Modernleşme-Sekülerleşme Sürecinde Türk Gençliğinin Anlam Dünyasında Dinin Yeri (Çukurova Üniversitesi Örneği)

Yıl 2009, Cilt: 9 Sayı: 2, 1 - 37, 01.06.2009

Asım Yapıcı

Öz

Sekülerleşme teorisi hakkında “katı”, “ılımlı” ve “uzlaşımsal” şeklinde ifade edebileceğimiz üç farklı yorum yapılmaktadır: Katı yorumuna göre pozitivizm, rasyonalizm ve modernizmle birlikte dinin siyasal ve sosyal hayatı yönlendirme gücü gittikçe zayıflayacak, neticede bireysel bilinç de dinî duygulardan arınacaktır. Ilımlı yorum, dinin siyasal ve sosyal hayattaki etkinliğinin azalacağını, fakat dinin içselleşip bireyselleşerek varlığını devam ettireceğini ileri sürmektedir. Her iki yorumu eleştirerek uzlaşımcı yaklaşımı benimseyenler sekülerizmin dini, dinin de sekülerizmi etkileyeceğini, yani her iki olgu arasında karşılıklı bir etkileşim olduğunu iddia etmektedirler. Sekülerleşme teorisine itiraz eden araştırmacılar ise yeniden dine dönüşün yaşandığını ısrarla söylemektedir. Ancak, bu noktada dönüş yapılan dinin neliği ve niteliği üzerinde yoğunlaşıldığı görülmektedir. Bu çalışma burada sözü edilen tartışmalara Müslüman Türk toplumu açısından müdahil olmak istemektedir. Çukurova Üniversitesinde lisans düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin zihinlerinde “din” ve “İslam” kavramlarının neler çağrıştırdığı araştırılmıştır. Böylece sekülerleşmeden en çok etkileneceği düşünülen üniversite gençliğinin genel anlamda “din”, özelde ise “İslam dini” hakkındaki düşünceleri analiz edilmiştir. Bulgular “Sosyal Kimlik Teorisi” ve “Sosyal Temsiller Teorisi” bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sekülerleşme, Modernleşme, Din, İslam, dindarlık, maneviyat

Modernleşme-Sekülerleşme Sürecinde Türk Gençliğinin Anlam Dünyasında Dinin Yeri (Çukurova Üniversitesi Örneği)

Öz

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2004). Sosyal değişme ve din. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Alperen, A. (2003). Sosyolojik açıdan Türkiye’de İslam ve modernleşme: Çağımız İslam dünyasındaki modernleşme hareketleri ve Türkiye’deki etkileri. Adana: Karahan Kitabevi.
• Argyle, M. & Beit-Hallahmi, B. (1975). The social psychology of religion. London & Boston: Routledge & Kegan Paul.
• Atalay, T. (2005). İlköğretim ve liselerde dindarlık: Diyarbakır örneği. İstanbul: DEM Yayınları.
• Aydın, A. R. (1995). Dini inkârın psiko-sosyal nedenleri. Yayımlanmamış doktora tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Bayyiğit, M. (1989). Üniversite gençliğinin dini inanç, tutum ve davranışları üzerine bir araştırma. Basılmamış doktora tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Beit-Hallahmi, B. (1989). Prolegomena to the psychological study of religion. London & Toronto: Associated University Presses.
• Berger, P. L. ( 2001). La desecularisation du monde: Un point de vue global. In. P. L. Berger (Ed), Le Reenchantement du Monde (pp. 5-36). Paris: Bayard.
• Berger, P. L. (2002a). Sekülerizmin gerilemesi. A. Köse (Ed.), Sekülerizm Sorgulanıyor içinde (ss. 11-32). İstanbul: Ufuk Kitapları.
• Berger, P. L. (2002b). Dinin krizinden sekülerizmin krizine. A. Köse (Ed.) Sekülerizm Sorgulanıyor içinde (ss. 75-93). İstanbul: Ufuk Kitapları.
• Bourhis, R. Y. & Gagnon, A. (1994). Les préjugés la discrimination et relations intergroupes. In: R. J. Vallerand (Ed), Les Fondements de la Psychologie Sociale, (pp. 707-773), Paris: Gaëtan Morin.
• Çelik, C. (2002), Şehirleşme ve din. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Davie, G. (1996). Croire sans appartenir: Le cas Britannique. In: G. Davie & D. Hervieu-Léger (Sous la direction de), Identités Religieuses en Europe, (pp. 175-194), Paris: La Découverte.
• Fırat, E. (1977). Üniversite öğrencilerinde Allah inancı ve din duygusu. Basılmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Ankara.
• Günay, Ü. (1981). Türkiyede dini sosyalleşme, Türkiye 1. Din Eğitimi Semineri. Ankara.
• Günay, Ü. (1986). Modern sanayi toplumlarında din I. Erciyes Üniversitesi. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 3, 51-52.
• Günay, Ü. (1987). Modern sanayi toplumlarında din II. Erciyes Üniversitesi. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 4, 29-58.
• Günay, Ü. (1999). Erzurum ve çevre köylerinde dini hayat. İstanbul: Erzurum Kitaplığı.
• Hadden, J. K. (2002) Sekülerizmden dönüş. A. Köse (Ed.) Sekülerizm Sorgulanıyor içinde (ss. 123-159). İstanbul: Ufuk Kitapları.
• Hervieu-Léger, D. (1990). Renouveaux émotionnels contemporains. In: F. Champion & D. Hervieu-Léger (Ed.), De l’émotion en religion: renouveaux et traditions (pp. 217-248). Paris: Centurion.
• Hervieu-Léger, D. (1993). La religion pour mémoire. Pairs: CERF.
• Hökelekli, H. (2002) Gençlik ve din. H. Hökelekli (Ed) Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi içinde (ss. 11-29) Ankara: Ankara Okulu yayınları
• Hökelekli, H. (2005). Din psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kaya, M. (1998). Din eğitiminde iletişim ve dini tutum. Samsun: Etüt Yayınları.
• Kayıklık, H. (2003). Orta yaş ve yaşlılıkta dinsel eğilimler. Adana: Baki Kitabevi.
• Kayıklık, H. (2006). Değişen dünyada birey, din ve dindarlık. Ü. Günay & C. Çelik (Ed.). Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi içinde (ss. 157-174). Adana: Karahan Yayınları.
• Kaymakcan, R. (2007). Gençlerin dine bakışı: Karşılaştırmalı Türkiye ve Avrupa araştırması. İstanbul: DEM Yay.
• Keppel, G. (1992). Tanrı’nın intikamı: Din dünyayı yeniden fethediyor. (Çev. S. Kırmız), İstanbul: