Kur’an Perspektifinden Yaratılış (Kur’an’da Yaratılışla İlgili Kavramların Seman-tiği ve Yoktan Yaratma Meselesi)

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 1, 1 - 35, 25.10.2016

Mustafa Öztürk

Öz

Yaratılış, Kur’an metninde oldukça zengin kelime ve kavram çeşitliliğine sahip bir meseledir. Fakat bu kavramsal zenginlik ve çeşitlilik meselenin modern bilimsel platformlarda tartışılan boyutlarına ışık tutma ve çağdaş insanın yaratılışla ilgili bilimsel meraklarını karşılama açısından pek işlevsel değildir. İlk bakışta yadırganması kuvvetle muhtemel olan bu tespit, Kur’an algımız ve bakış açımızın bir neticesidir. Şayet biz yaratılışla ilgili ayetleri kâinat ve insanın ilk varoluşuna dair bilgilendirici, bilgi eksikliğini giderici beyanlar olarak okumaya yönelmişsek, modern çağın astronomi, kozmogoni, kozmoloji ve tıp gibi alanlardaki bilgi birikimiyle kıyaslandığında, bu beyanların basit ve yüzeysel olduğunu fark etmekte gecikmeyiz. Bu sebeple, yaratılışla ilgili ayetleri farklı bir yaklaşımla ele alıp değerlendirmek gerektiği, en başından not edilmelidir. Kur’an’da yaratılış meselesi temelde ilâhî isim ve sıfatlarla ilgilidir. Bu durum, Allah’ın yaratma sıfatı bağlamında kullanılan kelimelerin semantik alanlarını tespitte titiz davranılmasını gerektirir. Zira ilâhî isim ve sıfatlar, kelam tarihinin en tartışmalı konularından biri olması hasebiyle söz konusu kelimeler çok ciddi semantik kayma ve aşınma süreçlerinden geçmiş, birçok Kur’an lafzına çeşitli teolojik (kelâmî) kabuller ve paradigmaları yansıtan içerikler yüklenmiştir. İslam düşünce tarihindeki tartışmalar, özellikle teolojik münakaşalar dikkate alındığında, eğer amacımız Kur’an’daki ilgili ayetlerin ilk ve aslî manalarını arayıp bulmaksa, erken dönemlere ait kaynaklardaki bilgiler üzerinde yoğunlaşmak ve söz konusu manaları art-süremli semantik tahlillerle ortaya çıkarmaya çalışmak esas olmalıdır. Ayrıca Kur’an’ın ilk hitap çevresindeki kültürel kodlar ve metinler-arası ilişki bağlamında farklı din ve kültürlere ait bilgi kaynakları da mutlaka dikkate alınmalıdır.