İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Yeterliklerine Yönelik Tutumları

Yıl 2024, Cilt: 28 Sayı: 2, 680 - 705, 15.12.2024

Fatih Çakmak

https://doi.org/10.18505/cuid.1519236

Öz

Araştırmanın amacı İmam Hatip Lisesi (İHL) öğrencilerinin meslek dersleri öğretmenlerinin yeterliklerine yönelik tutumlarını ve bu tutumların cinsiyetlerine, sınıflarına, okullarına, baba mesleklerine, anne mesleklerine, anne-babanın aylık gelirine, Kur’an okuma durumlarına, kitap okuma sıklıklarına, hayatlarının büyük çoğunluğunu geçirdikleri yere göre farklılaşıp farklılaşmadığını tespit edip değerlendirmektir. Araştırma, şu anda İHL’lerde görev yapmakta olan meslek dersleri öğretmenlerine, ilgili yöneticilerine, sorumlu diğer birimlere, ileride İHL’lerde görev yapacak öğretmen adaylarına, bu okullarda görev yapacak öğretmenleri yetiştiren İlahiyat Fakültelerindeki ilgililere ve konuyla ilgili araştırma yapacak akademisyenlere bilimsel katkı sağladığı için önemlidir. Araştırmada nicel yöntem, betimsel ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma evreni, Afyon ilinde Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı bütün İHL’lerde öğrenim gören öğrencilerdir. Araştırmada evreni temsil edecek şekilde 637 kişilik bir örneklem grubu olasılıklı örnekleme yöntemlerinden evrendeki her bireyin seçilme şansının birbirine eşit olduğu yansız (seçkisiz) örnekleme yöntemine göre seçilmiştir. Ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış, araştırmayla ilgili gerekli izinler alınmıştır. Araştırmanın verileri öğrencilerle yüz yüze gerçekleştirilen anket çalışmasıyla toplanmıştır. Araştırmanın verileri SPSS 25.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular araştırmanın hipotezleriyle ilişkilendirilmiştir. İHL öğrencilerinin meslek dersleri öğretmenlerinin yeterliklerine yönelik tutumları ölçeğinin betimsel analiz sonuçları incelendiğinde yeterlik alanlarının bütününe yönelik genel tutumun ortanın biraz üstünde yüksek (x ̅=3,51) olduğu belirlenmiştir. Ölçek genelinde en yüksek katılım (x ̅=4,16) ile “giyim-kuşamlarına ve kişisel bakımlarına dikkat ederler” maddesine, en düşük katılım ise (x ̅=2,87) ile “öğrencilerin duygu ve düşüncelerini önemsemezler” maddesine yöneliktir. İHL öğrencilerinin meslek dersleri öğretmenlerinin yeterliklerine yönelik tutumları sınıflarına, okullarına, ailelerin gelir durumuna ve Kur’an okuma sıklığına göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir. Öğrencilerin meslek dersleri öğretmenlerinin yeterliklerine yönelik tutumları cinsiyetlerine, baba mesleklerine, anne mesleklerine, kitap okuma sıklığına ve yaşadıkları yere göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir. İHL öğrencilerinin meslek dersleri öğretmenlerinin yeterliklerine yönelik tutumları ölçeğinin tüm boyutları arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları ilgili alan yazında benzer araştırmalarla ilişkilendirilerek tartışılmış, araştırma sonunda öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Öğretmen Yeterlikleri, İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenliği, Öğrenci Tutumları, Öğrenci Tutumlarını Etkileyen Faktörler

Attitudes of Imam Hatip High School Students Towards the Competencies of Vocational Course Teachers

Öz

The aim of the study is to determine and evaluate the attitudes of Imam Hatip High School (IHHS) students towards the competencies of vocational courses teachers and whether these attitudes differ according to their gender, grade, school, father's occupation, mother's occupation, parents' monthly income, reading Qur'an, frequency of reading books, and where they spend most of their lives. The research is important because it provides scientific contribution to vocational courses teachers who are currently working in IHHS, administrators, other responsible units, prospective teachers who will work in IHHS in the future, those concerned in the Faculties of Theology that train them, and academics who will conduct research on the subject. The quantitative method, descriptive and relational survey model was used in the study. The study population of the research is the students studying in all Imam Hatip High Schools affiliated to the Ministry of National Education in Afyon province. In the study, a sample group of 637 people was selected to represent the population according to the random sampling method, in which the chance of selection of each individual in the population is equal to each other. The validity and reliability studies of the scale were conducted and the necessary permissions were obtained. The data of the study were collected through a face-to-face questionnaire survey conducted face-to-face with the students in the schools specified in the students' personal information schedule. The findings obtained from the research were associated with the hypotheses of the research. When the descriptive analysis results of the scale of IHHS students' attitudes towards the competencies of vocational courses teachers were examined, it was determined that the attitude towards the whole scale was slightly above average (x ̅=3,51). The highest agreement was (x ̅=4.16) for the item "they pay attention to their clothing and personal care" and the lowest agreement was (x ̅=2.87) for the item "they do not care about students' feelings and thoughts". IHHS students' attitudes towards the competencies of vocational courses teachers show a statistically significant difference according to their grades, schools, income level of their families and frequency of reading Qur'an. Students' attitudes towards the competencies of vocational courses teachers do not show a significant difference according to their gender, father's occupation, mother's occupation, frequency of reading books and place of residence. A significant relationship was found between all dimensions of the scale of IHHS students' attitudes towards the competencies of vocational courses teachers. The results of the research were discussed in relation to similar studies in the related literature and recommendations were developed at the end of the research.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Teacher Competencies, Imam Hatip High School Vocational Courses Teaching, Student Attitudes

Kaynakça

• Altaş, Nurullah. Din Eğitimi. Akara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2022.
• Arıcı, İsmail. “Öğrencilerin İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerine Yönelik Tutumları”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/2 (2007), 169-189.
• Arslan, Mehmet. “Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme Konusunda Yeni Yaklaşımlar”. Modern Öğretmen Yetiştirmede Gelişme ve İlerlemeler Sempozyumu. Ankara: MEB Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü ve H. Ü. Eğitim Fakültesi, 1996.
• Arpacı, Önder. İmam Hatip Liselerinde Öğrenci-Öğretmen İletişimi ve Doyum Problemleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1997.
• Arpacı, Mücahit. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (İzmir İli Örneğinde Bir Alan Araştırması)”. Ankara: Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• Aşlamacı, İbrahim “İHL Öğrencilerinin Meslek Dersleri ve Meslek Dersi Öğretmenlerine Yönelik Tutum Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 17/1 (2017), 197-231.
• Aydın, Muhammed Şevki. Din Eğitimi Bilimi. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
• Aydın, M. Şevki. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Pedagojik Formasyon Yeterlilikleri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimle Enstitüsü, Doktora Tezi, 1992.
• Balcı, Ali. Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2013.
• Bayrakdar, Nazım. “Din Eğitimi Olgusunu Tanımlama Problemi”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 54 (2020), 433-456. https://doi.org/10.29288/ilted.764866
• Bilgin, Beyza. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1988.
• Brundrett, Mark. “The Question of Competence: The Origins, Strengths and Inadequacies of A Leadership training Paradigm”, School Leadership and Management 20/ 3 (August 2000), 353–369.
• Büyüköztürk, Şener vd., Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2009.
• Cebeci, Suat. İmam-Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Yeterlilikleri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1994.
• Celep, Cevat. “Öğretmen Yeterlilik Duygusu”. Yaşadıkça Eğitim Dergisi (Ocak-Şubat 1997), 27–32.
• Creswell, John W. Araştırma Deseni Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. çev. Selçuk Beşir Demir. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları, 3. Baskı, 2017.
• Demirel, Özcan – Kaya, Zeki. “Eğitim İle İlgili Temel Kavramlar, Eğitim Bilimine Giriş. ed. Özcan Demirel - Zeki Kaya. 1-22. Ankara: Pegem Akademi, 8. Baskı, 2013.
• Doğan, Recai – Altaş, Nurullah. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenleri Yeterlik Ölçeği Üzerine Bir Ön Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (2002), 109-122.
• Erden, Münire – Akmak, Yasemin. Eğitim Psikolojisi, Gelişim, Öğrenme, Öğretme. Ankara: Arkadaş Yayınevi, 23.Baskı, 2017.
• Ertürk, Selahattin. Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Meteksan Yayınları, 1994.
• Ev, Halit. “Türkiye’de Öğretmen Yetiştirme Sistemi ve Din Öğretimi Alanına Öğretmen Yetiştirme”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 33 (2011), 9-50.
• Garip, Sezen. “Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırma Geleneği Üzerine Kuramsal Bir İnceleme”. Uluslararası Sosyal Alan Araştırmaları Dergisi 12/1 (2023), 1-19.
• Hoşgörür, Vural – Taştan, Nuray. “Eğitimin İşlevleri”. Eğitim Bilimine Giriş. ed. Özcan Demirel - Zeki Kaya. 281- 306. Ankara: Pegem Akademi, 8. Baskı, 2013.
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 1998.
• Kaya, Mevlüt “İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine Karşı Tutumları”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/12 (2001), 43-78.
• Kaymakcan, Recep – Aşlamacı, İbrahim. “İmam Hatip Liseleri Literatürü Üzerine Bibliyografik Bir İnceleme”. Değerler Eğitimi Dergisi 9/22 (Aralık 2011), 71-101.
• Kazu, Hilal. “Bir Meslek Olarak Öğretmenlik”. Eğitim Bilimine Giriş, ed. Durmuş Ekiz – Haydar Durukan 299-324. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 3. Baskı, 2016.
• Kesici, Ayşe Elitok. “Eğitimin Temel Kavramları”, Eğitim Bilimine Giriş. ed. Ayşe Elitok Kesici. 1-19. Ankara: Eğiten Ktap Yayınları, 2016.
• Kıroğlu, Kasım. “Bir Meslek Olarak Öğretmenlik”. Eğitim Bilimine Giriş. ed. Özcan Demirel - Zeki Kaya. 343-372. Ankara: Pegem Akademi, 8. Baskı, 2013.
• Koç, Ahmet. “İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretmenlerinin Yeterlikleri Üzerine Bir Araştırma”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (2009), 131-174.
• Korukçu, Adem. “Mesleki Orta Öğretim: İmam Hatip Liseleri”. Din Eğitimi. ed. Recai Doğan – Remziye Ege. 145- 179. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016.
• Küçükahmet, Leyla. Öğretim İlke ve Yöntemleri. İstanbul: Alkım Yayınları, 1998.
• Mahiroğlu, Ahmet. “Öğretmenlik Mesleği ve Öğretmen Yetiştirmede Gelişmeler ve Yenilikler”. Eğitim Bilimine Giriş. ed. Özcan Demirel - Zeki Kaya. 373-419. Ankara: Pegem Akademi, 8. Baskı, 2013.
• METK, Milli Eğitim Temel Kanunu, Türkiye: Milli Eğitim Bakanlığı, 1973. Erişim 05 Nisan 2024. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=1739&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• METK, Milli Eğitim Temel Kanunu, Resmî Gazete 14574 (24/06/1973), Kanun No.1739, md.32.
• ÖMGY, Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri. Türkiye: Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, 2017. Erişim 8 Nisan 2024. https://oygm.meb.gov.tr/dosyalar/StPrg/Ogretmenlik_Meslegi_Genel_Yeterlikleri.pdf
• Öcal, Mustafa. “Dünden Bugüne İmam Hatip Liseleri (1913-2013)”. 100. Yılında İmam Hatip Liseleri Sempozyumu, ed. Recep Kaymakcan vd. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Özer, Niyazi – Atik, Servet. “Eğitimin Temel Kavramları”, Eğitim Bilimine Giriş. ed. Celal Teyyar Uğurlu. 1-16. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları, 2. Baskı, 2015.
• Sincar, Mehmet. “Bir Meslek Olarak Öğretmenlik”. Eğitim Bilimine Giriş, ed. Celal Teyyar Uğurlu. 275-288. Ankara: Eğiten Kitap Yayınları, 2. Baskı, 2015.
• Şimşek, Eyüp. İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretmenlerinin Yeterlikleri (Erzurum Örneği). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 2006.
• Şimşek, Ali. “Araştırma Modelleri”. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. ed. Ali Şimşek. 80-107. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Şimşek, Ali. “Evren ve Örneklem”. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. ed. Ali Şimşek. 108-133. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Tabachnick, Barabara G. - Fidell, Linda S. Using Multivarite Statistics. Boston: Pearson, 2013.
• Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2001.
• Ünsür, Ahmet. Bir Mesleki eğitim Kurumu Olarak İmam Hatip Liseleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1995.
• Yıldız, Sevgi. “Sosyal Bilimlerde Örnekleme Sorunu: Nicel ve Nitel Paradigmalardan Örnekleme Kuramına Bütüncül Bir Bakış”. Kesit Akademi Dergisi 3/11 (2017), 421-442.
• Zengin, Mahmut. “Öğrencilerin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Değerler Eğitimi Dergisi 11/25 (2013), 271-301.