Teaching Social Sciences with Digital Literary Products: A Mixed Method Study

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 3, 1175 - 1217, 31.12.2024

Türkan Çelik

https://doi.org/10.14812/cuefd.1420061

Öz

In this study, the effect of preparing activities with digital literary products in social studies lesson on pre-service social studies teachers' competencies in using Web 2. 0 tools were tried to be determined. For this purpose, a mixed-methods design was adoptedThe sample of the study consists of of 37 pre-service social studies teachers selected in the context of criterion sampling from purposeful sampling techniques. "Repeated measure ANNOWA" test and "Paired Samples T-Test", which are parametric tests, were used to analyze quantitative data, and content analysis was used to analyze qualitative data. According to the results of the quantitative data analysis, a significant difference was found between the mean scores obtained from the Web 2. 0 Tools Usage Competency Scale (WAKYÖ) at four stages. Similarly, this difference also emerged between the first-second, first-third, first-fourth, second-fourth, and third-fourth measurement pairs. However, no significant difference was found between the second and third measurement mean scores. In addition qualitative data analysis identified four main themes related to positive effects: "becoming competent", "most admired", "affective effects" and "using in the profession". Based on this result, it was concluded that social studies research using digital literary products create a positive difference on the competence of using Web 2. 0 tools and this significant difference was also supported by the qualitative data results.

Anahtar Kelimeler

Digital Literary Products, Social Studies Teaching, Web 2.0 Tools, Pre-Service Teachers.

Dijital Edebi Ürünlerle Sosyal Bilgiler Öğretimi: Bir Karma Yöntem Çalışması

Öz

Bu çalışmada dijital edebî ürünlerle sosyal bilgilerde etkinlik hazırlama çalışmalarının sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Web 2. 0 araçları kullanma yetkinlikleri üzerindeki etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla çalışmada karma yöntem deseni benimsenmiştir. Çalışmanın örneklemini amaçlı örneklem tekniklerinden ölçüt örneklem bağlamında seçilen 37 sosyal bilgiler öğretmen adayı oluşturmaktadır. Nicel verilerin analizinde parametrik testlerden “Repeated measure ANNOWA” testi ile “Paired Samples T-Testi”; nitel verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Nicel verilerin analizi sonuçlarına göre dört aşamada Web 2. 0 Araçları Kullanım Yetkinliği Ölçeği’nden (WAKYÖ) alınan puan ortalamaları arasında anlamlı farklılığa rastlanmıştır. Benzer şekilde bu fark; birinci-ikinci, birinci-üçüncü, birinci-dördüncü, ikinci- dördüncü, üçüncü-dördüncü ölçüm ikilisi arasında da ortaya çıkmıştır. Ancak ikinci ve üçüncü ölçüm puan ortalaması arasında anlamlı bir farka rastlanmamıştır. Ayrıca nitel veri sonuçlarında da “yetkinleşmek”, “en çok beğenilenler”, “duyuşsal etkiler” ve “meslekte kullanma” şeklinde olumlu etkilerin olduğuna ilişkin dört ana temaya ulaşılmıştır. Bu sonuçtan hareketle dijital edebî ürünlerle sosyal bilgiler çalışmalarının Web 2. 0 araçları kullanımı yetkinliği üzerinde olumlu yönde bir fark oluşturduğu ve bu anlamlı farkın nitel veri sonuçları ile de desteklendiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijital Edebi Ürünler, Sosyal Bilgiler Öğretimi, Web 2.0 Araçları, Öğretmen Adayları

Kaynakça

• Achkan, V. V., Vlasenko, K. V., Lovianova, I. V., Rovenska, O. H., Sitak, I. V., & Chumak, O. O. (2023). Web-based support for higher school teachers: insights from a survey and theoretical analysis. In CTE Workshop Proceedings. 10, 265-280. https://doi.org/10.55056/cte.561
• Akyol, Y. (2011). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde Türk tarihinde yolculuk ünitesinin çocuk edebiyatı ile ilişkilendirilmesinin öğrencilerin empati becerilerine (eğilimlerine) etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Almali, H. ve Yeşiltaş, E. (2020). Sosyal bilgiler eğitiminde coğrafya konularının Web 2.0 teknolojileri kullanılarak öğretiminin öğrencilerin akademik başarı ve tutumlarına etkisi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5 (2), 165-182.
• Ata, B. (2000). Tarih öğretiminde bir araç olarak tarihi romanlar. Türk Yurdu, 158-166. Aytaş, G. (2006). Edebî türlerden yararlanma. Milli Eğitim Dergisi, 34 (169).
• Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Balçın, K. ve Çalışkan, H. (2021). Sosyal bilgiler dersinde kullanılan Web 2.0 araçlarının ortaokul öğrencilerinin çevresel duyarlılıklarına etkisi. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 3 (2), 128-141. https://doi.org/10.47157/jietp.975275
• Beldağ, A. ve Aktaş, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî eser kullanımına ilişkin öğretmen ve öğretmen adaylarının görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2), 953-981. https://doi.org/10.17556/jef.72887
• Bölücek, B. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde türkülerden yararlanmanın öğrencilerin akademik başarısına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bursalı, M. (2019). SPSS ile temel veri analizleri (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2008).Sosyal bilimler için ver analizi el kitabı (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk Bökeoğlu, Ö. ve Köklü, N. (2008). Sosyal bilimler için istatistik (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (18. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, S. ve Kerkez, F. I. (2022). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin acil durum uzaktan eğitim sürecinde Web 2.0 teknolojilerini kullanım düzeyleri. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 20 (2), 16-27. https://doi.org/10.33689/spormetre.1019647
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). Routledge.
• Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi (Çev. Edt. Y. Dede, S. B. Demir) (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. P. (2017). Designing and conducting mixed methods research (3rd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
• Çelik, T. ve Tepe, T. (2022). Sanal öğrenme ortamlarında sosyal bilgilerde dijital uygulamalar ile biçimsel değerlendirme tasarımları. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), 22-43.
• Çelik, T. (2020). Sosyal bilim derslerini dijital materyallerle bütünleştirme sürecinde öğretmen adayı görüşleri: Fenomenolojik bir araştırma. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (3), 1407-1422. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2020..-603364
• Çelik, T. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Web 2.0 uygulamalarıyla biçimlendirici değerlendirme deneyimlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50 (231), 173-198. https://doi.org/10.37669/milliegitim.713075 Çelik, T. (2021). Web 2.0 araçları kullanımı yetkinliği ölçeği geliştirme çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 449-478. https://doi.org/10.9779/pauefd.700181
• Çencen, N. (2010). 11. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinde tarih öğretmenlerinin “edebi ürün kullanımına ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çetişli, İ. (2006). Edebiyat eğitiminde “edebi metin”in yer ve anlamı. Milli Eğitim Dergisi, 34 (169), 75-84.
• Çifçi, T. (2011). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi romanların kullanımının öğrencilerin akademik başarısı üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çiftci, S. ve Sağlam, A. (2023). Yabancı dil eğitiminde Web 2.0 araçları kullanımının yararları ve zorlukları üzerine bir inceleme. International Journal of Socıal Humanıtıes Scıences Research, 10 (91). https://doi.org/10.26450/jshsr.3431
• Demir, S. B. (2011). Sosyal bilgiler öğretim programına göre tasarlanmış hikâyelerin etkililiği. (Yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erdoğan, N. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde resimlendirilmiş öykülerin tarihsel düşünme becerilerinin gelişimine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. (3th ed.) London: Sage.
• Gencer, Ö. ve Gezer, U. (2022). Web 2.0 araçlarına dayalı sosyal bilgiler öğretiminin öğrencilerin akademik başarılarına etkisinin incelenmesi. Dijital Teknolojiler ve Eğitim Dergisi, 1 (2), 83-91. https://doi.org/10.5281/zenodo.7487384
• George, D. & Mallery, M. (2001). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference 10.0 update (3th. Ed)., Allyn and Bacon.
• Goetz, J. P. & LeCompte, M. D. (1984). Ethnograpyh and qualitative design in educational research. Academic Press.
• Görmez, E. (2018). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan edebi eserler üzerine bir inceleme. Journal of Social and Humanities Sciences Research. 5(30), 4291-4296. https://doi.org/10.26450/jshsr.895 Greene, J. C. (2007). Mixed methods in social inquiry. Wiley.
• Greene, J., Caracelli, V., & Graham, W. (1989). Toward a conceptual framework for mixed-method evaluation designs. Educational Evaluation and Policy Analysis, 11, 255-274. http://www.jstor.org/stable/1163620
• Işık, Z. ve Karal, Y. (2023) Web 2.0 araçlarının temel eğitimde kullanımına yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 12 (1), 1-13. https://doi.org/10.51960/jitte.1197621
• Johnson, R. B., & Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed methods research: A research paradigm whose time has come. Educational Researcher, 33(7), 14-26. https://doi.org/10.3102/0013189X033007014
• Kalaycı, Ş. (2009), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ş. Kalaycı (Ed.), (2. Baskı). Ankara: Asil Yayıncılık.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (20. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaymakcı, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebî türlerin kullanım durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 230-255.
• Kaymakcı, S., Turgut, T. ve Özalp, M.T. (2021). Sosyal bilgiler öğretiminde çözümlemeli öykünün kullanımına yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 2080-2097. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.996191
• Kocaman Karoğlu, A. (2016). Karma yöntem: Gelişen paradigma. M. Y. Özden ve L. Durdu (Ed.). Eğitimde Üretim Tabanlı Çalışmalar İçin Nitel Araştırma Yöntemleri içinde (71-92) (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Korkmaz, Ö., Vergili, M., Çakır, R. ve Erdoğmuş, F. (2019). Plickers Web 2.0 oyunlarını ve değerlendirmelerini yaptıkları öğrencilerin sınav kaygıları ve başarıları üzerine etkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (2), 15-37.
• Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33, 159-174. https://doi.org/10.2307/2529310
• Leech, N. L., Barrett, K. C. & Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation (2nd Ed.). Taylor & Francis.
• Mcgowan, T., & Guzzetti, B. (2003). Edebiyat temelli sosyal bilgiler öğretimi. Çev: A. Doğanay, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 11 (11), 35-44.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitive research and case study applications in education. San Francisco: Jossey-Bass.
• Mertens, D. M. (2007). Transformative paradigm: Mixed methods and social justice. Journal of Mixed Methods Research, 1(3), 212-225. https://doi.org/10.1177/1558689807302811
• Mertol, H. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde çocuk edebiyatı ürünlerinin kullanımına yönelik öğretmen görüşleri ve uygulamaları. İçinde, Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s. 265-269). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları.
• Miles, B. M. & Huberman A. M., (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book. (2nd ed.), Sage Publications.
• Miles, B. M. ve Huberman A. M. (2015). Nitel veri analizi (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Oruç, Ş. (2009). Sosyal bilgiler 6. sınıf ders kitaplarında edebi ürünler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13 (2), 9-24.
• Oruç, Ş. ve Erdem, R. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde biyografi kullanımının öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ilişkin tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 215-229.
• Özensoy, A. U. (2022). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Seyahatnamelerin Kullanılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (81), 43-60 . https://doi.org/10.17755/esosder.959041
• Öztürk, C. ve Otluoğlu, R. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde yazılı edebiyat ürünlerini ders aracı olarak kullanmanın duyuşsal davranış özelliklerini kazanmaya etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 15, 173-182.
• Öztürk, C., Coşkun Keskin, S. ve Otluoğlu, R. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methodsin evaluation. Newbury Park, CA: Sage.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.) Ankara: Pegem Akademi
• Seçer, İ. (2015). Pisikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci SPSS ve Lisrel uygulamaları. Anı yayıncılık, Ankara.
• Selanik-Ay, T. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde dijital öyküleme ile efsanelerden yararlanma: Nitel bir araştırma. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (4), 1623-1638. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2020.20.58249-613142
• Silverman, D. (2005). Doing qualitative research: A practical handbook. Sage Publications.
• Sömen, T. (2021). Using literary materials in teaching social studies. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 8 (1). 61-75.
• Stewart, C. J. & Cash, W. B. (1985). Interviewing: Principles and practices (4th Ed.). Dubuque, IO: Wm. C. Brown Pub.
• Şimşek, A. (2015). Sosyal Bilgiler derslerinde bir öğretim materyali olarak edebi ürünler. M. Safran (Ed.) Sosyal Bilgiler Öğretimi İçinde (390-430) (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Taşpınar, M. (2017). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamalı nicel veri analizi (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Tokcan, H. (2019). Sosyal Bilgiler ve Edebiyat. H. Tokcan (Ed.), Sosyal bilgilerde sözlü ve yazılı edebiyat incelemeleri içinde (1-23) (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Tokmak, A. ve Ginesar, Ö. (2023). Biyografik metinlerin sosyal bilgiler ders kitaplarındaki yeri ve biyografi yazılarının sosyal bilgiler öğretiminde kullanılması. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (34), 434-456. https://doi.org/10.29000/rumelide.1316244
• Topçu, E. ve Kaymakcı, S. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde menkıbelerin kullanılma durumuna ilişkin öğretmen görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 281-305. https://doi.org/10.17556/erziefd.400021
• Turan, İ. (2017). Edebiyatın menşei, karşılaştırmalı (mukayeseli/ komparatistik) edebiyatın dünya ve Türk edebiyatındaki yeri. Türk Dili Dergisi, 68 (791), 92-95.
• Wilkinson, C. J. (2002). Social studies through literature. Erişim tarihi: (13.12.2023): https://www1.udel.edu/dssep/articles/fosterwar_article.htm
• Wolcott, H. F. (1994). Tranforming qualitative data: Description, analysis and interpretation. CA: Sage.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Ö., Tanrıkulu, C., ve Ablak, S. (2022). Uzaktan eğitim sürecinde sosyal bilgiler öğretmenlerinin Web 2.0 araçlarının kullanımına ilişkin görüşleri. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11 (4), 817-829. https://doi.org/10.30703/cije.1165807
• Yükseltürk, E., Altıok, S., & Üçgül, M. (2017). Evaluation of a scientific activity about use of web 2.0 technologies in education: The participantsviews. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 6 (1), 1-8.