كَمْ/Kem Expresion in The Arabic Language and Its Applications in The Qur'an

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 1, 400 - 414, 30.06.2022

Abdulhamit Turgut

https://doi.org/10.30627/cuilah.1076217

Öz

The expression kem كَمْ in the Arabic language is used in two ways as ıstifhamiye and khabariye. In the Arabic language, كَمْ is considered one of the names with multiple functions. In classical syntax books, it is important which function the word كَمْ, which is usually considered under the title of non-sarih or number allusion, performs in the sentence. If the position of the expression كَمْ in Arabic syntax is not well understood, there may be a risk of misunderstanding. In addition, the expression كَمْ , which we often encounter in the verses of the Holy Qur'an, is an important auxiliary element in the understanding of the verses. After explaining the general provisions of كَمْ in the study, according to the general acceptance of Arab grammarians, the expression كَمْ is used in twenty places in total in the Qur'an; sixteen are reported as khabariye and four of them as istifhamiye. It will be explained that the most used type in the addressing of the Qur'an is كَمْ'i khabariye, and in this usage it sometimes means eloquent such as taqsir, warning, threat, denial, tawbîh, tahzir. From the point of view of the oratory of the Qur'an, it has been determined that كَمْthe word is used in an takrir sense in places where it is underused and used.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language, Kem, Istifhamiye, Khabariye, Quran

ARAP DİLİNDE كَمْ/KEM İFADESİ VE KUR’ÂNDAKİ UYGULAMALARI

Öz

Arap dilinde kem كَمْ ifadesi, istifhâmiye ve haberiye olarak iki şekilde kullanılmaktadır. Arap dilinde كَمْ, çok fonksiyonu olan isimlerden biri sayılmaktadır. Klasik nahiv kitaplarında genellikle gayr-i sarih veya adetten kinaye başlığı altında ele alınan كَمْ kelimesinin cümlede hangi işlevi gördüğü önem arz etmektedir. Eğer كَمْ ifadesinin Arapça söz dizimindeki konumu iyi bir şekilde kavranmazsa yanlış anlaşılma riski oluşabilmektedir. Ayrıca Kur’ân-ı Kerim ayetlerinde sıkça karşılaştığımız كَمْ ifadesi, ayetlerin anlaşılmasında önemli bir yardımcı unsurdur. Çalışma da كَمْ’ in genel hükümleri anlatıldıktan sonra Arap gramercilerin genel kabulüne göre كَمْ ifadesinin Kur’ân-ı kerimde toplam yirmi yerde; on altısı haberiye, dördünün de istifhâmiye olarak geçtiği örnekleriyle anlatılmıştır. Kur’ân hitabında en çok kullanılan tür’ün, كَمْ’i haberiye olduğu, söz konusu kullanımda bazen teksîr, tenbîh, tehdîd, inkâr, tevbîh, tahzîr gibi belâğî anlamlara geldiği açıklanmıştır. Kur’ân hitabı açısından istifhâmiye olarak كَمْ, az kullanıldığı ve kullanıldığı yerlerde de takrîr manasında kullanılmakta olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili, Kem, İstifhâmiye, Haberiye, Kur'ân.

Kaynakça

• Berhûm, Abdulhâdî Abdulkerîm. “Kemi’l-haberiyye ve’l-istifhâmiyye fi’l-Kur’ân (Dirâseh Nahviyyeh)”. Mecelletu’l-Câmi‘ati’l-İslâmiyye, 14/1, (Ocak 2006), 57-75.
• Bikâî, Yûsuf Muhammed. Haşiyetü’l-hudari. 2 Cilt. Lübnân: Dâru’l-Fikr, 2003.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. el-Bahrü’l-muhît. 11 Cilt. Beyrut-Lübnan: Daru’l-Fikr, 2010.
• Enbârî, Ebü’l-Berekât Kemâleddin Abdurrahman b. Muhammed,el-Enbârî. el-İnsâf fî mesâili’l-hilaf beyne’n-nahvîyyin: el-basriyyîn ve’l-kûfiyyîn. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1987.
• Enbârî, Esrârü’l-ʿarabiyye. thk. Muhammed Behcet el-Beytâr, Dımaşk: el-Mecmaü’l-İlmî el-Arabî, 1957.
• el-Enbârî, el-Beyân fî ġarîbi iʿrâbi’l-Kurʾân. 2 Cilt. thk. Tâhâ Muhammed Tâhâ, Kahire: el-Hey'etü’l-Mısriyye’l-Âmme li’l-Kitab, 1980.
• Gökdoğan, Melek Dosay. “Sayı”. 36/212-213. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• İbn Akīl, Bahâeddin Ebû Muhammed Bahâüddîn Abdullah b. Abdirrahmân b. Abdillâh b. Akīl el-Hemedânî. Şerhu elfiyyeti ibn mâlik (Şerhu ibn ʿakīl ʿalâ elfiyyeti ibn mâlik). thk. M. Muhyiddin Abdülhamîd, 2 Cilt. Tahran: Matbaatu’l-Emîr. 1311.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullāh b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh b. Hişâm el-Ensârî el-Mısrî. Şerhu katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 1988.
• İbn Hişâm, Muġni’l-lebîb ʿan kütübi’l-eʿârîb. 2 Cilt. thk. Mâzin el-Mübârek- Muhammed Alî Hamdullâh, Dımaşk: 1368/1964.
• İbn Mâlik, Ebû Abdillâh Cemâlüddîn Muhammed b. Abdillâh b. Mâlik et-Tâî el-Endelûsî el-Ceyyânî. Şerḥu’t-teshîl. thk. Abdurrahman es-Seyyid-Muhammed el-Mahtûn, 4 Cilt. Kahire: Dâru Hecer, 2008.
• İbn Manzur, Cemaluddin Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisanü’l-arab. thk. Emîn M. Abdülvehhâb – M. Sâdık el-Ubeydî,18 Cilt. Beyrut: Dâru Sadr, 1999.
• İbn Yaîş, Ebü’l-Bekā Muvaffakuddîn Yaîş b. Alî b. Yaîş b. Muhammed el-Esedî el-Halebî. Şerhu’l-mufassal. 10 Cilt. Kahire: İdâretu’t-Tibâati’l-Munîriyye, 2008.
• Müberred, Ebü’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd b. Abdilekber b. Umeyr el-Müberred el-Ezdî es-Sümâlî. el-Muktedab. thk. Muhammed Abdulhâlik Udeyma, 4 Cilt. Kahire: Vizâretu'l-Evkâf, 1994.
• Udayma, Muhammed Abdulhâlik. Dirâsâtun li uslûbi’l-kur’âni’l-kerîm. 11 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, tr.
• Nehhâs, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl el-Murâdî el-Mısrî. İʿrâbü’l-kurʾân. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-Marife, 2008.
• Nuhâs, Mustafa. el-Aded fi’l-luğa. Kuveyt: Mektebetu’l-Felâh, 1979.
• Radî, Radıyyüddîn Muhammed b. el-Hasen el-Esterâbâdî el-Garavî es-Semnâkî (es-Semnâî), Er-Radî el-Esterâbâdî Necmü’l-eimme. Şerhu’r-radî li kâ-fiyeti ibni’l-hâcib. thk. Yahyâ Beşîr Mısrî, 2 Cilt. el-Memleketu’l-Arabiyeti’s-Suudiyye: el-İdâretu’l-Amme li’s-Sekâfeti ve’n-Neşr, 1996.
• Sabbân, Ebü’l-İrfân Muhammed b. Alî es-Sabbân el-Mısrî. Hâşiye ʿalâ Şerhi’l-üşmûnî (Menhecü’s-sâlik ilâ elfiyyeti ibn mâlik, hâşiyetü’s-sabbân). 4 Cilt. thk. Tâhâ Abdurraûf Saîd, Kahire: Mektebetu’l-Vakfiyye, ts.
• Selâm Mûcid Halhâl-Esîl Abbâs Huseyn. “Dirâsef fî (kem) el-haberiyye ve’l-istifhâmiyye”. Mecelletu Ehli’l-Beyt 8, 107-113.
• Sîbeveyh, Ebû Bişr ‘Amr b. Osmân b. Kanber. el-Kitâb. thk. Muhammed Hârûn 5 Cilt. Kahire: Mektebetu'l-Hancî, 1988.
• Suyûtî, ‘Abdurrâhman Celâleddin. el-Eşbâh ve’n-nezâir fi’n-nahv. thk. Âbdulilâh Nebhân, 4 Cilt. Dımaşk: Macmau’l-Luğati’l-Arabiyye, 1985.
• Sönmez, Mustafa. “Kelâmcılara Göre Dillerin Kaynağı Problemi İle İlgili Tartışmalara İlişkin Bir Değerlendirme” Kelam Araştırmaları Dergisi 8:1 (2010), 183-210.
• Ukberî, Ebü’l-Bekā Muhibbüddîn Abdullāh b. el-Hüseyn b. Abdillâh el-Ezecî el-Bağdâdî. et-Tibyân fî iʿrâbi’l-kurʾân. 2 Cilt. Kahire: el-Bicâvî, 1976.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî ez-Zemahşerî. el-Keşşâf ʿan hakāʾikı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-ekāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl’. Beyrut-Lübnan: Dâru’l-Marife, 2009.
• Zi’b, Osman Ebu’l-Kasım Abdullâh. “Kem fi’l-Kur’âni’l-Kerîm (Dirâseh nahviyye tahlîliyye vasfiyye ihsâiyye)”. Mecelletu Külliyyâti’t-Terbiyye, 19 (Kasım 2020), 1-10.