Baha Tevfik’in Tanrı Problemine Yaklaşımı

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 2, 259 - 280, 29.12.2017

Mustafa Ateş

Öz

1884-1914 yılları arasında yaşamış olan Baha Tevfik,
Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş döneminde yetişmiş olan önemli düşünürlerden
birisidir. Baha Tevfik, dinin insan tarafından meydana getirilmiş bir kurum
olduğunu ileri sürerek, dinin ve Tanrı inancının kökenini insan psikolojisine
ve topluma indirger. O’na göre ebediyen yaşamak fikri, bedensel diriliş ve
Âhiret inançlarını meydana getirmiştir. Ancak bu inançların insanın
beklentilerini karşılamada yetersiz kalmaları üzerine, insan düşüncesi zamanla
daha yüksek bir mükemmellik tasavvuru olan Allah inancını meydana getirmiştir.
Tanrı’yı, insanın kendi benliğini düşünerek yarattığı hayâlî bir varlık olarak
kabul eden Baha Tevfik, evreni kozmolojik olarak açıklayabilmek için Tanrı’nın
yerine Tanrısal nitelikler atfettiği doğayı geçirmektedir. Biyolojik-evrimci
bir materyalist olan Baha Tevfik, insanların hayvanlardan, hayvanların
bitkilerden, bitkilerin de protoplazmadan evrimleşerek türedikleri görüşündedir.

Anahtar Kelimeler

Baha Tevfik, natüralizm, materyalizm, pozitivizm, Tanrı

Kaynakça

• AYDIN, Din Felsefesi, D.E.Ü. Yay., İzmir, 1987.
• BAĞCI, Rıza; Baha Tevfik’in Hayatı, Edebî ve Felsefî Eserleri Üzerinde Bir Araştırma, Kaynak Yay., İzmir, 1996.
• BAĞCI, Rıza; Baha Tevfik’in Hayatı, basılmamış yüksek lisans tezi, Ege Üni-versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 1987.
• BAHA TEVFİK, “Bizim Sözlerimiz”, Vahdet-i Mevcut-Bir Tabiat Aliminin Dini; (Ahmet Nebil’le birlikte, Ernest Haeckel’in Monisme’inin önsöz ve not ilâveleriyle yapılmış çevirisi), Matbaa-i Kader, İstanbul, tarihsiz.
• BAHA TEVFİK, “Felsefe Kamusu”, Felsefe Mecmuası, sayı I; “Felsefe Kamu-su”, Zekâ, sayı I.
• BAHA TEVFİK, “Felsefe-i Fennî”, İzmir, sayı XIX.