SEDD-İ ZERÂİ‘ PRENSİBİNİN KELÂMÎ BOYUTU

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 1, 166 - 183, 30.06.2024

Ömer Fidanboy

https://doi.org/10.30627/cuilah.1415075

Öz

Sedd-i Zerâi‘ kavramı, İslâm hukukunda bir davranışın harama veya günaha yol açması durumunda, bu davranışın da haram veya günah olduğunu ifade ettiğinden genelde fıkha has bir kavram olarak görülmektedir. Ancak İslâm düşüncesinin derinliklerinde yer alan bu tür kavramlar, sadece fıkıh ile sınırlı kalmayıp İslâm inanç esaslarıyla da ilintilidir. Çalışmamızda bu kavramın yalnızca hukuki yargılamaların çözümünde değil, aynı zamanda inançla ilgili konuların anlaşılmasında da önemli yere sahip olduğu belirtilmektedir. Bu bağlamda öncelikle sedd-i zerâi‘’nin kavramsal analizi yapılıp bunun naslardaki delilleri ve örnekleri ortaya konmuştur. Bu bağlamda i‘tikâdî ve ‘amelî yönden günahlara ve şirke götüren yolların kapatılması anlamında değerlendirilen bu kavramın inancın farklı konularındaki önemine atıfta bulunulmuştur. Böylece kavramın doğru bir şekilde anlaşılması, bir bütünlük içerisinde ele alınılması ve ileride bu konuda yapılacak çalışmalara ışık tutması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kelâm, İslam İnanç Esasları, Fıkıh, Sedd-i Zerâi', Şirk

The Kalamic Dimension of the Principle of Sedd-i Zerāʿī: Strengthening the Islamic Belief System and Avoiding Harm

Öz

The concept of "Sedd-i Zerâi‘" is generally regarded as a specific term in Islamic jurisprudence, signifying that an action leading toward something forbidden or sinful is itself considered as forbidden or sinful. However, such concepts deeply embedded within Islamic thought are not limited solely to jurisprudence but are also associated with fundamental Islamic beliefs. In our study, it is emphasized that this concept holds significance not only in resolving legal judgments but also in comprehending matters related to belief. In this context, the conceptual analysis of "Sedd-i Zerâi‘" is initially discussed, elucidating its evidence and examples in religious texts. Reference is made to the importance of this concept in various aspects of belief, considered in terms of preventing pathways that lead to sins and polytheism from both doctrinal and practical perspectives. Therefore, the aim is to facilitate a proper understanding of the concept, approach it comprehensively, and shed light on future studies in this regard.

Anahtar Kelimeler

Kalam, Islamic Belief Principles, Jurisprudence, Sadd-ı Zarāʿī, Shirk

Kaynakça

• Beğavî, Hüseyn b. Mes‘ûd. Şerhu’s-sünne. thk. Şu‘ayb el-Arnâût, Yy.: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1400.
• Durmuş, İsmail. “Tevriye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (İstanbul: TDV Yayınları 2012), 41/45-47.
• Fahruddîn er-Râzî, Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-Ğayb: et-Tefsîrü’l-Kebîr. nşr. M. Muhyiddîn Abdülhamîd, Kâhire: 1934-62.
• Firûzâbâdî, Muhammed b. Ya‘kûb. el-Kâmûsu’l-muhît. thk. Muhammed Na‘îm Araksûsî, Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2005.
• Hakemî, Hâfız b. Ahmed. Me‘âricu’l-kabûl bi şerhi süllemi’l-vusûl ilâ ‘ilmi’l-usûl fi’t-tevhîd, Riyâd: ts.
• Heysemî, Ali b. Ebî Bekr. Mecma‘u’z-zevâid ve menba‘u’l-fevâid. Kâhire: Mektebetü’l-Kudsî, ts.
• İbn Hacer, el-‘Askalanî. Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Riyâd: Mektebetü’r-Riyâd el-Hadîse, ts.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn. İ‘lâmü’l-muvakkı‘în ‘an Rabbi’l-‘âlemîn. Beyrût: el-Mektebetü’l-‘Asriyye, 2011.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm. thk. ‘Abdülazîz Ğanîm, Kâhire: Tab‘atu’ş-Şa‘b, ts.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed. Lisânü’l-‘Arab. Beyrût: Dâru’s-Sadr, 1994.
• İbn Receb, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân. Câmi‘u’l-ʿulûm ve’l-hikem fî şerhi hamsîn hadîsen min cevâmiʿi’l-kilem. thk. Muhammed Abdurrezzâk, Ürdün: Dâru’l-Furkân, 1411.
• İbn Teymiyye, Takiyyüddîn. Mecmû‘u fetâve’l-kübrâ, Beyrût: Dâru’l-’Arabiyye, ts.
• İbn Teymiyye, Takiyyüddîn. el-Cevâbu’s-sahîh li men beddele dine’l-Mesîh. Yy.: ts.
• İzmirli, İsmail Hakkı. Yeni İlm-i Kelâm. İstanbul: 1339-40/1341-43.
• Karâfî, Şihâbbüddîn. el-Furûk. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2011.
• Kâsimî, Muhammed Cemâlüddin, Mehâsinü’t-te’vîl, nşr. M. Fuâd Abdülbâkî, Beyrût: 1398/1978.
• Kurtûbî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabiyye, 2013.
• Mu‘allimî, Abdurrahman b. Yahya. et-Tenkîl limâ verede fî te’nîbi’l-Kevserî mine’l-ebâtîl. thk. Muhammed Nâsiruddîn el-Elbânî-Muhammed Abdurrezzâk Hamza, Kâhire: Dâru’l-Kutubi’s-Selefiyye, ts.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. Şerhu’n-Nevevî ‘alâ Sahîhi Müslim. Mısır: ts.
• Sizgen, İbrahim. Tevbenin Mahiyeti ve Had Cezalarını Düşürmedeki Rolü. Ankara: Fecr Yayınları, 2023.
• Sizgen, İbrahim. Şâfiî Mezhebinin Teşekkül Evreleri. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 5, Sayı: 2, 2018, 125-154.
• Süleyman, İbn Abdullah. Teysîru’l-‘Azîzi’l-Hamîd fî şerhi kitâbi’t-tevhîd. yy: el-Mektebü’l-İslâmî, ts.
• Şâfi‘î, Muhammed b. İdrîs. el-Ümm (me‘a muhtasari’l-Müzenî). Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1403.
• Şahin, Osman, “İslâm Hukuk Metodolojisinde Zerâyi ve Uygulaması”, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, sayı:7 ( Nisan 2006), ss. 242-243.
• Şevkânî, Muhammed b. ‘Ali. İrşâdu’l-fuhûl ilâ tahkîki’l-hakk min ‘ilmi’l-usûl, Beyrût: 1994.
• Şevkânî, Muhammed b. ‘Ali. Neylü’l-evtâr şerhu münteka’l-ahbâr min ehâdîsi seyyidi’l-ahyâr. Kâhire: 1391/1971.
• Tahâvî, Ebû Ca’fer Ahmed. Şerhu’l-‘akîdeti’t-Tahâviyye, thk. Muhammed Nâsiruddîn el-Elbânî, Yy.: el-Mektebü’l-İslâmî, 1391.