Kentsel Mekanda Heykel Yerleştirmelerinin Değerlendirilmesi: Semiyotik Bir Model Önerisi

Yıl 2015, Cilt: 44 Sayı: 2, 170 - 190, 14.03.2016

Onur Erman , Belgin Boran

Öz

Sanat eseri olarak heykel; kendinden başka anlamları işaret ederek ve çağrıştırarak, kenti süsleyen bir unsur olmanın ötesinde sosyal ve kültürel yapının ifadesi, kent yaşamına canlılık katan, yaşantıyı anlamlandıran estetik bir değerdir. Fiziksel mekanda heykel; mekanın biçimlendirilmesi, tanımlanması, kullanımı ve anlamlandırılmasında etkili olur. Kentsel mekanda heykelin izleyici tarafından algılanmasında heykele ait unsurlar olduğu kadar yerleştirildiği alanın karakteri ve heykele fon olan kentsel mekan görüntüsünün etkili olduğu düşünülmektedir. Çalışmanın konusu heykel aracılığıyla sanatçının iletmek istediği anlamların izleyiciye ulaşabilmesi için heykel yerleştirme alanının sahip olması gereken optimum karakterin saptanmasıdır. Bu amaçla Dewey’in estetik deneyim teorisi, Gestalt algı teorisi ve Pierce’in semiyotik modeli temelinde, heykelin anlamlandırılmasına ilişkin semiyotik bir model önerisi geliştirilmiş, model yardımıyla kentsel doku içindeki yerleştirme alanına ait özelliklerin anlamlandırma sürecindeki yeri ve sürece etkisi vurgulanmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda Adana kentinde seçilen heykel alanlarında bir değerlendirme yapılmış, ulaşılan sonuçlar heykel yerleştirme alanının karakterinin heykellerinin algılanması ve anlamlandırılmasında etkili bir unsur olduğunu göstermiştir.

Kaynakça

• Bacon, E. (1992). Design of cities. London: Thames and Hudson.
• Becker, C. (2013). Microutopias and pedagogies for the twenty-first century. In M. Ambrozic & A. Vettese (Eds.) Art as a Thinking Process, Visual Forms of Knowledge Production, pp.46-52. Berlin: Sternberg Press.
• Ching, F. (1996). Mimarlık, biçim, mekan ve düzen. Çeviren S. Lökçe. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayını.
• Dewey, J. (1994). Art as experience. In S. D. Ross (Edt.), Art and its significance, an anthology of aesthetic theory, pp. 204-220. Albany: State University of New York Press.
• Donanım. (1983). Sanat Tarihi Ansiklopedisi 2: Görsel Güzel Sanatlar Ansiklopedisi. Görsel Yayınlar, p.404.
• Eraldemir, B., (2007). Kamusal alanda sanat çalışmaları ve heykel sempozyumları. Yayınlanmamış söyleşi metni. Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Ankara.
• Erman, O., (2004). The analysis of symbolic performance in mass housing settlements. Building and Environment, 39(4), 449-457.
• Fiske, J. (1990). Introduction to communication studies. NY: Routledge.
• Gehl, J. (1987). Life between uildings: using public space. Washington DC: Island Press.
• Karaaslan, S. (1993). Kentsel doku içinde yer alan açık alanlarda heykel tasarımları. Unpublished proficiency in art thesis. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Karaaslan, S. (2005). Heykel ve mekan. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 289-296.
• Karagenç, O. (1997). Konut yakın çevresinin değişiminde bireysel algılamanın rolü. Unpublished master’s thesis, ÇÜ FBE, Mimarlık ABD, Adana.
• Lehmann, A. S. (2013). How materials make meaning. In A.S. Lehmann , F. Scholten & H. P. Chapman (Eds.), Meaning in materials, 1400-1800, pp.7-27. Lieden: Brill.
• Mccarthy, J. (2006). Regeneration of cultural quarters: public art for place image or place identity?. Journal of Urban Design, 11(2), 243-262.
• Miles, M. (1997). Art, space and the city: public art and urban futures. NY: Routledge.
• Moughtin, C., Oc, T. & Tiesdell S. (1999). Urban design: ornament and decoration. Boston: Architectural Press, Butterworth-Heinemann.
• Pomerantz, J. R. & Kubovy, M. (1986). Theoretical approaches to perceptual organization. In K.R. Boff, L. Kaufman & J. P. Thomas J.P. (Eds.), Handbook of perception and human performance, vol. 2., pp.36/1-36/46. NY: Wiley.
• Rapoport, A. (1990). The meaning of the built environment: a nonverbal communication approach, Tucson AZ: University of Arizona Press.
• Read, H. (1950). The meaning of art. London: Penguin Books.
• Rock, I., & Palmer, S. (1990). The legacy of Gestalt Psychology. Scientific American, 263(6), 84-90.
• Sabouri, M., Samie Yousefi, M. & Samie Yousefi, F. (2015). Role of urban sculptures in beautification and improvement of quality of urban spaces (case study: Fuman Country). Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi, Fen Bilimleri Dergisi (CFD), 36(3), 4070-4082.
• Saussure, F. (1966). Course in general linguistics, C. Bally, A. Sechehaye, A. Riedlinger (Eds), Çeviren W. Baskin. NY: Mc Graw Hill Book Co.
• Szostak, A. J. (2007). Methodology of visual art localization in public spaces, on example of Poznan City. Town Planning and Architecture, XXXI(1), 29-38.
• Szostak, A. J. (2010). The role of public visual art in urban space recognition. In K. Perusich (Edt.), Cognitive Maps, sf:75-100. Croatia: INTECH.
• Tanyeli, U. (1997). Heykel ve Mekan, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, cilt 2. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayını.
• Tanyeli, U. (1997). Mimarlık ve Mekan, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, cilt 2. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayını.