Modern Birey İçin Bir Yaşam Rehberi Olarak Ebu Bekir Râzî’nin Ahlak Felsefesi

Yıl 2023, , 221 - 233, 15.06.2023

Emel Güvenç

https://doi.org/10.18505/cuid.1240619

Öz

İnsanın bedensel ve ruhsal sağlığının nasıl korunabileceği üzerine düşünce üreten önemli İslam filozoflarından olan Ebu Bekir Râzî, ahlaka ilişkin yazdığı felsefi risalelerinde insanın psikolojik iyi oluş haliyle, ahlaki yetkinliği arasında yakın bir bağlantı olduğunu ifade eder. Bu makalede, Râzî’nin, insanın üzüntülerden kurtulmasına ve manevi olarak iyileşmesine ilişkin ahlaki düşünceleri, modern bireyin yaşamsal sıkıntılarıyla bağlantılı olarak ele alınmıştır. Modern bireyin içinde bulunduğu çağın hâkim paradigmasıyla şekillenen sorunsallarına Râzî’nin ahlakın iyileştirilmesine ilişkin düşünceleri doğrultusunda yaklaşmanın bireye sağlayacağı olası katkıları tartışmak makalenin temel amacını oluşturmaktadır. Bu çalışmanın önemi, Râzî’nin maneviyat eksenli felsefi düşüncelerini, kutsala yabancılaşan, varoluşunun bir amaca hizmet ettiği düşüncesinden uzaklaşan ve mutluluğu maddi olanla özdeşleştiren modern bireyin varoluşsal açmazlarıyla ilişkili olarak çözümleme girişiminden kaynaklanmaktadır. Makalede, Aşkın Olan’ı felsefesinin merkezine koyan ve aklın yol göstericiliğiyle hareket eden Râzî’nin ahlakın iyileştirilmesine ilişkin düşüncelerinin, kendi çağdaşlarına olduğu gibi bugünün modern bireylerine de yaşam rehberliği yapabilecek değerli felsefi düşünceler olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahlak Felsefesi, Ebu Bekir Râzî, Ruhani Tıp, Ahlakın İyileştirilmesi, Modern Batı Düşüncesi

The Moral Philosophy of Abu Bakr al-Razi as a Life Guide for the Modern Individual

Öz

Abu Bakr Razi, one of the important Islamic philosophers who produced thoughts on how to protect the physical and spiritual health of people, states that there is a close connection between the psychological well-being of people and their moral competence in his philosophical treatises on morality. In this article, Razi's moral thoughts on getting rid of sadness and healing spiritually are discussed in connection with the vital troubles of the modern individual. The main purpose of the article is to discuss the possible contributions to the individual of approaching the problematics shaped by the dominant paradigm of the era in which the modern individual lives in line with Razi's thoughts on the improvement of morality. The importance of this study stems from the fact that Razi tries to analyze her spirituality-oriented philosophical thoughts in the context of the existential dilemmas of the modern individual who has strayed from the sacred, forgotten the purpose of existence, and identifies happiness with materiality. In the article, it is concluded that the moral thoughts of Razi, who put the Transcendent One at the center of her philosophy and act with the guidance of reason, are valuable philosophical thoughts that can guide today's modern individuals as well as her contemporaries.

Anahtar Kelimeler

Islamic Moral Philosophy, Abu Bakr al-Razi, Spiritual Medicine, Improvement of Moral, Modern Individual.

Kaynakça

• Akyol, Aygün. “Ebû Bekir Râzî ve Felsefî Düşünce Sistemi”. Journal of Islamic Research 30/1 (2019), 42-57.
• Akyüz, Turgut. Ebubekir Zekeriyya er-Râzi’nin Felsefi Görüşleri. İstanbul: Ravza Yayınları, 2017.
• Aristoteles. Nikhomakhos’a Etik. çev. Zeki Özcan. Bursa: Sentez Yayıncılık, 2014.
• Aurelius, Marcus. Kendime Düşünceler. çev. Y. Emre Ceren. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 3. Basım, 2018.
• Balıkçı, Üsame. “İslamî Psikolojinin İmkânı, Gerekliliği ve Nasıllığı”. Eskiyeni Dergisi / 44 (2021), 409-431. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.957836
• Bauman, Zygmunt - Lyon, David. Akışkan Gözetim. çev. Elçin Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2013.
• Bircan, Hasan Hüseyin. “Ahlak: Mutluluk ve Erdem”. İslam Felsefesi -Tarih ve Problemler-. ed. M. Cüneyt Kara. 655-684. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 6. Basım, 2018.
• Botton, Alain De. Felsefenin Tesellisi. çev. Banu Tellioğlu. İstanbul: Sel Yayıncılık, 24. Basım, 2022.
• Corbin, Henry. İslam Felsefesi Tarihi. çev. Hüseyin Hatemi. İstanbul: İletişim Yayınları, 8. Basım, 2010.
• Cortés Cortés, Manuel Enrique vd. “Remembering Muhammad ibn Zakariya Al-Razi: Classical Physician, Chemist and Philosopher”. Lecture Notes on Multidisciplinary Research and Application. 37-40. Canada: Malaysia Technical Scientist Association, 2018.
• Çağrıcı, Mustafa. “Hevâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17/274-276. İstanbul: TDV Yayınları,1998.
• Druart, Therese Anne. “The Ethics of al-Razi”. Medieval Philosophy and Theology / 6 (1997), 47-71.
• Guénon, René. Modern Dünyanın Bunalımı. çev. Mahmut Kanık. İstanbul: İnsan Yayınları, 2. Basım, 2017.
• Günal, Tuğba. Kelam’da Nefs Fenomenolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• Güvenç, Emel. Manevi Danışmanlığın Felsefi Temelleri. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Hadot, Pierre. İlkçağ Felsefesi Nedir? çev. Muna Cedden. Ankara: Dost Kitabevi, 2. Basım, 2017.
• Hökelekli, Hayati. “İslam Geleneğinde Psikoloji Kültürü”. İslami Araştırmalar Dergisi 19/3 (2006), 409-421.
• Karaman, Hüseyin. “Bir Biyografi Denemesi: Ebu Bekir er-Razi”. Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/6 (Aralık 2004), 101-128.
• Karaman, Hüseyin. “Ebu Bekir er-Râzî: İlhadın Gölgesinde Bir Filozof”. İslam Felsefesi -Tarih ve Problemler-. ed. M. Cüneyt Kaya. 119-143. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 6. Basım, 2018.
• Karaman, Hüseyin. “Ebu Bekir er-Râzî’nin Felsefesinin Kaynakları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 2/1 (2002), 33-50.
• Karaman, Hüseyin. “Ebu Bekir er-Râzî’nin Mülhidliği Bir Gerçeklik mi, Yoksa Tarihsel Bir Yanılgı mı?” Ekev Akademi Dergisi 6/11 (2002), 107-123.
• Kaya, Mahmut. “Ünlü Hekim-Filozof Ebû Bekr Er-Râzî ve Hekimlik Ahlakı ile İlgili Bir Risalesi”. Felsefe Arkivi / 26 (Temmuz 2013), 227-246.
• Kierkegaard, Søren. Kahkaha Benden Yana. çev. Nedim Çatlı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000.
• Kindî, Ya‘kūb b. İshak. Üzüntüden Kurtulma Yolları. çev. Mustafa Çağrıcı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 3. Basım, 2017.
• Kutluer, İlhan. İslam Felsefesi Tarihinde Ahlak İlminin Teşekkülü. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1989.
• Mirza, Gözde Aynur. Yeni Dinselleşme Eğilimleri ve Maneviyat Arayışları. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2018.
• Öztürk, Ümit. “Narsistik ve Hazcı Tüketim Kalıplarıyla Gelen Huzursuzluk ve Diğerkâmlığın Yitimi Üzerine”. European Journal of Educational & Social Sciences 5/2 (2020), 124-135.
• Platon. Devlet. çev. Neval Akbıyık - Serdar Taşçı. İstanbul: Metrapol Yayınları, 1989.
• Rashed, Mohammed Abouelleil. “Islamic Perspectives on Psychiatric Ethics”. Oxford Handbook of Psychiatric Ethics. ed. John Sadler vd. 495-519. Oxford: Oxford University Press, 2015.
• Rassool, G.Hussein - Mugheera M. Luqman. “Islāmic Psychology”. Foundations of Islāmic Psychology. 229-234. Newyork: Routledge, 2023.
• Râzî, Ebu Bekir Muhammed b. Zekeriyya. “Ahlakın İyileştirilmesi”. çev. Mahmut Kaya. Felsefe Risaleleri. ed. Ferruh Özpilavcı. 82-196. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2016.
• Râzî, Ebu Bekir Muhammed b. Zekeriyya. Felsefe Risaleleri. çev. Mahmut Kaya. ed. Ferruh Özpilavcı. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2016.
• Râzî, Ebu Bekir Muhammed b. Zekeriyya. “Filozofça Yaşama”. çev. Mahmut Kaya. Felsefe Risaleleri. ed. Ferruh Özpilavcı. 196-216. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2016.
• Râzî, Ebu Bekir Muhammed b. Zekeriyya. et-Tıbbu’r-Ruhani. çev. Hüseyin Karaman. İstanbul: İz Yayıncılık, 2. Basım, 2008.
• Saruhan, Müfit Selim. “İslam Düşüncesinde Ahlâk İlmi”. Eskiyeni Dergisi / 28 (Mayıs 2014), 53-66.
• Schopenhauer, Arthur. Hayatın Anlamı. çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul: Say Yayınları, 7. Basım, 2017.
• Sotillos, Samuel Bendeck. “Towards an Islamic Psychology and Psychotherapy”. Spiritual Psychology and Counseling 7/3 (2022), 409-416.
• Türer, Celal. “Ahlâk Bunalımının Nedenleri”. Çağımızın Ahlâk Bunalımı ve Çözüm Arayışları. ed. Hüseyin Sarıoğlu. 15-32. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2009.
• Vahidmanu, Vahidvazhakkad. “Psychology in Islamic Ethics”. The Muslim World 71 /3-4 (1981), 213-227.