Resimli Çocuk Kitaplarında Savaş ve Barış Kavramının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 1, 273 - 292, 27.04.2022

Tuğçe Güzelyurt

https://doi.org/10.14812/cuefd.1020036

Cited By: 2

Öz

Bu Savaş ve barış olgusu insanlığın başlangıcından bu yana var olmuştur. Türk Dil Kurumu, savaşı uğraşma, mücadele, bir şeyi ortadan kaldırmak, yok etme mücadelesi ve kavga olarak tanımlarken barışı hoşgörü ortamı, uyum, karşılıklı anlayış olarak tanımlamaktadır. Savaşın barışa dönüştürülmesi sürecinde öncelikle bireylerin bilgi, beceri ve tutum kazanması gerekmektedir. Bu sürece ilişkin kazanılması gereken en önemli kavramlar hoşgörü, adalet, insan hakları, demokrasi ve eşitlik kavramlarıdır. Bu kavramlar okul öncesi dönemi çocuğu için soyut ve anlaşılması zordur. Yapılan araştırmalar, çocuklar için soyut ve zorlu konular arasında yer alan savaş ve barış kavramı için okul öncesi dönemden başlanarak nitelikli eğitimin, eğitim ortamının, yöntemin ve materyallerin gerekli olduğunu ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın temel amacı okul öncesi döneme yönelik savaş ve barış konusunu kapsayan resimli çocuk kitaplarının içeriğini incelemektir. Araştırma nitel araştırma yöntemi ile yürütülmüştür. İncelenen kitaplar grubu, amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 22 resimli çocuk kitabından oluşmaktadır. Resimli çocuk kitaplarına doküman inceleme yöntemi uygulanmıştır. Çalışmaya ilişkin verilere önce betimsel analiz, sonra da içerik analizi tekniği uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda, incelenen kitaplarda savaşın nedeninin açıklanmaması, olumlu duygular kadar olumsuz duygulara yer verildiği ve savaşın çözümünde çocuğun gelişim özelliklerine dikkat edilmediği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Edebiyatı, Okul Öncesi Dönem, Resimli Çocuk Kitabı, Savaş, Barış.

An Investigation of the Concept of War and Peace in Illustrated Children's Books

Öz

The phenomenon of war and peace has existed since the beginning of humanity. While the Turkish Language Association defines "war" as struggling, struggling to eliminate something, struggling to destroy something and fight, the Association defines "peace" as an environment of tolerance, harmony and mutual understanding. In the process of transforming war into peace, individuals must first acquire knowledge, develop skills and attitudes. The most important concepts to be acquired regarding this process are tolerance, justice, human rights, democracy and equality. These concepts are abstract and difficult for the preschool child to comprehend. Researches reveal that starting from the preschool period, quality education, educational environment, methods and materials are required for the comprehension of the concept of war and peace, which are among the abstract and difficult subjects for children. In this respect, the study was carried out in order to examine the suitability of the illustrated children's books, which cover the subject of war and peace, for the preschool period. Qualitative research method was preferred in the study. Reviewed books group consists of 22 illustrated children's books determined by the criterion sampling method that is one of the purposive sampling methods. Illustrated children's books were examined by document analysis method. The data related to the study were analyzed through descriptive analysis and content analysis techniques. As a result of the research, it can be said that in the illustrated children's books examined, there is not enough attention to the developmental characteristics of the child in the process of explaining the cause of the war, including positive emotions as well as negative ones, and resolving the war.

Anahtar Kelimeler

Children, Illustrated Children, Preschool Period, War, Peace.

Kaynakça

• Aktaş, Ö. (2011). ABD’de ticari amaçlarla yayımlanan hikâyelerdeki savaş ve barış teması üzerine bir inceleme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 165-185.
• Aladejana, F. (2007). From War to Peace: An Analysis of Peace Efforts in the Ife/Modakeke Community of Nigeria. In Addressing Ethnic Conflict through Peace Education (s. 173-184). New York: Palgrave Macmillan.
• Âlvik, T. (1968). The development of views on conflict, war and peace among school children. Journal of Peace Research, 5(2), 171-195.
• American Academy of Child and Adolescent Psychiatry (AACAP). (1998). Practice parameters for the assessment and treatment of posttraumatic stress disorder in children and adolescents. Journal of The American Academy of Child and Adolescence Psychiatry ,37(10), 4-26.
• American Psychiatric Association (APA). (2000). Diagnostic and statistical manual of psychiatric disorders. Washington DC: APA.
• Arslan, H. H. ve Pekdoğan, S. (2021). Okul öncesi dönemde 60-72 ay çocuklara yönelik hazırlanan öz düzenleme eğitim programının çocukların öz düzenleme becerilerinin gelişimine etkisi. Tarih Okulu Dergisi, 14(53), 2753-2774.
• Aslan, C., Karaman-Kepenekci, Y., Karagül, S. ve Doğan-Güldenoğlu, B. N. (2016). Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim, Araştırma ve İnceleme Dizisi:4-Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Barış Eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basım Evi.
• Avcı, N., Koran, N. ve Dilek, A. (2015). Okul öncesi dönemde edebiyat türleri ve özel konular. Ayşe Turla (Ed.). Her Yönüyle Okul Öncesi Eğitim-4 içinde (s43-45). Ankara: Hedef CS Yayınevi.
• Balat Uyanık, G. (2004). Çocuklar ve değerler eğitimi. Çoluk Çocuk Dergisi, 45, 18-20.
• Balat Uyanık, G. (2012). Okul öncesi eğitime giriş. Ankara: Pegem Akademi.
• Berger, R., Pat-Horenczyk, R. ve Gelkopf, M. (2007). Schoolbased Intervention for Prevention and Treatment of Elementary-Students. Terror-Related Distress in Israel: A Quasi-Randomized Controlled Trial. Journal of Traumatic Stress, 20(4), 541- 551.
• Demir, S. (2011). Türkiye’de barış eğitimine bakış: Tanımlar, zorluklar, öneriler: nitel inceleme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(4), 1727-1745.
• Demirtaş, A. (2014). Barış, savaş ve eğitim. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 41-46.
• Doğan, A. ve Kılınç, M. (2014). İlkokul düzeyindeki farklı ders kitaplarında barış ve savaş kavramlarına yer veriliş düzeyinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 277-289.
• Dybdahl, R. (2001). Children and mothers in war: An outcome study of a psychosocial intervention program. Child Development, 72(4), 1214-1230.
• Erden, G. ve Gürdil, G. (2009). Savaş yaşantılarının ardından çocuk ve ergenlerde gözlenen travma tepkileri ve psiko-sosyal yardım önerileri. Türk Psikoloji Yazıları, 12(24), 1-13.
• Güzelyurt, T. (2020). Okul öncesi dönemde cinsel eğitim ve cinsel istismardan korunma: Resimli çocuk kitaplarına yönelik bir inceleme. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 54-69.
• Güzelyurt, T. ve Özkan, Ö. (2019). Okul öncesi dönemde çevre eğitimi: Çocuk kitaplarına yönelik bir inceleme. İlköğretim Online (elektronik), 18(1), 20-30.
• Güzelyurt, T. ve Saraç, S. (2018). 48-66 aylık çocukların gelişim düzeylerine uygun çocuk kitapları nasıl olmalıdır? Bir delphi çalışması. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 52-75.
• Harris, L. ve Morrison, M. L. (2012). Peace education. NC: McFarland.
• Kay, M. A. ve Sağlam, M. (2020). Çocuklarda sosyal ve duygusal gelişimi ölçmek için kullanılan ölçeklerin incelenmesi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 10(2), 18-33.
• Kılıç, D. (2006). Ders kitabının öğretimdeki yeri. Özcan Demirel ve Kasım Kıroğlu (Ed.). konu alanı ders kitabı incelemesi içinde (s. 38-52). Ankara: Pegem Akademi.
• Merriam, S. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2018). International migration outlook 2018. <https://doi.org/10.1787/1999124x, 2018>. 26 Aralık 2020 tarihinde erişildi.
• Oktay, A. (2000). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon.
• Papastephanou, M. (2014). On education, negotiation, and peace’. In Lorenzo Milani’s Culture of Peace. Carmel Borg ve Michael Grech (Ed.). NY: Palgrave Macmillan.
• Parrott, G. (2001). Emotions in social psychology. Philadelphia: Psychology Press.
• Rodd, J. (1985). Pre-school children’s understanding of war. Early Child Development and Care, 22, 109-121.
• Rosell, L. (1968). Children’s views of war and peace. Journal of Peace Research, 5(3), 268-276.
• Sakız, H (2016). Göçmen çocuklar ve okul kültürleri: Bir bütünleştirme önerisi. Göç Dergisi, 3(1), 65-81.
• Saygılı, S. (2007). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Nesil.
• Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayınları.
• Sever, S. (2015). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
• Sezer, T. ve Yoleri, S. (2015). Okul öncesi çocuğunun temel özellikleri ve gereksinimleri. Gülten Uyanık-Balat (Ed.). Okul öncesi eğitime giriş içinde (s.33-65). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Thabet, A. A. ve Vostanis, P. (2000). Post-traumatic stress disorder reactions in children of war: A longitudinal study. Child Abuse and Neglect, 24(2), 291-298.
• Türk Dil Kurumu (TDK) (2017). Güncel Türkçe Sözlük.
• Uluocak, G. P. (2009). İç göç yaşamış ve yaşamamış çocukların okulda uyumu. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 35-44.
• Uşaklı, A. B. (2008). Savaşın dönüşümü ve teknoloji. Ankara: Lalezar Kitabevi.
• Varlık, A. B. (2013). Savaşı tanımlamak: Terminolojik bir yaklaşım. Avrasya Terim Dergisi, 1(2), 114-129.
• Vriens, L. ve Aspeslagh, R. (1985). Peace education as alternating between the person and structle. The History and Social Science Teacher, 20(3/4), 11-19.
• Yalçınkaya, H. (2008). Savaş. Ankara: İmge Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2010). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. E. (2010). Savaş ve uluslararası sistem. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Yule, W. (2002). Alleviating the effects of war and displacement on children. Traumatology, 8(3), 160-180.
• Aslan, S. (2020). Galiba hışırdıyorum. İstanbul: İletişim.
• Barroux. (2017). Hoş geldiniz. Oğuzhan Aydın (Ed.). İstanbul: RedhouseKidz.
• Bing, B. (2019). Uçan mermi. Hatice Işılak Durmuş (Ed.). İstanbul: Edam.
• Cali, D. (2018). Düşman-Barış için bir kitap. Ceylan Ekin Işık (Ed.). İstanbul: Ginko.
• Dubois, C. (2018). Akim koşuyor. Ferhat Sarı (Ed.). İstanbul: Ginko Çocuk.
• Gannon, P. F. (2014). Eve yolculuk. Eda Serdaroğlu Daş (Ed.). Ankara: Pötikare.
• Gökçeer, G. (2018). Öteki aslanlar. İstanbul: Masalperest.
• Greder, A. (2020). Ada-Gündelik bir hikaye. Çağla Vera Kılıçarslan(Ed.). İstanbul: Ginko Çocuk.
• Gürelik, C. B. ve Yılmaz, M. (2019). Savaş mı? Deli olmalısınız. Ankara: Yağmur.
• Hest, P. V. (2017). Evinden uzakta. Öznel Akdik İşli (Ed.). İstanbul: Gergedan.
• Jobert, C. (2018). Barış çorbası. Milad Salmani (Ed.). İstanbul: Nar Çocuk.
• Kozikoğlu, T. (2020). Dönme dolap. İstanbul: Doğan Egmont.
• Leaf, M. (2017). Ferdinand. Özkan Özdem (Ed.). İstanbul: Pena Yayınları.
• McKee, D. (2017). Zafer kimin?. Ümit Mutlu (Ed.). Ankara: Uçanbalık Yayınları.
• McKee, D. (2018). Dişe diş. Ümit Mutlu (Ed.). Ankara: Uçanbalık Yayınları.
• Milner, K. (2019). Benim adım mülteci değil. Aren Turhan (Ed.). İstanbul: Arden.
• Mizuno, M. ve Hemels, V. (2017). Kayıktaki çocuk. Sevda Tuba Okçu (Ed.). İstanbul: Timaş.
• Orbeck-Nilssen, C. (2017). Başka bir yerde yaşasaydım. Özge Çağla Acar (Ed.). İstanbul: ABM Yayınları.
• Oy. A. (2020). Ayrı topraklarda aynı gökyüzü Altında. İstanbul: Mandolin.
• Ruurs, M. (2017). Taştan adımlar. Nizar Ali Badr (Ed.). İstanbul: Nesin Yayınevi.
• Sanna, F. (2016). Yolculuk. Zeynep Sevde (Ed.). İstanbul: Taze Kitap.
• Sharafeddine, F. (2014). Bir kuş olsaydım. Abdulkerim Lale (Ed.). İstanbul: Nar Çocuk.