Din Eğitiminde Sahih İletişimin İmkânı: Martin Buber Ekseninde Kuramsal Bir Öneri

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 2, 645 - 664, 15.12.2020

Ali Öncü , Osman Taşkın

https://doi.org/10.18505/cuid.697054

Öz

Din eğitimi öğretmen ve öğrenci arasında gerçekleşen bir iletişim sürecidir. Martin Buber, eğitimde öğretmen ve öğrenci arasında kurulması gereken iletişim ve ilişkiyi önemseyen filozoflardan biridir. Buber’in diyalog felsefesinde öğretmen ve öğrenci arasında mütekabiliyete dayalı bir ilişkinin kurulması gerektiğinin altı çizilir. Bu noktadan hareketle çalışmamızın amacı Martin Buber’in düşünceleri ışığında din eğitiminde öğretmen ve öğrenci arasında sahih bir iletişim imkanı çabasına dikkat çekmektir.
Nitel araştırma desenine göre tasarlanan bu araştırmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu anlamda çalışmamızın ana temasını Buber’in Türkçe ve İngilizceye çevrilen kitapları ve makaleleri oluşturmaktadır. Bununla birlikte Cohen, Friedman, Blenkinsop ve Boschki’nin çalışmaları da incelenmiştir.
Buber’in diyalog felsefesinde bireyin dünyayla ilişkisi iki tarzda gerçekleşmektedir. Bunlardan ilki Ben-O ilişki tarzıdır. Bu tarz ilişki düzeyine sahip olan insan, dünyayı sadece kendisi açısından tecrübe edilecek bir nesne olarak görür. Bu sebeple ilişkilerinde mütekabiliyet yoktur, tecrübe bireyin içinde gerçekleşir. Buber’e göre ikinci tür ilişki biçimi ise Ben-Sen perspektifine dayalı ilişki biçimidir. Bu ilişki biçimine sahip olan birey dünyayı açık, samimi ve karşılıklı bir ilişki çerçevesinde anlamlandır.
Ben-O davranış tarzına dayalı eğitimde, öğretmen, öğrencilerle mütekabiliyete dayalı olmayan tek yönlü bir ilişki içerisindedir. Öğretmen bu süreçte öğrencilerden daha çok anlatacağı konuya odaklanmaktadır. Buber, öğrenciyle ilişki kurulmayan ve öğrenciden uzak kalınan bu tarz eğitimi eleştirmektedir. Buber’e göre eğitim Ben-Sen davranış tarzına göre yapılmalıdır. Böylece karşılıklı ilişki ve iştirakten doğan bir güçle çocuğun kendine özgü varoluşunu gerçekleştirmesi, iç ve dış dünyasıyla birlik oluşturması sağlanabilir.
Öğrenenlerin genelde dünyayla, özelde dini ve ahlaki olgularla sahih bir ilişki kurabilmeleri için en başta öğrenenlerin din eğitimcileri ile ilişki içerisinde olmaları gerekmektedir. Din eğitiminde, öğretmen tarafından dini inançların ve değerlerin öğrenciye dayatılmadığı, bir öğrencinin özgünlüğüne saygı duyulduğu bir ilişkinin kurulması gereklidir. Bu ilişki de ancak öğrencinin öğretmene güvenmesi ve öğretmenin gerçekten karşısında olduğunu bilmesiyle mümkün olabilir. Din eğitimcisi, öğrenene kendisinin yaşayabileceği, hissedebileceği gerçek deneyimler sunmalı ve bu süreçte öğrenenin iç dünyasını ve düşüncelerini de takip edebilmelidir. Bu bağlamda gelecekten, yetişkinlikten daha çok öğrencinin bulunduğu dönemin gerçekliğine, problem ve ihtiyaçlarına yönelmek gerekmektedir. Gelenek donuk, olup bitmiş olaylar ve hikâyeler şeklinde değil öğrencinin hayatına dokunan, canlı bir organizma şeklinde ele alınmalı, olaylardan ve kişilerden daha çok ilkelere ve mesajlara odaklanılmalıdır.
Sonuç olarak, eğitim yalnızca bilişsel gelişimi ve yaratıcılığı geliştirmeyi hedeflememeli aynı zamanda kişinin bütün yönleriyle gelişmesini ve mükemmelleşmesini de hedeflemelidir. Bu sebeple duygusal ve sosyal olgular, dini eğitiminin bir parçası olmalıdır. Duygusal ve sosyal olguları din eğitimine dâhil etmenin en iyi yolu da öğretmen ve öğrenci karşılaşmasında/ilişkisinde yatmaktadır. Bu sebeple din eğitimcisi ve öğrenenin dahil olduğu ilişkiler üzerine teorik olarak daha fazla yoğunlaşmak gerektiğini düşünmekteyiz. Hatta iletişim konusunu teknik bir mesele olmaktan çıkarıp ontolojik bir mesele perspektifine yerleştirme amacı da gütmekteyiz. Bu çalışma bu amaçlar için mütevazi bir başlangıç olma hedefini taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Martin Buber, Ben-Sen ilişkisi, Dini İletişim Öğretmen-Öğrenci İlişkisi, Mütekabiliyet

Opportunity of Authentic Communication in Religious Education: A Theoretical Proposal on the Axis of the Martin Buber

Öz

Religious education is a communication process between teacher and student. Martin Buber is one of the philosophers who attach importance to the communication and relationship that should be established between teachers and students in education. In Buber's dialogue philosophy, it is underlined that a reciprocal relationship should be established between teacher and student. Our study from this point aims to draw attention to the efforts of a sound communication opportunity between teacher and student in religious education in the light of Martin Buber's thoughts.
In this study designed as a qualitative research, the document analysis method was used. In this sense, the main theme of our study is Buber's books and articles translated into Turkish and English. Besides, the studies of Cohen, Friedman, Blenkinsop, and Boschki have also been studied.
The relationship of the individual with the world in Buber's philosophy of dialogue takes place in two styles. The first is the I-S/He relationship style. The person who has this level of a relationship sees the world as an object to be experienced only for himself/herself. For this reason, there is no reciprocity in their relations and experience takes place within the individual. According to Buber, the second type of relationship is based on the I-You perspective. The individual who has this form of relationship makes the world meaningful in an open, sincere, and mutual relationship.
In the education based on I-S/He behavior style, the teacher has a one-way relationship with students, which is not based on reciprocity. In this process, the teacher focuses more on the subject the student will tell. Buber criticizes this kind of education, which is avoided and not related to the student. According to Buber, education should be done according to the I-You behavior style. In this way, it is possible to realize the unique existence of the child and to unite with his/her inner and outer world with the power of mutual relationship and participation.
In order for the learners to establish a sound relationship with the world in general and religious and moral phenomena in particular, the learners should be in contact with religious educators in the first place. In religious education, it is necessary to establish a relationship by the teacher in which religious beliefs and values are not imposed on the student and the authenticity of a student is respected. This relationship is only possible if the student trusts the teacher and knows that the teacher is really with him/her in person. The religious educator should provide the learner with real experiences that s/he can experience and feel and should be able to follow the inner world and thoughts of the learner in this process. In this context, it is necessary to turn onto the reality, problems, and needs of the period in which students live more than the future and adulthood. The tradition should be handled as a living organism that touches the student's life, not in the form of dull, finished events and stories, and focused more on principles and messages than events and people.
As a result, education should aim not only to improve cognitive development and creativity but also to develop and excel in all aspects of the person. For this reason, emotional and social phenomena should be a part of religious education. The best way to include emotional and social phenomena in religious education lies in the relationship between teachers and students. For this reason, we think that it is necessary to concentrate more on relations theoretically between religious educators and learners. In fact, we also aim to remove the issue of communication from a technical issue and place it in an ontological issue perspective. This study aims to be a humble beginning for these purposes.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Martin Buber, Religious Communication, Teacher-Student Relationship, I-You Relationship, Reciprocity

Kaynakça

• Algur, Hüseyin. İlköğretim ikinci kademe din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinde öğretmen-öğrenci iletişimi (Bayrampaşa örneği). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Arıcı, İsmail. “Öğrencilerin ilköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretmenine yönelik tutumları”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/12 (2007), 169-189.
• Asri, Safinaz. Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin mesleki yeterlikleri (Göller bölgesi örneği). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Blenkinsop, Sean. “Martin Buber: Educating for relationship”. Ethics, Place and Environment 8/3 (2005), 285–307.
• Boschki, Reinhold. “Re-reading Martin Buber and Janusz Korczak: Fresh impulses toward a relational approach to religious education”. Religious Education 100/2 (2005), 114–126.
• Buber, Martin. Pointing the Way Collected Essays, New York: Harper & Brothers, 1957.
• Buber, Martin, Tanrı Tutulması. çev. Abdullatif Tüzer. Ankara: Lotus Yayınevi, 2000.
• Buber, Martin. Between Man and Man. Chicago: Routledge, 2003.
• Buber, Martin. Ben ve Sen. çev. İnci Palsay. İstanbul: Kopernik Kitap, 2017.
• Cebeci, Suat. “Din görevlisinin Gençlerle İletişim Becerileri”. Gençliğin Gelişimi ve Problemleri Karşısında Din Görevlileri Sempozyumu. ed. Abdullah İnce. 209-216. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2016.
• Certel, Hüseyin. “Din-İletişim İlişkisi ve Dini İletişim Engelleri”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21 (2008), 127–158.
• Cohen, Adir. The Educational Philosophy of Martin Buber. London: Fairleigh Dickinson University Press, 1983.
• Czubaroff, Jeanine. "Dialogical rhetoric: An application of Martin Buber’s philosophy of dialogue". Quarterly Journal of Speech 86/2 (2000), 168–189.
• Dökmen, Üstün. Sanatta ve Günlük Yaşamda İletişim Çatışmaları ve Empati. İstanbul: Remzi Kitapevi, 2016.
• Dündar, Naci. Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin kişilik ve karakter bakımından değerlendirilmesi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Düzenli, Tülay. Dini İletişim Açısından Mevlanâ Üzerine Bir Araştırma. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Etscovitz, Lionel. "IV religious education as sacred and profane: An interpretation of Martin Buber". Religious Education 64.4 (1969): 279-286.
• Freire, Paulo. Ezilenlerin Pedagojisi. çev. Dilek Hattatoğlu - Erol Özbek. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
• Friedman, Maurice. Martin Buber: The Life of Dialogue. Chicago: Routledge, 1955.
• Friedman, Maurice. "Martin Buber's “theology” and religious education". Religious Education 54/1 (1959), 5-17.
• Fromm, Erich. Sahip Olmak Ya Da Olmak. çev. Aydın Arıtan. İstanbul: Say Yayınları, 2016.
• Gordon, Mordechai. "Listening as Embracing the other: Martin Buber’s philosophy of dialogue". Educational Theory 61/2 (2011). 207–219.
• Gümrükçüoğlu, Süleyman. Kur'an'da İletişim Dili. İstanbul: Etkileşim Yayınları, 2014.
• Kaya, Mevlüt. Din Eğitiminde İletişim ve Dini Tutum. Samsun: ETÜT Yayınları, 1998.
• Koç, Ahmet. Din Eğitiminde Etkili İletişim. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2014.
• Koç, Ahmet. “Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Öğretmenlerinin Yeterlikleri”. Değerler Eğitimi Dergisi 8/19 (2010), 107-149.
• Köylü, Mustafa. Psiko-Sosyal Açıdan Dini İletişim. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2006.
• Lyon, James K. "Paul Celan and Martin Buber: Poetry as dialogue". Publications of the Modern Language Association of America 86/11 (1971), 110-120.
• Moore, Donald J. Martin Buber Prophet of Religious Secularism. New York: Fordham University Press, 1996.
• Morgan, William John - Guilherme, Alexandre. “I and Thou: The educational lessons of Martin Buber’s dialogue with the conflicts of his times”. Educational Philosophy and Theory 44/9 (2012), 979–996.
• Murphy, Daniel. Martin Buber’s Philosophy of Education, Dublin: Irish Academic Press, 1988.
• Saydam, Gözde - Telli, Sibel. “Eğitimde bir araştırma alanı olarak sınıfta öğrenci-öğretmen kişilerarası iletişimi ve öğretmen etkileşim ölçeği (QTI)”. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi 28/2 (2011), 23–45.
• Schunk, Dale. Learning Theories an Educational Perspective. Boston: Pearson, 2012.
• Simon, Akibah Ernst. "Martin Buber, the educator". The Philosophy of Martin Buber, ed. Paul Arthur Schilpp & Maurice Friedman. 543-576. Illinois: Open Court Publishing Company, 1967.
• Şimşek, Eyüp. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (Erzurum Örneği). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
• Taşkın, Osman. Ortaokul ve lise öğrencilerine göre din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin rol modelliği. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Türkmen, Ali. İslam İletişim Hukuku. Samsun: Erol Ofset Matbaacılık, 1996.
• Tüzer, Abdüllatif. “Varoluşçu düşünür Martin Buber’in diyalog felsefesi ve bu felsefi yaklaşımın eğitim açısından uzanımları”. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi) 4/8 (2009), 17-40.
• Vogel, Manfred. "The concept of responsibility in the thought of Martin Buber". Harvard Theological Review 63/2 (1970), 159-182.
• Woo, Jeong-Gil. "Inclusion’in Martin Buber’s dialogue pedagogy". Zeitschrift für Erziehungswissenschaft 15/4 (2012), 829-845.