YAŞLILIK DÖNEMİNDE MANEVİ BİR GEREKSİNİM OLARAK SEVGİ: HUZUREVİ YAŞLILARI ÜZERİNDE BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 1, 1 - 25, 22.06.2021

Abdullah Dağcı

https://doi.org/10.30627/cuilah.819109

Cited By: 3

Öz

Araştırmanın amacı sevgi konusunu yaşlılık dönemi manevi gereksinimleri kapsamında incelemektir. Huzurevi yaşlılarının duygu, düşünce ve davranışları üzerinde araştırma yapılarak bu inceleme gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla araştırma fenomenolojik yöntem kapsamında tasarlanmış ve yapılandırılmamış görüşme soruları ikili görüşmeler yoluyla huzurevi yaşlılarına uygulanmıştır. Bu görüşmelerden elde edilen bulgular üzerinde kategorik değerlendirmeler yapmadan önce geniş kapsamlı bir alan yazın taraması gerçekleştirilerek; sevginin işlevleri, sevginin nesneleri, sevgiye ilişkin yaklaşımlar, yaşlılık döneminde sevgi ve yaşlık dönemi manevi gereksinimleri konularında detaylı bilgiler edinilmiştir. Hem alan yazından elde edilen bu bilgiler hem de huzurevi yaşlıları ile gerçekleştirilen görüşmeler ve alan uzmanlarının görüşleri dikkate alınarak huzurevi yaşlılarında sevgi konusunu ele almak üzere sekiz farklı kategori belirlenmiştir. Sevgiyle bağlantılı olarak katılımcılar tarafından ‘arkadaşlar ile ilişkili olarak sevgi’ kategorisine en fazla ve ‘yakın tanıdıklar ile ilişkili olarak sevgi’ kategorisine ise en az atıf yapılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre; olumsuz kendilik algılarına sahip olmaları ve benlik bütünlüklerinin hasar görmesi gibi durumlardan yola çıkarak huzurevi yaşlılarının ‘kendi’lerine yönelik sevgilerinde eksiklik olduğu tespit edilmiş; huzurevinde kalma zorunluluğu ve terk edilmişlik duyguları gibi nedenlerin onların ‘yaşama’ sevinçlerini olumsuz etkilediğine ulaşılmıştır. Eşlerine duyulan öfkelerinin devam etmesi ve eşlerini yalnız kalmalarının sebebi olarak düşünmeleri gibi durumların huzurevi sakinlerinin ‘eş’ sevgisini engellediği gözlemlenmiş; çocukları tarafından huzurevine bırakıldıklarının ve kardeşleri tarafından hiç aranmadıklarının katılımcılar tarafından belirtilmesine bağlı olarak, yaşlılarda ‘aile üyeleri’ne yönelik sevgi eksikliği olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında yaşlılar tarafından huzurevindeki diğer sakinlerin hep olumsuz özelliklerinin dile getirilmesi ve küçük bir hata dahi mazur görülmeyerek hata yapanla bütün iletişim kanallarının kapatılması gibi durumlara bağlı olarak huzurevi yaşlıları arasında ‘arkadaşça’ bir sevginin olmadığına ulaşılmış; akrabalarıyla misafirliğe gidip geldikleri zamanları şimdi çok aradıklarının ve aralarında sorunlar olduğu için gelinlerini sevmediklerinin ifade edilmesi gibi durumlardan yola çıkarak katılımcıların ‘yakın tanıdıklar’ına yönelik sevgi beslemedikleri tespit edilmiştir. Diğer yandan katılımcıların toplum tarafından terk edildiklerini düşünmeleri ve toplumun kendilerine karşı sevgi ve saygı göstermediklerine dair algılarından yola çıkarak yaşlıların ‘toplum’a yönelik herhangi bir sevgi duygusunun olmadığına ulaşılmış; huzurevi sakinlerinin maruz kaldıkları olumsuzlukları Allah’a şikâyet ederek bunları yapanlara gerekli cezanın Allah tarafından verilmesini beklemeleri, olumsuz bir geçmişe sahip oldukları eşlerine yönelik olarak sürekli beddua etmeleri, huzurevine bırakan çocuklarının Allah tarafından cezalandırılmalarını istemeleri gibi durumlardan yola çıkarak ‘Allah’ ile aralarındaki bağın sevgi temelli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak huzurevi yaşlılarındaki sevgi gereksinimlerinin sekiz kategoride ele alınabileceği tespit edilmiştir: kendi, yaşama, eş, aile üyeleri, arkadaşlar, yakın tanıdıklar, toplum ve Allah.

Anahtar Kelimeler

Manevi Gereksinimler, Manevi Bakım, Sevgi, Yaşlılık, Huzurevi

Love as a Spiritual Need in Old Age: A Field Study on Nursing Home Elders

Öz

The aim of the research is to examine the love within the context of spiritual requirement in the old age. By studying on the feelings, thoughts and behaviors of the nursing home elders, this investigation was carried out. For this purpose, the research was designed within the scope of phenomenological method, and unstructured interview questions were applied to those through bilateral interviews. Before making categorical evaluations on the findings from these interviews; a comprehensive literature review was carried out, and detailed information was obtained about functions of love, objects of love, approaches to love, love in old age and spiritual needs of the old age. Considering information obtained from the literature, interviews with those and field experts’ opinions; eight different categories were determined to address the issue of love in the nursing home elders. In conjunction with love, while the most referenced category is ‘the relations with friends’, the least referenced category is ‘the relations with close acquaintances’. In accordance with the study results, it was determined there is a deficiency in the love of elderlies living in the nursing home that based on the situations such as having negative self-perceptions and their self-integrity being damaged; it was found reasons such as the obligation to stay in a nursing home and feelings of abandonment negatively affect their ‘joy of living’. It was observed the continuing anger towards their spouses and thinking of their spouses as the reason for their loneliness prevent the ‘spouse’ love of the nursing home residents; as the participants stated that they were left to the nursing home by their children and never sought by their siblings, a lack of affection was detected for the ‘family members’. It was seen there is no ‘friendly’ love among the nursing home elders due to situations such as the negative characteristics of other nursing home residents who are always expressed by the elderly and they close all communication channels, without excusing even a small mistake; it has been determined that the participants do not feel affection towards their ‘close acquaintances’ based on the situations such explanations as they do not love their daughter in law because of some troubles between them and they have missed visiting times between their relatives. It was found the elders do not have any sense of love for the ‘society’, based on the such situations as the their thought relating with abandoned by the society and the society does not show love and respect towards them; such situations as complaining to Allah about the negativities experienced by the nursing home residents and waiting for the necessary punishment to be given by Allah to their spouses with whom they have a negative past, asking to be punished by Allah to their children who put those to nursing home; it has been concluded that there is no love-based relationship between they and 'Allah'. As a result, it was found the love needs of nursing home elders can be addressed in eight categories: himself, life, spouse, family members, friends, close acquaintances, society and Allah.

Anahtar Kelimeler

Spiritual Needs, Spiritual Care, Love, Old Age, Nursing Home

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî (1985). el-Müsned. (Nşr: Ebû Hâcir Muhammed Saîd Besyûnî). Beyrut: Yayınevi yok.
• Akgül, M. (2004). Yaşlılık ve dindarlık: Dindarlık, hayattan zevk alma ve mutluluk ilişkisi - Konya Huzurevi örneği. Dini Araştırmalar Dergisi, 7(19), 19-56.
• Akyıldız, N. (1999). Sağlıklı yaşlanma. İstanbul: Yay-pa Yay.
• Altıparmak, S. (2009). Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam doyumu, sosyal destek düzeyleri ve etkileyen faktörler. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 23(3), 159-164.
• Arıcı, İ. & Tokur, B. (2017). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin Tanrı algıları ve hoşgörü eğilim düzeyleri arasındaki ilişki. Turkish Studies, 12(10), 31-48.
• Artan, T. & Irmak, H. S. (2018). Huzurevindeki yaşlıların huzurevinde yaşlanmaya ilişkin bakış açılarının değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 29(2), 51-70.
• Aydın, İ. & İşleyen, S. (2004). Huzurevinde kalan yaşlıların geleceğe yönelik beklentilerinin umutsuzluk düzeylerine etkisi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 7(3), 19-25.
• Beck, C. (1986). Educating for spirituality. Interchange, 17(2), 148–156.
• Berscheid, E. & Walster, E. (1974). A little bit about love. [in] Foundations of interpersonal attraction. Ed: T. L. Huston, (pp.355-402). New York: Academic Press.
• Bilecik, S. (2016). Huzurevlerinde dinî danışmanlık ve din hizmetleri: İhtiyaçlar, beklentiler, sorunlar. [içinde] Manevi danışmanlık ve rehberlik. Ed.: A. Ayten vd., (ss. 377-400). İstanbul: DEM Yay.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail (2001). el-Câmiʿu’ṣ-Saḥîḥ. (Nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. - 8 Cilt). Yayın yeri yok: Dâru Tavki’n-Necât.
• Canatan, A. (2008). Sosyal yönleriyle yaşlılık. Ankara: Palme Yay.
• Carr, A. (2005). Positive psychology: The science of happiness and human strengths. New York: Brunner-Routledge.
• Çelimli, Ç., & Güldal, Ş. T. (2016). Manevi yönelimli danışmanlık ile psikoterapi yöntem ve teknikleri: Doğu ve Batı’dan örnekler. [içinde] Manevi yönelimli psikoterapi ve psikolojik danışma. Ed.: H. Ekşi & Ç. Kaya (ss. 99-122). İstanbul: Kaknüs Yay.
• Dion, K. L. & Dion, K. K. (1973). Correlates of romantic love. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 41(1), 51-56.
• Doğan, C. (2007). Türkiye’de yaşlılık ve huzurevi olgusu. [içinde] Yaşlılık dönemi ve problemleri. Ed.: M. F. Bayraktar, (ss. 33-60). İstanbul: Ensar Yay.
• Döğüşgen, M. M. (2010). Her yönüyle sevgi dili. İstanbul: Ekinoks Yay.
• Duyan, V., Yolcuoğlu, İ. G., & Artan, T. (2014). Dünü bugünü yarınıyla insanı anlamak. İstanbul: Nar Yayınevi.
• Elkins, D. N. (2007). A humanistic approach to spiritually oriented psychotherapy. [in] Spirituality oriented psychotherapy. Eds: L. Sperry & E. P. Shafranske, (pp. 13-152). Washington/US: APA.
• Emmons, R. A. (2005). Emotion and religion. [in] Handbook of the psychology of religion and spirituality. Eds.: R. F. Paloutzian & C. L. Park, (pp. 235-252). New York, NY: The Guilford Press.
• Frame, M. W. (2003). Integrating religion and spirituality into counseling: A comprehensive approach. New York/US: Thomson/Brooks-Cole.
• Faver, C. A., Cox, M. E., & Callahan, A. (2003). Social work students’ images of god. Social Thought, 22(4), 53-74.
• Fredrickson, B. L. (2002). Positive emotions. [in] Handbook of positive psychology. Eds: C. R. Snyder & S. J. Lopez, (ss.120-134). US: Oxford University Press.
• Fromm, E. (1995). Sevme sanatı. İstanbul: Payel Yay.
• Fromm, E. (2001). İtaatsizlik üzerine. İstanbul: Mert Yay.
• Fromm, E. (2008). Sevginin ve şiddetin kaynağı. İstanbul: Payel Yay.
• Fromm, E. (2014). Sağlıklı toplum. İstanbul: Payel Yay.
• Gezgin, A. G. (2010). Kur’an’da sevgi. İstanbul: Rağbet Yay.
• Gorman, L. M., & Sultan, D. F. (2014). Psikososyal hemşirelik. Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi.
• Hendrick, C. & Hendrick, S. (1986). A theory and method of love. Journal of Personality and Social Psychology, 50(2), 392-402.
• Hendrick, S. & Hendrick, C. (2002). Love. [in] Handbook of positive psychology. Eds: C. R. Snyder & S. J. Lopez, (pp. 472-484). US: Oxford University Press.
• Hofling, C. K., & Leininger, M. M. (1981). Hemşirelikte ana psikiyatrik kavramlar (Çev. Aysel Kumral). İstanbul: Vehbi Koç Vakfı Yay.
• Hofman, P. (2005). Yeni bir başlangıç: Emeklilik. İstanbul: İletişim Yay.
• Kalem, M. R. (2006). Yaşlıların din eğitimi ve öğretimi açısından problem ve beklentileri (Huzurevi yaşlıları üzerine yapılmış bir araştırma). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kalınkara, V. (2011). Temel gerontoloji: Yaşlılık bilimi. Ankara: Nobel Yay.
• Kaptan, G. (2013). Yaşlanma ve yaşlılıkla ilgili tanımlamalar. [içinde] Geriatrik bakım ilkeleri. Ed.: G. Kaptan, (ss. 1-10). Ankara: Nobel Yay.
• Karacoşkun, M. D. (2012). Erich Fromm ve din. İstanbul: İz yay.
• Karadelioğlu, P. (2011). Huzurevinde ve ev ortamında yaşayan yaşlıların yaşam doyumlarının ölüm kaygı düzeyine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kartopu, S. (2014). Yaşamı sürdürme nedenlerinin Tanrı algısıyla ilişkisi. Turkish Studies, 9(2), 887-903.
• Kasapoğlu, F. (2017). Terapötik süreçte maneviyatın değerlendirilmesi. [içinde] Psikoterapi ve psikolojik danışmada maneviyat. Ed.: Halil Ekşi, (ss. 253-282). İstanbul: Kaknüs Yay.
• Kelley, H. H. (1983). Love and commitment. [in] Close relationships. Eds: H. H. Kelley et al., (pp. 265-314). New York: Freeman.
• Kılavuz, M. A. (2003). Yaşlanma dönemi din eğitimi. Bursa: Arasta Yay.
• Kılıç, Ü. & Şelimen, D. (2017). Yaşlıları huzurevi yaşamını seçmeye zorlayan nedenlerin belirlenmesi. JAREN Hemşirelik Akademik Araştırmaları Dergisi, 3(2), 73-82.
• Kirkpatrick, L. A. (1999). Attachment and religious representations and behavior. [in] Handbook of attachment theory and research, and clinical applications. Eds.: J. Cassidy & R. K. Shaver, (pp. 803-822). New York, NY: The Guilford Press.
• Konak, A. & Çiğdem, Y. (2005). Yaşlılık olgusu: Sivas Huzurevi örneği. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 23-63.
• Köknel, Ö. (t.y.). Kaygıdan mutluluğa kişilik. İstanbul: Altın Kitaplar Basımevi.
• Köknel, Ö. (2013). Şiddet dili. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kur’an Yolu. Erişim Tarihi: 15 Kasım 2020. https://kuran.diyanet.gov.tr.
• Lee, J. A. (1973). The colors of love: An exploration of the ways of loving. Ontario/Canada: New Press.
• Maslow, A. (2001). İnsan olmanın psikolojisi. (Çev. Okhan Gündüz). İstanbul: Kuraldışı Yay.
• May, R. (1969.) Love and will. New York: Norton.
• Mehmedoğlu, A. U. (2011). Tanrı’yı tasavvur etmek. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc (1955). el-Câmiʿu’ṣ-Saḥîḥ. (Nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī). Kahire/Mısır: Yayınevi yok.
• Myers, J. E., Sweeney, T. J., & Witmer, J. M. (2000). The wheel of wellness counseling for wellness: A holistic model for treatment planning. Journal of Counseling & Development, 78(3), 251-266.
• Öz, F. (2010). Sağlık alanında temel kavramlar. Ankara: Mattek Matbaacılık.
• Özen, D. (2008). Huzurevinde yaşayan yaşlılarda ölüm kaygısının günlük yaşam işlevlerine etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Parlak, S. (2016). Manevi danışmanlığın gelişimi. [içinde] Manevi yönelimli psikoterapi ve psikolojik danışma. Ed.: H. Ekşi & Ç. Kaya, (ss. 29-46). İstanbul: Kaknüs Yay.
• Peterson, C. (2006). The values in action (VIA) classification of strengths. [in] A life worth living: Contributions to positive psychology. Eds.: M. Csikszentmihalyi & I. S. Csikszentmihalyi, (pp. 29-48). US: Oxford University.
• Peterson, C. & Seligman, M. (2001). Values in action (VIA) classification of strengths. http://www.positivepsychology.org/taxonomy.htm. Date accessed: 15 November 2020.
• Post, S. (2002). The tradition of agape. [in] Altruism and altruistic love. Eds.: S. G. Post et al., (pp. 51-64). New York: Oxford University Press.
• Sarıçam, İ. (2007). Hz. Muhammed ve evrensel mesajı. Ankara: DİB yay.
• Scioli, A. & Biller, H. (2003, May). Hope, attachment and love. [in] Works of love: Scientific and religious perspectives on altruism. An international, interfaith and interdisciplinary conference. Philadelphia, PA.
• Seligman, M. E. (2004). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. New York/US: Simon and Schuster Publishing.
• Seligman, M. E. P. (2006). Afterword: Breaking the 65 percent barrier. [in] A life worth living: Contributions to positive psychology. Eds.: M. Csikszentmihalyi & I. S. Csikszentmihalyi, (pp. 230-236). US: Oxford University. Sternberg, R. J. (1986). A triangular theory of love. Psychological Review, 93, 119–135
• Sternberg, R. J. (1998). Love is a story: A new theory of relationships. New York: Oxford University Press.
• Sternberg, R. J., & Grajek, S. (1984). The nature of love. Journal of Personality and Social Psychology, 47(2), 312-329.
• Şenol, C. (1989). Ankara ilinde kurumlarda yaşayan yaşlılarda ölüme ilişkin kaygı ve korkular. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şenol, D. & Sezgin, E. (2017). Yaşlılık ve yaşlı kadınlarda huzurevi algısı: Nitel bir çalışma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 31-50.
• Tufan, İ., Kılavuz, A., Özgür, Ö. vd. (2019). Türkiye’de gerontoloji atlası: Yaşlı yoksulluğu ve yalnızlık üzerine bulgular. Geriatrik Bilimler Dergisi, 2(1), 1-7.
• Uysal, V. (1996). Din psikolojisi açısından dinî tutum-davranışlar ve şahsiyet özellikleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay.
• Wilber, K. (2000). Integral psychology: Consciousness, spirit, psychology, therapy. Boston/US: Shambhala Publications.
• Yazıcı, R. (1994). Yaşlı bireylerin ölüm kaygısı ve bunun günlük yaşam aktivitelerine olan etkisinin araştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü.