Öğretmenlerin Özerklik Algısının Ortaöğretim Öğrencilerinin Dönem Sonu Başarı Puanını Yordama Gücü

Yıl 2023, , 126 - 159, 30.04.2023

Derya Karadeniz , Seval Fer

https://doi.org/10.14812/cuefd.1143008

Cited By: 1

Öz

Araştırmanın amacı, öğretmenlerin özerklik algısının ortaöğretim 11. sınıf öğrencilerinin dönem sonu başarı puanını yordama gücünün ve öğretmenlerin özerklik algısının okul türü ve alan türüne göre farklılaşma durumunun incelenmesidir. Nicel araştırma yöntemi çerçevesinde yordayıcı desenin ve tarama modelinin kullanıldığı araştırmanın çalışma gruplarını, Malatya ilinin Battalgazi ve Yeşilyurt merkez ilçelerinde MEB’e bağlı ortaöğretim kurumlarının 11. sınıfında öğrenim gören 3005 öğrenci ve bu okullarda görev yapan 230 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada öğretmenlere ilişkin veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilen Öğretmen Özerkliği Algı Ölçeği’nden elde edilmiştir. Öğrencilerin verilerini ise 2020-2021 öğretim yılı birinci dönem sonu başarı puanı oluşturmuştur. Çoklu regresyon analizine göre sınıfta özerklik, okulda özerklik ve mesleki özerklik değişkenleri birlikte öğrencilerin dönem sonu başarı puanındaki değişimin %7’sini açıklamıştır. Okulda özerklik değişkeni, öğrencilerin dönem sonu başarı puanını yordarken sınıfta özerklik ve mesleki özerklik değişkenleri yordamamıştır. Kruskall-Wallis H testi bulgularına göre öğretmenlerin okulda özerklik algılarında okul türüne göre anlamlı farklılık varken sınıfta özerklik ve mesleki özerklik algılarında anlamlı farklılık yoktur. MANOVA testi bulgularına göre öğretmenlerin sınıfta özerklik algılarında alan türüne göre anlamlı farklılık varken okulda özerklik ve mesleki özerklik algılarında anlamlı farklılık yoktur. Araştırma bulgularının araştırmacılara, program geliştirme uzmanlarına, politikacılara, öğretmen yetiştiren kurumlardaki eğitimcilere ve ilgili paydaşlara ışık tutması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Özerkliği, Sınıfta Özerklik, Okulda Özerklik, Mesleki Özerklik, Dönem Sonu Başarı Puanı

Predictive Power of Teachers’ Perceptions of Autonomy on High School Students’ Term Grade

Öz

This study aims to investigate the predictive power of teachers’ perceptions of autonomy on the term grade of high school students and differences in terms of school type and field of instruction. The study groups of this research, which was carried out with a predictive design and survey design among the quantitative research methods, included 230 teachers working in state high schools in affiliated with the Turkish Ministry of National Education in Battalgazi and Yeşilyurt in Malatya Province and 3005 students enrolled in the 11th grade at those schools. The teachers’ data were obtained via the Teacher Autonomy Perception Scale developed by the researchers. The students’ data consisted of term grade for 11th grade students in the 2020-2021 academic year. According to multiple regression analysis, the scale factors of autonomy in the classroom, autonomy at school and professional autonomy together explained 7% of the change in students’ term grade. While the autonomy at school score was a significant predictor of students’ term grade, autonomy in the classroom and professional autonomy were not significant predictors. Regarding to Kruskal-Wallis H test findings, while there was a significant difference in teachers’ perceptions of autonomy at school in terms of school type, there was no significant difference in their perceptions of autonomy in the classroom or professional autonomy. According to MANOVA findings, there was a significant difference in teachers’ perceptions of autonomy in the classroom in terms of field of instruction but no significant difference in their perceptions of autonomy at school or professional autonomy. The findings of this research might provide guidance for researchers, curriculum development experts, policymakers, academics in teacher training institutions, and other relevant stakeholders.

Anahtar Kelimeler

Teacher Autonomy, Autonomy in the Classroom, Autonomy at School, Professional Autonomy, Term Grade

Kaynakça

• Ayral, M., Özdemir, N., Türedi, A., Yılmaz-Fındık, L., Büyükgöze, H., Demirezen, S., Özarslan, H., & Tahirbegi, Y. (2014). Öğretmen özerkliği ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki: PISA örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 207–218. http://dx.doi.org/10.12973/jesr.2014.4os12a
• Balaman, F. & Hanbay-Tiryaki, S. (2021). Corona virüs (Covid-19) nedeniyle mecburi yürütülen uzaktan eğitim hakkında öğretmen görüşleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(1), 52–84. https://doi.org/10.15869/itobiad.769798
• Benson, P., (2007). Autonomy in language teaching and learning. Language Teaching, 40(1), 21–40. http://dx.doi.org/10.1017/S0261444806003958
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Canbolat, Y. (2020). Türkiye'de ortaöğretim öğretmenlerinin mesleki özerkliği: Var olan ve olası politikaların bir analizi. Eğitim ve Bilim, 45(202), 141–171. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2020.7833
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2018). Research methods in education. Routledge.
• Creswell, J. W. (2012/2017). Eğitim araştırmaları nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (A. Avcu, Çev.). EDAM Yayınevi.
• Çepni, O. (2017, 20 Ocak). MEB’den ödev yasağı. Cumhuriyet. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/egitim/662877/MEB_den_odev_yasagi.html
• Cumhuriyet. (2021, 25 Eylül). MEB okulları yardımcı kaynaklar konusunda uyardı. Cumhuriyet. https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/meb-okullari-yardimci-kaynaklar-konusunda-uyardi- 1871745
• Çakın, M., & Külekçi-Akyavuz, E. (2020). Covid-19 süreci ve eğitime yansıması: Öğretmen görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(2), 165–186. https://doi.org/10.24289/ijsser.747901
• Çelik, S. (2016). Resmi liselerde dağıtılmış liderlik ve öğretmen özerkliği ilişkisinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Çolak, İ. (2016). Okul iklimi ile öğretmenlerin özerklik davranışları arasındaki ilişki (Muğla ili örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Eğitim Reformu Girişimi. (2017,). Küresel eğitim raporu ve Türkiye. http://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/Kuresel-Egitim-Raporu-ve-Turkiye_ERG.pdf
• Ekonomik Kalkınma ve İş birliği Örgütü [OECD]. (2016). PISA 2015 Results (Volume II): Policies and practices for successful schools. OECD Publishing. https://www.oecd-ilibrary.org/education/pisa-2015-results-volume-ii_9789264267510-en
• Eurydice. (2008). Avrupa'daki öğretmenlerin sorumluluk ve özerklik düzeyleri. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/b36880f0-c8be-4517-a3d0-e4a23dc6f323/language-tr/format-PDF
• Eurydice. (2013). Avrupa’da öğretmenler ve okul liderlerine ilişkin temel veriler. https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/51feca7d-57f6-48c3-99aa-322328e6fff9/language-tr/format-PDF
• Fradkin-Hayslip, A., & Gross, B. (2019). The impact of school culture and leadership in relation to job satisfaction and teacher autonomy. The English Record, 69(2), 15–37.
• Friedman, I. A. (1999). Teacher-perceived work autonomy: The concept and its measurement. Educational and Psychological Measurement, 59(1), 58–76. http://dx.doi.org/10.1177/0013164499591005
• Garvin, N. M. (2007). Teacher autonomy: Distinguishing perceptions by school cultural characteristics [Unpublished doctoral dissertation]. University of Pennsylvania.
• Green, S. B. (1991). How many subjects does it take to do a regression analysis. Multivariate Behavioral Research, 26(3), 499–510, https://doi.org/10.1207/s15327906mbr2603_7
• Gurganious, N. (2017). The relationship between teacher autonomy and middle school students’ achievement in science [Unpublished doctoral dissertation]. Walden University College of Education.
• Habertürk. (2019, 13 Eylül). Milli Eğitim Müdürlüğünden öğretmenlere uyarı: “Ders kitapları dışında yardımcı kaynak aldırmayın”. Habertürk. https://www.haberturk.com/samsun-haberleri/71804995-milli-egitim-mudurlugunden-ogretmenlere-uyari-ders-kitaplari-disinda-yardimci-kaynak
• Hürriyet. (2020, 23 Mart). Millî Eğitim Bakanlığı: “Tatilde ödev vermeyin”. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/aile/milli-egitim-bakanligi-tatilde-odev-vermeyin-421098
• Hürriyet. (2021, 25 Eylül). Okullara ‘yardımcı kaynak’ uyarısı. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/egitim/okullara-yardimci-kaynak-uyarisi-41902980
• Iwata, T. (2013). Teacher’s autonomy and student creativity [Unpublished master’s thesis]. University of Georgia.
• Karabacak, M. S. (2014). Ankara ili genel liselerinde görev yapan öğretmenlerin özerk algıları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karatay, M, Günbey, M., & Taş, M. (2020). Öğretmen profesyonelliği ile öğretmen özerkliği arasındaki ilişki. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 173–195.
• Koehler, M. (1990). Teacher autonomy: Just how far have we come? The Clearing House, 64(1), 51–53.
• Kong, P. P. (2020). Understanding the teachers’ perspectives on the role of teacher autonomy in English classrooms in Chinese secondary schools. Educational Studies, 48(3), 397–407. https://doi.org/10.1080/03055698.2020.1763784
• Kürkçü, M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliği davranışları akademik iyimserlik düzeyleri ve öğretmen liderliği algıları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Amasya Üniversitesi.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28, 563–575.
• Lepine, S. A. (2007). The ruler and the ruled: Complicating a theory of teaching autonomy [Unpublished doctoral dissertation]. The University of Texas at Austin.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2010). Millî Eğitim Bakanlığına bağlı fen liseleri ve sosyal bilimler liselerinin öğretmenleri ile güzel sanatlar ve spor liselerinin beden eğitimi, müzik ve görsel sanatlar/resim öğretmenlerinin seçimi ve atamalarına dair yönetmelik. Millî Eğitim Bakanlığı https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/12/20101219-3.htm
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2016). Millî Eğitim Bakanlığı ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliği. Millî Eğitim Bakanlığı. http://ttkb.meb.gov.tr/www/ders-kitaplari-db/dosya/9
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Millî Eğitim Bakanlığı ortaöğretim kurumları yönetmeliği. Millî Eğitim Bakanlığı. http://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/13111232_YONETMELYK.pdf
• Milliyet. (2018, 20 Ocak). Yılmaz: Yarıyıl tatilinde ödev yok. Milliyet. http://www.milliyet.com.tr/gundem/yilmaz-yariyil-tatilinde-odev-yok-2594206
• Min, M. (2017). South Korean elementary school teachers’ perceptions of professional curricular autonomy [Unpublished doctoral dissertation]. Indiana University.
• Nergis Televizyonu. (2016, 19 Ocak). Yarıyıl tatilinde öğrencilere ödev yok. Nergis Televizyonu. https://www.ntv.com.tr/egitim/yariyil-tatilinde-ogrencilere-odev-yok,8cdO9h9KdUifOUJ6oDUrdA
• Öztürk, İ. H. (2011). Öğretmen özerkliği üzerine kuramsal bir inceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 82–99.
• Öztürk, İ. H. (2012). Öğretimin planlanmasında öğretmenin rolü ve özerkliği: Ortaöğretim tarih öğretmenlerinin yıllık plan hazırlama ve uygulama örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1),271–299.
• Pearson, L. C., & Hall, B. W. (1993). Initial construct validation of the teaching autonomy scale. The Journal of Educational Research, 86(3), 172–178. https://doi.org/10.1080/00220671.1993.9941155
• Pearson, L. C., & Moomaw, W. (2005). The relationship between teacher autonomy and stress, work satisfaction, empowerment and professionalism. Educational Research Quarterly, 29(1), 38–54.
• Sahlberg, P. (2015, October 5). Do teachers in Finland have more autonomy? The conversation. https://theconversation.com/do-teachers-in-finland-have-more-autonomy-48371
• Salokangas, M., Wermke, W., & Harvey, G. (2020). Teachers’ autonomy deconstructed: Irish and Finnish teachers’ perceptions of decision-making and control. European Educational Research Journal, 19(4), 329–350. https://doi.org/10.1177/1474904119868378
• Serin, H., & Bozdağ, F. (2020). Relationship between teachers' attitudes towards technology use in education and autonomy behaviors. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 19(3), 60–69.
• Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2014). Teacher self-efficacy and perceived autonomy: Relations with teacher engagement, job satisfaction and emotional exhaustion. Psychological Reports: Employment Psychology & Marketing, 114(1), 68–77. https://doi.org/10.2466/14.02.PR0.114k14w0
• Street, M. S. (1988). An investigation of the relationships among supervisory expertise of the principal, teacher autonomy and environmental robustness of the school [Unpublished doctoral dissertation]. Louisiana State University.
• Şentürken, C. (2018). Ortaöğretim öğretmenlerinin özerklik davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dumlupınar Üniversitesi.
• Sunar, S. (2018). Kalite artırmaya yönelik politikalar. E. Karip (Ed.) 2017 Eğitim Değerlendirme Raporu (s. 37-58). Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Sunar, S. (2021). Öğretmenlik ve mesleki süreç. S. Sunar (Ed.) 2020 Eğitim Değerlendirme Raporu (s. 31-48). Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012/2020). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (K. Atalay-Kabasakal, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Türkiye Radyo Televizyon Kurumu. (2017). Okullarda “yardımcı” kaynak kitapları kullanılmayacak. https://www.trthaber.com/haber/egitim/okullarda-yardimci-kaynak-kitaplari-kullanilmayacak-294585.html
• Ulaş-Marbouti, J. (2015). In-class social problem solving abilities of classroom teachers: A self-determination theory based study [Unpublished doctoral dissertation]. Middle East Technical University.
• Uluslararası Çalışma Örgütü/Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü [ILO/UNESCO]. (2016). The ILO/UNESCO Recommendation concerning the Status of Teachers (1966) and the UNESCO Recommendation concerning the Status of Higher-Education Teaching Personnel (1997). https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_dialogue/---sector/documents/normativeinstrument/wcms_493315.pdf
• Uras, M. (2000). Lise öğretmenlerinin örgüt sağlığının moral, yenilikçilik, özerklik, uyum ve problem çözme yeterliği boyutlarına ilişkin algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 124–131.
• Üzüm, P. (2014). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen özerkliğine ilişkin farkındalık düzeylerinin yapısal ve bireysel boyutları açısından değerlendirilmesi (İzmir ili örneği) [Yayınlanmamış doktora tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• White, P. A. (1992). Teacher empowerment under “ideal” school-site autonomy. Educational Evaluation and Policy Analysis, 14(1), 69–82. https://doi.org/10.2307/1164528
• Wilches, J. U. (2007). Teacher autonomy: A critical review of the research and concept beyond applied linguistics. Íkala. 12(1), 245–275.
• Wright, J. L. (2018). A multiple-case study on the perceptions of teacher autonomy in a traditionally structured and a teacher powered school [Unpublished doctoral dissertation]. Liberty University.
• Yavuz, M. (2016). Doç. Dr. Mustafa Yavuz ile eğitimde özerklik üzerine. https://tedmem.org/soylesi/doc-dr-mustafa-yavuz-ile-egitimde-ozerklik-uzerine
• Yorulmaz, Y. İ., Çolak, İ. & Çiçek-Sağlam, A. (2018). Öğretmenlerin yapısal ve psikolojik güçlendirilmeleri ile özerklik davranışları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 97–112. https://doi.org/10.22521/jesr.2018.82.3