Fen Bilimleri Öğretmenleri ve Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilimsel Epistemolojik İnançları ve Bilimin Doğası Hakkındaki Görüşleri

Yıl 2017, Cilt: 46 Sayı: 1, 134 - 164, 27.04.2017

Fatma Adak Selda Bakır

https://doi.org/10.14812/cuefd.309443

Cited By: 3

Öz

Fen bilimleri öğretmenlerinin ve fen bilgisi öğretmen adaylarının epistemolojik inançları ve bilimin doğasına dair görüşlerini belirlemek için yapılan bu araştırmanın çalışma grubunu, 236 fen bilgisi öğretmen adayı ve ortaokullarda görev yapan, 61 fen bilimleri öğretmeni oluşturmaktadır. Karma araştırma deseniyle yapılan bu araştırmada veri toplama aracı olarak, “BilimselEpistemolojik İnançlar Ölçeği” ve “Bilimsel Epistemoloji Üzerine Görüşler Anketi” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, “Bilimsel Epistemolojik İnanç Ölçeği” nden elde edilen bulgulara göre fen bilimleri öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının geleneksel bilim anlayışına sahip oldukları ve fen bilimleri öğretmenleri ile fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel epistemolojik inançları arasında anlamlı bir farkın olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. “Bilimsel Epistemoloji Üzerine Görüşler Anketi” nden elde edilen bulgulara göre ise, her iki grubun da “bilimsel bilginin kaynağı, bilimsel teoriler ve kanunlar” özelliklerine yönelik pozitivist paradigmaya dayanan geleneksel bilim anlayışına, “bilimsel bilginin değişebilirliği, bilimsel bilginin doğasının deney ve gözlemlerden elde edilen kanıtlara dayalı olması, gözlemler, çıkarımlar ve bilimde teorik başlıklar, bilimsel bilginin yaratıcı doğası, öznellik ve bilimsel bilginin sosyal ve kültürel yapısı” özelliklerine yönelik ise, post-pozitivist paradigmaya dayanan geleneksel olmayan (çağdaş) bilim anlayışına sahip oldukları tespit edilmiştir.   

Anahtar Kelimeler

Bilimin doğası, Bilimsel epistemolojik inanç, Fen bilgisi öğretmen adayları, Fen bilimleri öğretmenleri

Science Teachers and Pre-Service Science Teachers’ Scientific Epistemological Beliefs and Opinions on the Nature of Science

Öz

In this
study that was conducted to determine science teachers’ and pre-service science
teachers’ epistemological beliefs and opinions about the nature of science, the
study group constituted of 236 pre-service science teachers and 61 science
teachers working in secondary schools. In this study conducted with mixed
research pattern, as data collection tools, “ScientificEpistemological
Beliefs Survey” and “Perspectives
on Scientific Epistemology Scale” were used. As a result of the research,
according to findings obtained from “Scientific Epistemological  Beliefs Survey,” it was concluded that science
teachers and pre-service science teachers have a traditional understanding of
science and there was not significant differences between scientific
epistemological beliefs among science teachers and pre-service science
teachers. According to the findings obtained from “Perspectives on Scientific
Epistemology Scale,” it has been revealed that both groups have traditional
understanding of science based on positivist paradigm especially towards
“source of scientific knowledge, scientific theories and laws”, and
non-traditional (contemporary) scientific understanding based on
post-positivist paradigm towards “changeable nature of scientific knowledge;
nature of scientific knowledge to be based on evidences and observations;
observations, inferences and theoretical titles in science; creative nature of
scientific knowledge; subjectivity and social and cultural structure of
scientific knowledge”.

Anahtar Kelimeler

Nature of science, Scientific epistemological belief, Pre-service science teachers, Science teachers

Kaynakça

• Abd-El-Khalick, F. (2001). Embedding nature of science instruction in preservice elementary science courses:Abandoning scientism, But…Journal of Science Teacher Education, 12(3), 215-233.
• Abd-El-Khalick, F. (2002). The development of conceptions of the nature of scientific knowledge and knowing in the middle and high school years: A cross-sectional study. Paper presented at the annual meeting of the National Association for Research in Science Teaching, New Orleans, LA.
• Abd-El-Khalick, F.,& Akerson, V.L. (2004). Learning as conceptual change: Factors mediating the development of preservice elementary teachers’ views of natüre of science. Science Education, 88 (5), 785-810.
• Abd-El-Khalick, F.,& BouJaoude, S. (1997). An exploratory study of the knowledge base for science teaching. Journal of Research in Science Teaching, 34(7), 673-699.
• Abd-El-Khalick, F.,& Lederman, N. (2000). The influence of history of science courses on students’ views of natüre of science. Journal of Research in Science Teaching, 37(10), 1057-1095.
• Akçay, B. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğasına yönelik inanışları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 145-164
• Akgün, Z. (2015). Sınıf öğretmenlerinin bilimin doğasına yönelik görüşleri: Söke ilçe örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Alpan, G. ve Erdamar, G. (2014). Uygulama öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının karşılaştırılması. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (2), 241-257.
• Arı, Ü. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ve sınıf öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Aslan, O. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki görüşleri ve bu görüşlerin sınıf uygulamalarına yansımaları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aslan, O.,& Tasar, M.F. (2013). How do science teachers view and teach the nature of science? A classroom ınvestigation. Educaion & Science, 38 (167), 65-80.
• Ayaz, F. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının yordanması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ayvacı, H.Ş. ve Nas, S. (2010). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimsel bilginin epistemolojik yapısı hakkındaki temel bilgilerini belirlemeye yönelik bir çalışma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 691-704.
• Bayır, E. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin bilimin doğasına ilişkin görüşleri: Bilişsel harita örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1419-1436.
• Bianchini, J. A.,& Colburn, A. (2000). Teaching the nature of science through inquiry to prospective elementary teachers: A tale of two researchers. Journal of Research in Science Teaching, 37, 177–209.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cevizci, A. (2010). Felsefe Ansiklopedisi (6. Baskı). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Chan, K-W. (2002). Students’ epistemological beliefs and approaches to learning.Paper presented at the AARE Conference. Brisbane, Australia. Available at: http://www.aare.edu.au/02pap/cha02007.htm
• Christensen, L.B., Johnson, R.B., & Turner, L.A. (2015).Araştırma yöntemleri desen ve analiz (A. Aypay, Çev.Edt.). Ankara: ANI Yayıncılık.
• Çoban, G.Ü.,& Ergin, Ö. (2008). The instrument for determining the views of primary school students about scientific knowledge. Elementary Education Online, 7(3), 706-716.
• Çüçen, K. A. (2001). Bilgi Felsefesi. Bursa: Asa Kitapevi.
• Deryakulu, D. (2004). Üniversite öğrencilerinin öğrenme ve ders çalışma stratejileri ile epistemolojik inançları arasındaki ilişki. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 10(38),230-249.
• Deryakulu, D. (2006). Epistemolojik inançlar, eğitimde bireysel farklılıklar (2.Baskı). Editör: Yıldız Kuzgun ve Deniz Deryakulu, 261-290, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Deryakulu, D. ve Bıkmaz, H.F. (2003). Bilimsel Epistemolojik İnançlar ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(4),243-257.
• Deryakulu, D. ve Büyüköztürk, Ş. (2005). Epistemolojik inanç ölçeğinin faktör yapısının yeniden incelenmesi: cinsiyet ve öğrenim görülen program türüne göre epistemolojik inançların karşılaştırılması. Eğitim Araştırmaları, 18, 57–70.
• Dickinson, V. L.,Abd-El-Khalick, F. S., &Lederman, N. G. (2000).Changing Elementary Teachers’ Views of the NOS: Effective Strategies for Science Methods Courses.Research Reports. ED441680
• Doğan, N. (2010). Farklı Lisede Okuyan 11. Sınıf öğrencilerinin bilimin doğası hakkındaki bakış açılarının karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 533-560.
• Doğan, N.,& Abd-El-Khalick, F. (2008). Turkish grade 10 students’ and science teachers’ conceptions of nature of science: A national study. Journal of Research in Science Teaching, 45 (10), 1083-1112.
• Doğan Bora, N., Arslan, O. ve Çakıroğlu, J. (2006). Lise öğrencilerinin bilim ve bilim insani hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 32-44
• Doğan, N., Çakıroğlu, J., Bilican, K. ve Çavuş, S. (2009). Bilimin doğası ve öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Doğan N., Çakıroğlu J., Çavuş S., Bilican K. ve Arslan O. (2011). Öğretmenlerin bilimin doğası hakkındaki görüşlerinin geliştirilmesi: Hizmetiçi eğitim programının etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 127-139.
• Dursun, B. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası ve teknoloji hakkındaki görüşlerinin incelenmesi.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eroğlu, S.E. ve Güven, K. (2006). Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16.
• Evcim, İ. (2010). İlköğretim 8. Sınıf öğrencilerinin epistemolojik inanışlarıyla, fen kazanımlarını günlük yaşamlarında kullanabilme düzeyleri ve akademik başarıları arasındaki ilişki.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gürol, A., Altunbaş, S. ve Karaaslan, N. (2010). Öğretmen adaylarının öz-yeterlilik ve epistemolojik inançları üzerine bir çalışma. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, Elazığ, 20-22 Mayıs.
• Hançerlioğlu, O. (1996). Felsefe Sözlüğü. (10. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hofer, B. K. (2001). Personal Epistemology Research: Implications for Learning and Teaching.Journal of Educational Psychology Review. 13 (4), 353-83.
• Hofer, B.K.,& Pintrich P.R. (1997). The development of epistemological theories: Beliefs about knowledge and knowing and their relation to learning. Review of Educational Research. 67(1), 88-140
• Irez, S. (2008). Nature of science as depicted in Turkish biology textbooks. Science Education, 93,( 3), 422-447.
• Izgar, H. ve Dilmaç, B. (2008). Yönetici adayı öğretmenlerin özyeterlilik algıları ve epistemolojik inançlarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 437-446.
• Karabulut, E.O. ve Ulucan, H. (2012). Beden eğitimi öğretmen adaylarının bilimsel epistemolojik inançlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 3(2).
• Karhan, A. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin epistemolojik inançlarının demografik özelliklerine ve bilgi teknolojilerini kullanma durumuna göre incelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Programları ve Öğretim programları, İstanbul.
• Khishfe, R.,& Abd-El-Khalick, F. (2002). Influence of explicit and reflective versus implicit inquiry-oriented instruction on sixth graders’ views of nature of science. Journal of Research In Scıence Teaching, 39(7), 551–578 .
• Köseoğlu, F., Tümay, H. ve Budak, E. (2008). Bilimin doğası hakkındaki paradigma değişimleri ve öğretimi ile ilgili yeni anlayışlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 221-237.
• Kurt, C. (2010) Öğretmenlerin epistemolojik inançları ve değişime direnme tutumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı, Ankara.
• Lederman, N.G. (1992). Students’ and teachers’ conceptions about the nature of science: A review of the research. Journal of Research in Science Teaching, 29, 331–359.
• Lederman, N. G. (1999). Teachers’ understanding of the nature of science and classroom practice: factors that facilitate or impede the relationship. Journal ofResearch in Science Teaching. 36(8). 916-929
• MEB (2013). İlköğretim Kurumları (İlkokul ve Ortaokul) Fen Bilimleri Dersi (3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Meral, M. ve Çolak, E. (2009). Öğretmen adaylarının bilimsel epistemolojik inançlarının incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 129-146.
• Mıhladız, G. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası konusundaki pedagojik alan bilgilerinin araştırılması.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Miles, M. B.,& Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. (Second Edition). Thousand Oaks: Sage Publications.
• Muis, K. R., Bendixen, L. D., & Haerle, F. C. (2006). Domain-generality and domainspecificityin personal epistemology research: philosophical and empirical reflections in the development of a theoretical framework. EducationalPsychology Review, 18(1), 3–54.
• Öngen, D. (2003). Epistemolojik inançlar ile problem çözme stratejileri arasındaki ilişkiler: eğitim fakültesi öğrencileri üzerinde bir çalışma, Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(13),155-162.
• Özden, Y. (2003). Öğrenme ve öğretme. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Öztürk, G. (2009). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlıklarının epistemolojik inançları vasıtasıyla incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öztürk, N. (2011). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sosyalbilimsel konulara ilişkin kritik düşünme yeteneklerinin, epistemolojik inançlarının, üstbilişsel farkındalıklarının incelenmesi: Nükleer enerji santralleri örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Palmquist, B. C.,& Finley, F. N. (1997). Preservice teachers’ views of the nature of science during a postbaccalaureate science teaching program. Journal of Research in Science Teaching, 34, 595-615.
• Patton, M.Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M.Bütün, S.B.Demir, Çev.Edts). Ankara: PegemA.
• Pomeroy, D. (1993). Implications of teachers’ beliefs about the nature of science: Comparison of the beliefs of scientist, secondary science teachers, and elemantery teachers. Science Education, 77(3), 261-278.
• Saraç, E.,& Cappellaro, E. (2015). Views of the elementary teachers and pre-service elementary teachers on the nature of science. Mediterranean Journal of Humanities, 2, 331-349.
• Schommer, M. (1990). Effects of beliefs about the nature of knowledge on comprehension. Journal of Educational Psychology, 82(3), 498-504.
• Schommer, M.,& Walker, K. (1997). Epistemological beliefs and valuing school: considerations for college admissions and retention. Research in HigherEducation, 38(2), 173–186.
• Terzi, A. R. (2005). Üniversite öğrencilerinin bilimsel epistemolojik inanışları üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 298-311.
• Tola, Z. (2016). Argümantasyon öğretiminin ortaokul 6.sınıf öğrencilerinin madde ve ısı ünitesine yönelik kavramsal anlama, bilimsel düşünme ve bilimin doğası anlayışlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Türköz, G.Ö. (2015). Bilimin doğası etkinliklerinin öğrencilerin kavramsal anlama, bilimsel süreç becerileri ve bilimin doğası anlayışlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Yazıcı, S. (1999). Felsefeye giriş. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Yıldırım, C. (2014). Bilim felsefesi. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri.Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. ve Delice, A. (2007). Öğretmen adaylarının epistemolojik ve problem çözme inançlarının problem çözmeye sürecine etkisi. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongreleri, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.