Lise Öğrencilerinde Hayatın Anlam ve Amacı ile Değer Yönelimleri Arasındaki İlişki

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 2, 1198 - 1234, 28.12.2018

Abdullah Tanrıverdi Mustafa Ulu

https://doi.org/10.30627/cuilah.469850

Cited By: 7

Öz

Bu çalışmanın teorik çerçevesi olarak Viktor Emil Frankl’ın
insanın en temel güdüsünün anlam istemi oluşu fikrinden hareketle ortaya
koyduğu hayatın anlam ve amacına dair görüşleri ile Shalom H. Schwartz’ın değer
yönelimi hakkındaki yaklaşımları temel alınmıştır.

Araştırmada yukarıdaki kavramsal yapı çerçevesinde lise
öğrencilerinde hayatın anlam ve amacı ile değer yönelimleri arasındaki ilişkiyi
incelemek amaçlanmıştır. Kayseri ilindeki 3 farklı devlet lisesinde öğrenim
gören 507 öğrenciden nicel yöntemle veri toplanılan araştırmada katılımcılar
tesadüfi olmayan örnekleme yöntemlerinden “uygun/kolayda örnekleme” yöntemi
yardımıyla seçilmiştir. Katılımcıların %30’unu (n=150) erkek öğrenciler,
%70’ini ise (n=357) kız öğrenciler oluşturmaktadır. Veriler,  Crumbaugh ve Maholick tarafından
geliştirilmiş ve Türkçeye Ferdi Kıraç tarafından uyarlanmış olan Hayatın Amacı Ölçeği ile Schwartz ve
arkadaşlarının geliştirdiği, Demirutku ve Sümer tarafından da Türkçeye
uyarlanmış olan Portre Değerler Anketi ile
toplanmışlardır.  Verilerin analiz
edilmesinde betimsel istatistik tekniklerinden ortalama ve standart sapma
değerleri; çıkarımsal istatistik tekniklerinden iki ortalama arasındaki farkı
tespit etmek amacıyla bağımsız gruplar t-testi; değişkenler arasındaki ilişkileri
belirlemek amacıyla ise Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon tekniği ve
Regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre katılımcıların değer
yönelimindeki ortalama puanının 4,63; hayatın amacındaki ortalama puanlarının
ise 3,40 olduğu; değer yönelimlerinde en yüksek ortalamayı 4,94 puan ile
öz-yönlendirme, en düşük ortalamayı ise 3,90 puan ile güç faktöründe elde
ettikleri; hayatın amacında en yüksek ortalamaya 3,89 ile anlam ve amaç
faktöründe en düşük ortalamaya ise 2,91 ile hayat kalitesi faktöründe sahip
oldukları; iyilikseverlik ve evrenselcilikte kızların, güç faktöründe ise
erkeklerin ortalama puanlarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu; hayatın amacı ölçeği toplam puanı ile başarı,
hazcılık, uyarılma, öz-yönlendirme, evrenselcilik, iyilikseverlik,
geleneksellik, uyma, güvenlik değerleri arasında pozitif yönde güçlü bir ilişki olduğu; değer yönelimi
ölçeği toplam puanı ile ise hayatın amacı ölçeğindeki tüm faktörlerin pozitif
yönde güçlü bir ilişkilerinin olduğu belirlenmiştir. Regresyon analizi
neticesinde ise güç, hazcılık, geleneksellik ve güvenlik değer yönelimlerinin
hayatın amacını değer yönelimlerinin hayatın amacı anlamlı olarak %13 oranında
açıkladığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Anlam ve amaç, logoterapi, değer yönelimi, lise

Kaynakça

• Adler, A. (2016). Yaşamın Anlam ve Amacı. (K. Şipal, Çev.) (12. bs). İstanbul: Say Yayınları.
• Akıncı, A. (2005). Hayata Anlam Vermede Dinî Değerlerin ve Din Öğretiminin Rolü. Değerler Eğitimi Dergisi, 7-24.
• Ayvalioğlu, N. (t.y.). A Comparison of Turkish and American Value Systems. İstanbul Üniversitesi Tecrübî Psikoloji Çalışmaları, 85-100.
• Bahadır, A. (2011). İnsanın Anlam Arayışı ve Din. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Bahadir, A. (2000). Hayatın Anlam Kazanmasında Psiko-Sosyal Faktörler ve Din. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 185-230.
• Baş, V. (2014). Üniversite Öğrencilerinde Değerler ve Yaşamın Anlamı Arasındaki İlişki. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yayınlanmamış.
• Budak, S. (2017). Psikoloji Sözlüğü (5. bs). Ankara: Bilim Ve Sanat Yayınları.
• Cirhinlioğlu, F. G., & Şenel, A. F. (2017). Kadına İlişkin Namus Anlayışı, Değerler ve Cinsiyet Rolleri Arasındaki İlişki. The Journal of Academic Social Science Studies, 7(60), 311-324. https://doi.org/10.9761/JASSS7213
• Demirutku, K., & Sümer, N. (2010). Temel Değerlerin Ölçümü: Portre Değerler Anketinin Türkçe Uyarlaması. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 17-25.
• Dilmaç, B., Deniz, M., & Deniz, M. E. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Öz-Anlayışları İle Değer Tercihlerinin İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 9-24.
• Emre, Y., & Yapıcı, A. (2015). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Vatandaşlarının Değer Yönelimleri. Journal of Turkish Studies, 10(Volume 10 Issue 2), 329-329. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.7764
• Erikson, E. (1968). Identity: Youth and Crisis. New York & London: W. W. Norton & Company.
• Forsyth, J. (2017). Psikolojik Din Kuramları. (M. Ulu, Ed.). Kayseri: Kimlik Yayınları.
• Frankl, V. E. (2014). Psikoterapi ve Din. (Z. Taşkın, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Frankl, V. E. (2016). İnsanın Anlam Arayışı. (S. Budak, Çev.). İstanbul: Okuyan Us Yayıncılık.
• Hançerlioğlu, O. (1993). Ruhbilim Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hökelekli, H. (2016). Çocuk, Genç, Aile Psikolojisi ve Din (2. bs). İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
• Kıran, Ö. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri (OMÜ Örneği). Journal of International Social Research, 9(43), 1266-1266. https://doi.org/10.17719/jisr.20164317695
• Kiraç, F. (2015). Hayatın Amacı Ölçeğinin Psikometrik Özellikleri: Faktör Yapısı ve Güvenilirliği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (39), 490-500.
• Mehmedoğlu, A. U. (2016). İlâhiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Örneği). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergis, (30), 133-167.
• Reker, G. T., & Wong, P. T. P. (1983). Aging As an Individual Process: Toward a Theory of Personal Meaning. Içinde J. E. Birren & V. L. Bengtson (Ed.), Emergent Theories of Aging. New York: Springer Publishing Company.
• Rokeach, M. (1973). The Nature Of Human Values. New York: Free Press.
• Roszkowski, M. J., Kinzler, R. J., & Kane, J. (2014). Profile of a Residential Learning Community on Schwartz’s Typology of Values. Journal of Service-Learning in Higher Education, 3, 5-29.
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the Content and Structure of Values: Theoretical Advances and Empirical Tests in 20 Countries. Içinde Advances in Experimental Social Psychology (C. 25, ss. 1-65). Academic Press. https://doi.org/10.1016/S0065-2601(08)60281-6
• Schwartz, S. H. (1994). Are There Universal Aspects in the Structure and Contents of Human Values? Journal of Social Issues, 50(4), 19-45. https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1994.tb01196.x
• Schwartz, S. H., & Bilsky, W. (1987). Toward A Universal Psychological Structure of Human Values. Journal of Personality and Social Psychology, 550-562.
• Schwartz, S. H., Melech, G., Lehmann, A., Burgess, S., Harris, M., & Owens, V. (2001). Extending the Cross-Cultural Validity of the Theory of Basic Human Values with a Different Method of Measurement. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(5), 519-542. https://doi.org/10.1177/0022022101032005001
• Schwartz, S. H., & Rubel, T. (2005). Sex Differences in Value Priorities: Cross-Cultural and Multimethod Studies. Journal of Personality and Social Psychology, 89(6), 1010-1028. https://doi.org/10.1037/0022-3514.89.6.1010
• Smith, P. B., & Schwartz, S. H. (1997). Values. Içinde J. W. Berry, M. H. Segall, & Ç. Kağıtçıbaşı (Ed.), Handbook of Cross-Cultural Psychology (C. 3, ss. 77-118). Boston: Allyn and Bacon.
• TÜRK DİL KURUMU. (t.y.). Geliş tarihi 08 Ekim 2018, gönderen http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5bbb2caf315f82.37160051
• Ulu, M. (2018a). Hayatı Anlamlandırma ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki Üzerine. Bilimname, (36), 165-188. https://doi.org/10.28949/bilimname.459247
• Ulu, M. (2018b). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluşları İle Değer Yönelimleri Arasındaki İlişki. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUIFD), 183-215. https://doi.org/10.17335/sakaifd.414012
• VandenBos, G. R., & American Psychological Association (Ed.). (2015). APA dictionary of psychology (Second Edition). Washington, DC: American Psychological Association.