Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Farklılaştırılmış Öğretime İlişkin Öz Yeterlik Algıları

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 2, 661 - 683, 15.12.2023

Mehmet Yıldız

https://doi.org/10.18505/cuid.1335789

Öz

Farklılaştırılmış öğretim, her öğrencinin farklı olduğu gerçeğini merkeze alan ve öğretim sürecini bu realiteye göre şekillendiren bir yaklaşımdır. Öğrenme ortamındaki öğrenciler önbilgi, ilgi, ihtiyaç, öğrenme stili, sosyo-kültürel geçmiş, bilişsel-duyuşsal-psikomotor hazırbulunuşluk gibi özellikler açısından birbirinden farklıdır. Farklı özellikteki öğrencilerin öğretimden en iyi şekilde istifade etmeleri için, bu farklılıkları dikkate alarak öğretimi içerik, öğretme-öğrenme süreci ve ölçme-değerlendirme boyutlarında çeşitlendirmek gerekir. Bu çeşitlendirmede öğrencilerin hazırbulunuşluk, ilgi ve öğrenme profilleri bir bütün olarak dikkate alınır. Eğitim programları bireylerdeki benzerlikler dikkate alınarak hazırlansa da, uygulamada öğretmenlerin öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alarak süreci çeşitlendirmeleri ve farklı özellikteki öğrenciler için farklı öğrenme yolları tasarlamaları beklenir. Örgün eğitim içerisinde farklılaştırılmış öğretim yaklaşımıyla planlanması ve uygulanması gereken alanlardan biri de din öğretimidir. Farklılaştırılmış din öğretimi, öğrencilerin dini önbilgileri, dine karşı ilgi ve tutumları, kültürel aidiyetleri ve öğrenme profilleri gibi bireysel farklılıklarını dikkate alarak içerik, öğrenme-öğretme süreci ve ölçme değerlendirme boyutlarında din öğretimini çeşitlendirmektir.
Bu çalışmada Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinin farklılaştırılmış öğretime yönelik öz yeterlik algıları incelenmiştir. DKAB öğretmenlerinin farklılaştırılmış öğretime ilişkin öz yeterlik algılarının tespiti, onların Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersinde farklılaştırılmış öğretime göre planlama, uygulama ve değerlendirme yapabilmedeki başarıları hakkında bilgi vermesi açısından önem arz etmektedir. Araştırmada aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır:
1. DKAB öğretmenlerinin farklılaştırılmış öğretime yönelik öz yeterlik algıları nedir?
2. DKAB öğretmenlerinin farklılaştırılmış öğretime yönelik öz yeterlik algıları ile öğretmenlerin cinsiyet, yaş, hizmet yılı, mezun olunan yükseköğretim programı ve çalıştıkları okul türü özellikleri arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?
Araştırma, betimsel bir çalışma olup nicel türde ve tarama modelindedir. Araştırmanın evreni 2021-2022 öğretim yılının 2. döneminde ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında çalışan DKAB öğretmenlerinden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi, evren içerisinden uygun örnekleme yöntemiyle belirlenmiş 425 DKAB öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada kullanılan verilerin toplanmasında Mutlu, Öztürk ve Aktekin tarafından geliştirilen Farklılaştırılmış Öğretim Öz Yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada toplanan veriler SPSS 25.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir.
Araştırmada elde edilen bulgulara göre, DKAB öğretmenlerinin farklılaştırılmış öğretime ilişkin öz yeterlik algıları yüksek düzeydedir. DKAB öğretmenlerinin yaş, hizmet yılı, çalıştıkları okul türü özelliklerinin, öğretmenlerin farklılaştırılmış öğretime ilişkin öz yeterlik algılarına anlamlı bir etkisi yoktur. DKAB öğretmenlerin cinsiyet ve mezun olunan yükseköğretim programı özellikleri ile öğretmenlerin öz yeterlik algıları arasında anlamlı bir ilişki vardır. Erkek öğretmenler farklılaştırılmış öğretim konusunda kendilerini daha yeterli görmektedirler. İlköğretim DKAB Öğretmenliği programından mezun olan öğretmenlerin öz yeterlik algıları, eski ilahiyat fakültesi olarak nitelendirilen ilahiyat programından mezun olan öğretmenlere göre daha yüksek düzeydedir. Araştırmanın farklılaştırılmış din öğretimi konusunda alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, Farklılaştırılmış Öğretim, Öz Yeterlik

Self-Efficacy Perceptions of Religious Culture and Ethics Teachers on Differentiated Instruction

Öz

Differentiated instruction is an approach that centers on the fact that every student is different and shapes the teaching process according to this reality. Students in the learning environment differ from each other in terms of characteristics such as prior knowledge, interest, needs, learning style, socio-cultural background, cognitive-affective-psychomotor readiness. In order for students with different characteristics to benefit from education in the best way, it is necessary to diversify education in terms of content, teaching-learning process and measurement-evaluation dimensions, taking these differences into account. In this diversification, students' readiness, interest and learning profiles are taken into account as a whole. Although educational programs are prepared by taking the similarities between individuals into account in practice, teachers are expected to diversify the process by taking the individual differences of the students into account and design different learning paths for students with different characteristics. One of the areas that needs to be planned and implemented with a differentiated teaching approach within formal education is religious education. Differentiated religious teaching is to diversify religious teaching in terms of content, learning-teaching process and measurement and evaluation dimensions, taking the individual differences of students into account such as their prior religious knowledge, interest and attitudes towards religion, cultural affiliations and learning profiles.
In this study, the self-efficacy perceptions of Religious Culture and Moral Knowledge (“Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi”, abb. DKAB in Turkish) teachers towards differentiated teaching were examined. Determining the self-efficacy perceptions of DKAB teachers regarding differentiated instruction is important in terms of providing information about their success in planning, implementing and evaluating according to differentiated instruction in the Religious Culture and Moral Knowledge course. The research sought answers to the following questions:
1. What are DKAB teachers' self-efficacy perceptions towards differentiated instruction?
2. Is there a significant relationship between DKAB teachers' self-efficacy perceptions towards differentiated instruction and teachers' gender, age, years of service, graduated higher education program and the type of school they work in?
The research is a descriptive study and is of quantitative type and survey model. The population of the research consists of DKAB teachers working in primary and secondary education institutions in the 2nd semester of the 2021-2022 academic year. The sample of the research consists of 425 DKAB teachers selected from the population using the appropriate sampling method. Differentiated Instruction Self-Efficacy Scale developed by Mutlu, Öztürk and Aktekin was used to collect the data used in the research. The data collected in the study was analyzed using the SPSS 25.0 package program.
According to the findings obtained in the study, DKAB teachers' self-efficacy perceptions regarding differentiated instruction are at a high level. The characteristics of DKAB teachers' age, years of service, and the type of school they work in do not have a significant effect on teachers' self-efficacy perceptions regarding differentiated instruction. There is a significant relationship between DKAB teachers' gender and the characteristics of the higher education program they graduated from and their self-efficacy perceptions. Male teachers consider themselves more competent in differentiated instruction. The self-efficacy perceptions of the teachers who graduated from the primary education DKAB Teaching program are at a higher level than the teachers who graduated from the theology (Ilahiyat) program, which is described as the faculty of theology. It is thought that the research will contribute to the field of differentiated religious teaching.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Religious Culture and Moral Knowledge, Differentiated İnstruction, Self-Efficacy

Kaynakça

• Aktepe, Vedat. “Eğitimde Bireyi Tanımanın Önemi̇”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 6/2 (2005), 15-24.
• Akyürek, Süleyman. İlköğretim DKAB Öğretmen Adaylarının Yeterlikleri. Kayseri: Laçin, 2008.
• Altaş, Nurullah. “Küreselleşme, Çokkültürcülük ve Din Eğitimi”. Din Eğitiminde Çağdaş Konular. ed. Mustafa Köylü. 17-46. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• Aydın, Muhammet Şevki. Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi Öğretmeni Yetiştirme ve İstihdamı. İstanbul: DEM, 3. Basım, 2016.
• Aydın, Muhammet Şevki. Din Eğitimi Bilimi. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
• Bekler, Ömer. Öğretmenlerin Öğretimi Farklılaştırmayı Güçleştiren Faktörlere İlişkin Görüşleri. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Beler, Yahya - Avcı, Süleyman. “Öğretimin Farklılaştırılmasında Etkili Bir Strateji: Katlı Öğretim”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 12/3 (2011), 109-126.
• Büyüköztürk, Şener vd. Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 26. Basım, 2019.
• Camuzcu Aşi̇roğlu, Sevim. “Okulöncesi Öğretmen Adaylarının Farklılaştırılmış Öğretim Konusundaki Öz- yeterliklerine İlişkin Görüşleri”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 12/3 (2016), 948-960. https://doi.org/10.17860/mersinefd.282393
• Cox, Susan. “Differentiated Instruction in the Elementary Classroom”. Education Digest: Essential Readings Condensed for Quick Review 73/9 (2008), 52-54.
• Çam, Şefike Sümeyye. Öğretmenlerin Farklılaştırılmış Öğretim Yaklaşımını Uygulama ve Buna İlişkin Yetkinlik Düzeyleri. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Çoştu, Yakup. “Küreselleşme Sürecinde Din Öğretiminin Sorunları ve Çözüm Önerileri”. Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi. 337-349. İstanbul: DEM, 2011.
• Dal, Elif. Farklılaştırılmış Öğretim Araştırmalarının Eğilimi: Bibliyometrik Ve İçerik Analizi. Amasya: Amasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Demir, Ömer. Farklılaştırılmış Din Öğretimi. İstanbul: Kitap Dünyası, 2021.
• Demirkaya, Abdul Samet. Sınıf Öğretmenlerinin Farklılaştırılmış Öğretime Yönelik Yeterlik ve Uygulama Düzeylerine İlişkin Algıları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Erden, Münire - Akman, Yasemin. Gelişim ve Öğrenme. Arkadaş Yayınevi, 13. Basım, 2004.
• Eren Tuzkan, Fatma. Üstün Yetenekli Öğrencilere Eğitim Veren Öğretmenlerin Yaratıcılığı Teşvik Etme Ve Farklılaştırılmış Öğretim Verebilme Özyeterliklerinin İncelenmesi. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Ergün Bülbül, Serpil. “Çoklu Karşılaştırma Testleri̇ ve Bir Örnek Uygulama”. Öneri Dergisi 3/14 (2000), 95-100.
• Ertürk, Selahattin. Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Meteksan Yayınları, 1994.
• Ev, Halit. Türkiye’deki Yüksek Din Öğretimi Kurumları Programlarının Öğretmen Yetiştirme Bakımından Değerlendirilmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1999.
• Gedi̇k, Osman vd. “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Farklılaştırılmış Öğretime Yönelik Öz Yeterlik Algıları”. Temel Eğitim 19 (2023), 35-41.
• Kaptan, Saim. Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara: Tekışık, 11. Basım, 1998.
• Karagöz, Yalçın. SPSS ve AMOS 23 Uygulamalı İstatistiksel Analizler. Ankara: Nobel, 2016.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın, 26. Basım, 2014.
• Kaymakcan, Recep - Aşlamacı, İbrahim. “Çoğulculuğa İlişkin Farklı Yaklaşımlar ve DKAB Dersleri”. Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi. 77-101. İstanbul: DEM, 2011.
• Kozikoğlu, İshak - Bekler, Ömer. “Öğretmenlerin Farklılaştırılmış Öğretim Yaklaşımına İlişkin Uygulama ve Yeterlik Düzeylerinin Belirlenmesi”. Sakarya University Journal of Education 8/4 (2018), 60-74. https://doi.org/10.19126/suje.426467
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4 ve Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). MEB, 2018.
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (Ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). MEB, 2018.
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, 2017.
• Mutlu, Neşet vd. “Farklılaştırılmış Öğretim Öz-Yeterlik Ölçeği Geliştirilmesi”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1/1 (2019), 185-202. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.466734
• Özer, Selda - Yılmaz, Ercan. “Farklılaştırılmış Öğretim”. Eğitim Bilimlerinden Yansımalar. 127-140. Konya: Çizgi Kitabevi, 2016.
• Ramli, Rosidah - Mohd. Yusoff, Nurahimah. “Self-Efficacy and Differentiated Instruction: A Study Among Malaysian School Teachers”. Universal Journal of Educational Research 8/4 (2020), 1252-1260. https://doi.org/10.13189/ujer.2020.080416
• Senemoğlu, Nuray. Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Spot Matbaası, 1997.
• Smith, Grace E. - Throne, Stephanie. Differentiating Instruction with Technology in K-5 Classrooms. Washington, DC: International Society for Technology in Education, 2011.
• Tabachnick, Barabara G. - Fidell, Linda S. Using Multivarite Statistics. Boston: Pearson, 6. Basım, 2013.
• The Center for Comprehensive School Reform and Improvement. “A Teacher’s Guide to Differentiating Instruction”. 2007. Erişim 19 Aralık 2022. http://www.centerforcsri.org/index_option_com_content_task_view_id_412_Itemid_5.html
• Tomlinson, Carol Ann. How To Differentiate Instruction In Mixed Ability Classrooms. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development, 2. Basım, 2001.
• Üçarkuş, Esra - Yeşilbursa, Cemil Cahit. “Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Farklılaştırılmış Öğretime Yönelik Öz-Yeterliklerinin İncelenmesi”. International Social Sciences Studies Journal 6/60 (2020), 1471-1480.
• Yıldız, Mehmet. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Alan Bilgisine İlişkin Yeterlik Algıları. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Yıldız, Sevgi. “Sosyal Bilimlerde Örnekleme Sorunu: Nicel ve Nitel Paradigmalardan Örnekleme Kuramına Bütüncül Bir Bakış”. Kesit Akademi Dergisi 3/11 (2017), 421-442.