Debates Reflected in the National Press on Visual Problem in an Astronomy Textbook

Yıl 2023, , 282 - 301, 30.04.2023

Meltem Begüm Saatçı Ata

https://doi.org/10.14812/cuefd.1267211

Öz

In the 1950s in Turkey, textbooks held a crucial role in education and training. The Republic of Turkey, like many modern states, not only kept the principles and procedures of writing and reviewing textbooks very strict through the Board of Education but also took the debates and criticisms seriously. One of the examples of this is the debate about a visual in the Astronomy textbook written by Şerafettin Çintan, a mathematics teacher at Kabataş High School for Boys, which appeared in the Turkish press on 9-17 March 1955 and lasted for nine days. This study aims to analyze and evaluate said debate in the context of the political and pedagogical environment of the period. Designed as qualitative research, the present study is based on document analysis. As the data source of the study, the Astronomy textbook prepared by Şerafettin Çintan, the decisions of the Board of Education on astronomy textbooks, and the newspapers of the period were employed. The data collected within the scope of the study were analyzed through descriptive analysis. As a result of the study, it was found that the examining institutions concluded that the mustache-like shapes in the visuals used in the Astronomy textbook on 16 March 1955 were due to a cliche error and that the Board of Education accepted Şerafettin Çintan's book as a textbook again in December 1955.

Anahtar Kelimeler

Şerefettin Çintan, Astronomy book, Kabataş High School for Boys, textbook, national press

Astronomi Ders Kitabında Bir Görsel Sorunu Üzerine Ulusal Basına Yansıyan Tartışmalar

Öz

Türkiye’de 1950’li yıllarda ders kitapları eğitim ve öğretimde çok önemli bir yer tutmaktaydı. Pek çok çağdaş devlet gibi Türkiye Cumhuriyeti de Talim ve Terbiye Kurulu aracılığıyla ders kitaplarını yazma ve inceleme esas ve usullerini çok sıkı tuttuğu gibi yapılan tartışmaları ve gelen eleştirileri de ciddiye aldı. Bunun örneklerinden biri de 9 -17 Mart 1955’te Türk basınına yansıyan ve dokuz gün süren Kabataş Erkek Lisesi Matematik Öğretmeni Şerafettin Çintan’ın yazdığı astronomi ders kitabındaki bir görselle ilgili tartışmadır. Bu çalışmada söz konusu tartışmanın dönemin siyasî ve pedagojik ortamı bağlamında incelenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma olarak kurgulanan bu çalışmada doküman incelemesine başvurulmuştur. Çalışmanın veri kaynağı olarak Şerafettin Çintan tarafından hazırlanan astronomi ders kitabı, Talim ve Terbiye Kurulunun astronomi ders kitapları ile ilgili kararları ve dönemin gazeteleri kullanılmıştır. Çalışma kapsamında toplanan veriler betimsel analiz aracılığıyla çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda incelemeyi yapan kurumların 16 Mart 1955’te, astronomi ders kitabında kullanılan görseldeki bıyığa benzeyen şekillerin klişe hatasından kaynaklandığı sonucuna ulaştıkları ve Aralık 1955’te Talim ve Terbiye Kurulunun Şerafettin Çintan’ın kitabını tekrar ders kitabı olarak kabul ettiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Şerafettin Çintan, Astronomi Ders Kitabı, Kabataş Erkek Lisesi, Ders Kitabı, Ulusal Basın

Kaynakça

• Akşam. (1955, 9 Mart). Üç senedir liselerde okutulan bir kitap toplattırıldı. s.2.
• Apak, D. (2018). Soğuk Savaş Döneminde algı yönetimi ve haber-propaganda ilişkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Başgöz, İ. (1995). Türkiye’nin eğitim çıkmazı ve Atatürk.Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı .
• Cumhuriyet. (1955, 9 Mart). Bir okul kitabı hakkında ihbar. s.3.
• Cumhuriyet. (1955, 11 Mart). Bir kitapçıya oynanan oyun. s.1-7.
• Cumhuriyet. Stalin’le Lenin’in Astronomi kitabındaki resimleri. (1955, 10 Mart). s.2.
• Çağlar, D. (2006). Kamuoyu oluşturulmasına bir örnek: 1945-1955 yılları arasında gazetelerde antikomünizm [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Çapa, M. (2014). Milli Eğitim Bakanlığı’nın yetki ve uygulamaları çerçevesinde ders kitapları (1950-1960). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 54, 59–70.
• Çınar, B. (1955, 9 Mart). Bir okul kitabı toplatılıyor. Milliyet, s. 1–7.
• Çintan, Ş. (1947). Yer-gök bilgisi-astronomi. Tan Matbaası.
• Çintan, Ş. (1953). Yeni lise kitapları astronomi fen kolu (lise son sınıflarına). Tan Matbaası.
• Çintan, Ş. (1958). Yeni lise kitapları astronomi (lise son sınıf edebiyat kolu için) (3. bs.). İnkılap Kitabevi.
• Demir, Y. K. (2006). Soğuk Savaş sırasında Amerikan propagandası-Türkiye örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Eşme, İ. (2003). Yüksek öğretmen okulları. Bilgi-Başari Yayınevi.
• Etker, Ş. (2012). Ord. Prof. Dr. Wolfgang Gleissberg’in Türk Astronomi Derneği başkanlığı. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 14(1), 25–44.
• Faik, R. (Unat). (1927). Maârif düsturu (C.1). Milli Matbaa.
• Fisher, C., & Lockwood, M. (1950). Astronomy. John Wiley&Sons Inc.
• Foster, S. J. (2000). Politics, propaganda, and public school textbooks. Counterpoints, 87, 83–105.
• Fondren, E. (2021). “We are propagandists for democracy”: The Institute for propaganda analysis’ pioneering media literacy efforts to fight disinformation (1937–1942). American Journalism, 38(3), 258–291. https://doi.org/10.1080/08821127.2021.1950481
• Gökdoğan, N. (1940). Astronomi. Maarif Matbaası.
• Gündüz, M. (2019). Milli Eğitim Bakanı Celal Yardımcı ve eğitim alanındaki faaliyetleri. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 35, 79–108.
• Kök, E. (2022). Türkiye’de anti-komünizm pratiği ve McCarthycilik: 1950-1982 [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Kumar, N. (2022). Pareidolia-a weird phenomenon. International Journal of Research in Engineering and Science, 10(4), 18–36.
• Kuşci, A. (2021). Türk eğitim tarihi (1923–1950). İksad Publishing.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2009). 1926’dan 2009’a Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı albümü. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Kararları, 1952/94 (1952). https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-kurul-kararlari/icerik/152
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Kararları, 1952/108 (1952). https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-kurul-kararlari/icerik/152
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Kararları, 1952/171 (1952). https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-kurul-kararlari/icerik/152
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Kararları, 1952/175 (1952). https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-kurul-kararlari/icerik/152
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Kararları, 1953/107 (1953). https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-kurul-kararlari/icerik/152
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Kararları, 1954/200 (1954). https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-kurul-kararlari/icerik/152
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Kararları, 1954/202 (1954). https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-kurul-kararlari/icerik/152
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Kararları, 1955/274 (1955). https://ttkb.meb.gov.tr/www/gecmisten-gunumuze-kurul-kararlari/icerik/152
• Milliyet. (1955, 10 Mart). Astronomi kitabı tetkik ediliyor. s.1.
• Milliyet. (1955, 17 Mart). Astronomi kitabı tetkik edildi. s.7.
• Onion, A., Sullivan, M., & MullenIndiana, M. (2023, March 17). Indiana Textbook Commission member charges that Robin Hood is communist. History. https://www.history.com/this-day-in-history/indiana-textbook-commission-member-charges-that-robin-hood-is-communistic
• Öymen, Ö. (1975, 18 Mart). “Zihniyet”te aşama. Milliyet. s. 7.
• Öymen, A. (2007). Öfkeli yıllar. Doğan Kitap.
• Safa, P. (1955, 10 Mart). Yeraltı fitnesinin yeni delilleri. Milliyet, s. 2.
• Safa, P. (1955, 11 Mart). Bir kısım hastalıklar gibi. Milliyet, s. 2.
• Safa, P. (1955, 12 Mart). Ma’hûd astronomi kitabı. Milliyet, s. 2.
• Smith Jr., P. A. (2023, March 17). On political war. National Defense University, Washington DC. https://apps.dtic.mil/sti/pdfs/ADA233501.pdf
• Sungu, İ. (1927). Mektep kitabı. Terbiye, 6, 1–6.
• Şahin, M. (1996). Türkiye’de öğretmen yetiştirme uygulamalarında yabancı uzmanların yeri [Yayınlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Taşcan, M., & İ. Ünal. (2015). Astronomi eğitiminin önemi ve Türkiye’de öğretim programları açısından değerlendirilmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 25–37.
• Toklucu, M. (2015) Nurcihan’ın çamaşırları ve diğer meseleler. İletişim Yayınları.
• Tokmak, M. (2007). Basın-iktidar ilişkileri çerçevesinde Demokrat Parti ve Ankara Radyosu [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Topuz, H. (2003). II. Mahmut’tan holdinglere Türk basın tarihi. Remzi Kitabevi.
• Unat, Y. (2016). 1933 yılında Ali Yar tarafından yazılmış lise III Kozmografya Kitabı ve liselerde astronomi dersleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 2073–2088.
• Vatan. (1955, 10 Mart). Lenin ve Stalin’in resmi bulunan kitap tetkik ediliyor. s.7.
• Vatan. (1955, 17 Mart). Astronomi kitabı hakkında tahkikat bitti. s.2.
• Williams, R. J. (1986). Rethinking education: The coming age of Enlightenment. Philosophical Library.
• Yalçın, S. (2011, 20 Mart). Kamçılı kız. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/kamcili-kiz-17319258
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2010). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.