto emotional processing. Front Hum Neurosci, 8, 230.
• Sığınç, H. ve Koç, B. (2017). Subliminal mesajlar ve gıda tüketimi üzerine bir değerlendirme. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 83-96.
• Slipp, S. (2000). Subliminal stimulation research and its implications for psychoanalytic theory and treatment. Journal of the American Academy of Psychoanalysis, 28(2), 305-320.
• Smith, T. B. (1993). Effects of subliminal stimuli on unconscious processing of anxiety: An examination of implicit perception. Perceptualand Motor Skills, 77(3), 899–904.
• Strahan, E. J., Spencer, S. J. ve Zanna, M. P. (2002). Subliminal priming and persuasion: Striking whiletheiron is hot. Journal of Experimental Social Psychology, 38(6), 556-
• Sur, R. (2015). Impact of subliminal messages on consumer behavior: A fresh look into the future, International Journal of Interdisciplinary and Multidisciplinary Studies, 2, 56-59.
• Susskind, J. M., Lee, D. H., Cusi, A., Feıman, R., Grabski, W. ve Anderson, A. K. (2008). Expressing fear enhances sensory acquisition. Nature Neuroscience, 11(7), 843–850.
• Sweeny, T. D., Grabowecky, M., Suzukı, S. ve Paller, K. A. (2009). Long-lasting effects of subliminal affective priming from facial expressions. Consciousness and Cognition, 18, 929–938.
• Takahashi, K. (2008). Effect of subliminal messages and suggestions on memory: Isolating the placebo effect.
• Tamietto, M. ve De Gelder, B. (2010). Neuralbases of thenon-conscious perception of emotional signals. Nature Reviews Neuroscience, 11(10), 697–709.
• Tarlacı, S. (2021). Bilinç: Beyin, zihin ve benliğin keşfi. (4. Baskı). Destek Yayınları.
• Tavat, B. (1991). Örtük bellek görevleri. Psikiyatri, Psikoloji ve Psikofarmakoloji Dergisi, 3(4), 270-277.
• Taylor, E. (2012). Self-Hypnosis and subliminal technology. USA: Hay House Inc.
• Tiryakikol, S. (2021). Bellek tasnifleri ve dil eğitimine yansımaları: Dil bilmek Ne(yi) bilmektir?. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, (24), 65-84.
• Tulving, E. ve Schacter, D. L. (1990). Priming and human memory systems. Science (New York, N.Y.), 247(4940), 301–306. https://doi.org/10.1126/science.2296719
• Tuna, P. (2007). Beyin: Elektromanyetik sistem [Türkçe derleme]. Neuro Quantology, 5(3). Van Den Bussche, E., Van Den Noortgate, W. ve Reynvoet, B. (2009). Mechanisms of masked priming: a meta-analysis. Psychological Bulletin, 135(3), 452–477. https://doi.org/10.1037/a0015329
• Van Gaal, S., De Lange, F. P. ve Cohen, M. X. (2012). The role of consciousness in cognitive control and decision making. Frontiers in Human Neuroscience, 6,1-15.
• Vokey, J. R. (2002). Subliminal messages, J. Vokey, R. ve S. W. Allen (Ed.) Psychological Sketches içinde. Lethbridge, Alberta: PsyenceInk.
• Weber, R.(2010). Implement purchase choice into the customer. 12, 2014.
• Weınberger, J. ve Westen, D. (2008). RATS, we should have used clinton: Subliminal priming in political campaigns. Political Psychology, 29(5), 631–651.
• Whalen, P. J., Rauch, S. L., Etcoff, N. L., Mcinerney, S. C., Lee, M. B. ve Jenike, M. A. (1998). Masked presentations of emotional facial expressions modulate amygdala activity with out explicit knowledge. The Journal of Neuroscience: The Official Journalof The Society for Neuroscience, 18(1), 411–418. https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.18-01-00411.1998
• Winkielman, P. ve Berridge, K.C. (2004). Unconsciouse motion. Current Directions in Psychological Science, 13(3), 120–123.
• Yalçın, Ş., Çeçen, S. ve Erçetin, G. (2015). Dil öğrenme yatkınlığının tanımlanmasında işler bellek ve açık/örtük bilgi türlerinin rolü. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 32(2), 1-17.
• Yazıhan, N. T. ve Yetkin, S. (2018). Uyku ve açık bellek arasındaki ilişki. Journal of Turkish Sleep Medicine, 5, 54-7.
• Yıldırım, K., Hidayetoğlu, M. L. ve Şen, A. (2007). Farklı mimari biçimlerdeki kafe/pastane mekânlarının kullanıcıların algı-davranışsal performansı üzerine etkisi. Politeknik Dergisi, 10(3), 295-301.
• Zajonc, R. B. (1968). Attitudinal effects of mere exposure, Journal of Personality and Social Psychology, 9(2, Pt.2), 1–27. https://doi.org/10.1037/h0025848
• Zajonc, R. B. (1980). Feeling and thinking: Preferences need noin ferences. American Psychologist, 35 (2), 151–175.
• Zajonc, R. B. (1984). On theprimacy of affect. American Psychologist, 39(2), 117–123.
• Zekan, S. B. ve Zekan, I. (2021). Subliminal messages in advertising: Do theyreally work? Dubrovnik International Economic Meeting (DIEM), 7(1), 102-113.
• Zeman, A. (2006). Bilinç kullanım kılavuzu. G. Koca, (çev.). Metis Yayıncılık.
• Zust, M. A.,Colella, P., Reber, T. P., Vuilleumier, P., Hauf, M., Ruch, S. ve Henke, K. (2015). Hippocampus is place of interaction between unconscious and conscious memories. PloSOne, 10(3), e0122459. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0122459