God’s Power and Impossibility in al-Ghazālī and Thomas Aquinas

Yıl 2016, , 147 - 166, 15.06.2016

Özcan Akdağ

https://doi.org/10.18505/cuid.238966

Öz

During the Middle Ages, most of theological and philosophical works, like Avicenna’s eş-Şifā: Ilahiyat (The Healing: Metaphysics), al-Ghazālī’s Maqāsıd al-Falāsifa (The Aims of Philosophers), and Averroes’s commentaries on Aristotle’s books were translated into Latin language. Through these translations, many controversial issues in the Islamic thought, like “whether God knows partials in their essence”, “whether God acts necessarily because of His nature”, and “whether reason and revelation can be reconciled or not” were conveyed into Latin West.  In addition to these issues, the problem of scope of God’s absolute power has been known by Latin thinkers as well. In this paper, I tried to show the idea of “God can do logically possible affairs and this does not limit God’s absolute power” conveyed in to Latin West through translations of Avicenna’s  al-Şifā and al-Ghazâlî’s Makāsıd.  As far as I can see, there is a drastic textual similarity between the ideas of al-Ghazâlî and Thomas Aquinas about this matter. Based on the similarities between al-Ghazâlî and Thomas Aquinas, it should be assumed that it is highly probable that Thomas Aquinas’ idea about God’s power goes back to Islamic tradition.

Anahtar Kelimeler

al-Ghazālī, Thomas Aquinas, Impossibility, Necessity, God’s Power.

Gazâlî ve Thomas Aquınas’ta Tanrı’nın Kudreti ve İmkânsızlık

Öz

Ortaçağ’da, İslam düşüncesi içerisinde yazılmış olan İbn Sînâ’nın eş-Şifâ: İlahiyat’ı, Gazâlî’nin Makâsıdu’l-Felâsife’si ve İbn Rüşd’ün, Aristoteles’in eserlerine yazmış olduğu şerhler gibi pek çok felsefî ve teolojik eser Latinceye çevrilmiştir. Söz konusu çeviri eserler vasıtasıyla, İslam düşüncesinde carî olan, Tanrı’nın tikelleri kendi zatlarında bilip bilmediği, Tanrı’nın zatı gereği fiilde bulunup bulunmadığı, din ve felsefenin uzlaşıp uzlaşmayacağı gibi tartışmalı pek çok mesele Batı’ya intikal etmiştir. Bunlara ilaveten Tanrı’nın mutlak kudretinin alanının ne olduğu sorunu da Batı düşüncesinde bilinir hale gelmiştir. Bu çalışmada, “Tanrı mantıksal olarak mümkün olanı yapabilir ve bu durum Tanrı’nın mutlak kudretine halel getirmez” anlayışının Latin Batı dünyasına İbn Sînâ’nın eş-Şifâ’sı ve Gazâlî’nin Makâsıd’ının çevrileri vasıtasıyla intikal ettiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tespit edebildiğimiz kadarıyla, Gazâlî’nin Makâsıd’ta bu konuya ilişkin serdettiği fikirler ile Hıristiyan teolog/düşünür Thomas Aquinas’ın fikirleri arasında önemli ölçüde benzerlik söz konusudur. Söz konusu benzerlik temele alınarak, Thomas Aquinas’ın bu hususta İslam düşüncesinden beslendiği düşüncesinin kuvvetle muhtemel olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

İmkânsızlık, Zorunluluk, Tanrı’nın Kudreti, Gazâlî Thomas Aquinas

Kaynakça

• Anselm of Canterbury, “Why God Became Man”, Anselm of Canterbury: The Major Works. İng. trc. Brian Davies ve G.R. Evans. New York: Oxford Uni. Press, 1998.
• Aristo. Metafizik. trc. Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal Yay., 2010.
• Fârâbî. Peri Hermenias Muhtasarı. trc. Mübahat Türker-Küyel. Ankara: AKM Yay., 1990.
• Gazâlî. Tehâfütü’l-Felâsife. Thk. Selahaddin el-Hevvariy. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2010.
• Gazâlî. Filozofların Tutarsızlığı. trc. Bekir Karlığa. İstanbul: Çağrı Yay., 1981.
• Gazâlî. Mi’yâru’l-İlm: İlmin Ölçütü. trc. Ali Durusoy ve Hasan Hacak. İstanbul: TYEKB, 2013.
• Gazâlî. Mîyâru’l-İlm fi’l-Mantık. Şerh ve thk. Ahmed Şemseddin. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• Gazâlî. “İlcâmu’l-Avâm an-İlmi’l-Kelâm”, Makâsıdu’l-Felâsife. Thk. Ahmed Ferid Mezidî. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2008.
• Gazâlî.el-Maksadu'l-Esnâ fî Şerhi Esmaillahi’l-Hüsnâ. Thk. eş-Şeyh Ahmed Kobanî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Tarihsi).
• Gazâlî. İlahî Ahlak. trc. Yaman Arıkan.(İstanbul: Elif Ofset, 198).
• Gazâlî. el-İktisâd fi’l-İtikâd. Thk. İbrahim Agâh Çubukçu ve Hüseyin Atay. Ankara: AÜİF Yay., 1962.
• Gazâlî. İtikat’da Orta Yol. trc. Kemal Işık. Ankara, AÜİF Yay. 1971.
• Gazâlî. Makâsıdu’l-Felâsife. Thk. Ahmed Ferid Mezidî. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2008.
• Gazâlî. Mihâkku’n-Nazar. Thk. Muhammed Bedreddin Na’sanî. Beyrut: D’âru’n-Nahdati’l-Hadîse, 1966.
• Gazâlî. Düşünmede Doğru Yöntem. trc. Ahmet Kayacık. İstanbul: Ahsen Yay., 2002.
• Gazâlî. Mişkâtu’l-Envâr (Nurlar Âlemi). trc. Şadi Eren. İstanbul: Nesil Yay., 2010.
• Gazâlî. “Mişkâtu’l-Envâr”, Mecmuatü Resâili el-İmam el-Gazâlî. Thk. İbrahim Emin Muhammed. Kahire: el-Mektebüt’t-Tevfikiyye, Tarihsiz.
• Gazâlî. Mustasfâ: Min İlmi’l-Usûl. Thk. Hamza b. Züheyr Hafız. Medine: 1413.
• Gazâlî. Mustasfâ: İslam Hukuk Metodolojisi. trc. Yunus Apaydın. İstanbul: Klasik Yay., 2006.
• İbn Sînâ. Dânişnâme-i Alâî: Alâî Hikmet Kitabı. trc. Murat Demirkol. İstanbul: TYEKB, 2013.
• İbn Sînâ. Metafizik, I. trc. Ekrem Demirli ve Ömer Türker. İstanbul: Litera Yay., 2004.
• Kaya, M. Cüneyt, Aristoteles’ten İbn Sînâ’ya Göre Varlık ve İmkân. (İstanbul: Klasik Yay., 2012).
• Kaya, Mahmut. “İmkân”, Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. C. 22, (Ankara: TDV Yay., 2000).
• Peterson, Micheal, William Hasker, Bruce Reichenbach ve David
• Bassenger. Akıl ve İnanç: Din Felsefesine Giriş. trc. Rahim Acar. (İstanbul: Küre Yay., 2009).
• Thomas Aquinas. Commentary on Aristotle’s Nichomachean Ethics. İng. trc. C. I. Litzinger. (Notre Dame: Dump Ox Books, 1993).
• Thomas Aquinas. Summa Contra Gentiles, I. İng. trc. Anton C. Pegis. (Notre Dame: Notre Dame Uni. Press, 2009).
• Thomas Aquinas. Summa Contra Gentiles, II. İng. trc. James F. Anderson. (Notre Dame: Notre Dame Uni. Press, 2012).
• Thomas Aquinas. Summa Contra Gentiles, III. İng. trc. Vernon J. Bourke. (Notre Dame: Notre Dame Uni. Press, 2001).
• Thomas Aquinas. Summa Theologica, I. İng. trc. Fathers of the English Dominican Province. (London: Encyclopedia Britannica, 1952).
• Thomas Aquinas. The Power of God. İng. trc. Richard Regan. (New York: Oxford Uni. Press, 2012).
• Türkben, Yaşar, “Richard Swinburne ve Gazâlî’de Mucize Problemi”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2008.