Battalgazi (Malatya) Bölgesi Manganez Cevherleşmelerinin Mineralojik, Jeokimyasal Özellikleri ve Zenginleştirilebilirliliğinin Araştırılması

Yıl 2012, Cilt: 27 Sayı: 2, 61 - 72, 25.07.2016

Nil Yapıcı Ayhan Bahçeli

Öz

Bu çalışma, Malatya İspendere bölgesinde L41-a4 paftasında bulunan manganez cevher oluşumlarının kimyasal, mineralojik özelliklerinin ve kullanım alanlarının belirlenmesini amaçlamıştır. Yarma açılan damar ve mercek yayılımlı noktalardan alınan numuneler üzerinde yapılan optik incelemelerde, damar tipi cevherleşmelerde: yakobsit (jacobsite), hematit, manyetit, amorf mangan (eser miktarda), manganit, nabit bakır (eser miktarda); mercek tipi cevherleşmelerde: az miktarda hematit (ince tanelisubmikroskobik), psilomelan ve eser miktarda da manganit tespit edilmiştir. XRD sonuçlarına göre mineral parajenezleri; hematit, iwakiite/jacobsite, bixbyite, piyemontit, kuvars, kil minerali, talk, piroksen grubu mineral, serpantin grubu mineral, feldispat grubu mineral, illit/mika grubu mineral, amfibol, tespit edilmiştir. Ana oksitlerin büyüklük sırası, yapılan kimyasal analiz sonuçlarına göre Fe2O3, MnO, SiO2, CaO, Al2O, PO5’dir. Buna göre, Fe/Mn oranları ortalama 1,67’dir. Cevherleşmelerin, yapılan kökensel tespitinde ekzhalatif sedimanter tip yataklanma modeline daha yakın olduğu görülmüştür. Mn/Fe oranını arttırmak amacıyla yaş manyetik ayırıcı kullanılarak yapılan zenginleştirme deneylerinde gauss şiddetinin yükselmesi ile birlikte manyetik olmayan kısımda Mn/Fe oranının yükseldiği belirlenmiştir. İspendere/Malatya bölgesi manganez cevherleşmelerinin endüstriyel alanda ekonomik olarak kullanımının yüksek tenörlerde işletilmelerinin mümkün olduğu ortaya konulmuştur

Anahtar Kelimeler

Malatya (Battalgazi/İspendere), maden karmaşığı, manganez cevherleşmesi, yaş manyetik ayırıcı

Investigation of Mineralogical, Geochemical Features and Ore Enrichment of Manganese Ore Deposits in Battalgazi (Malatya) Region

Öz

In this study, it was aimed to determine the chemical and mineralogical features of manganese ore formation in the section numbers of L41-a4 in Malatya Ispendere region and its usage area. Due to optical analysis on the samples taken from the cut-hole points with vein and lenticular distribution, jacopsite, hematite, magnetite, traces of amorpous manganite, manganite, traces of nabit copper (sparingly) were detected in vein-type mineralization, whereas traces of hematite (fine grained-submicroscopic), psilomelan and traces of manganite were observed in lenticular mineralization. XRD studies indicated that mineral paragenesis were mainly hematite, iwakiite/jacopsite, piyemontit, quartz, clay mineral, talc, pyrogenic, serpentine, feldspar and illite/mica mineral groups, amphibole, bixbyite. According to the chemical analysis, the size order of the main oxides were as Fe2O3, MnO, SiO2, CaO, Al2O3, P2O5. Accordingly, the average Fe/Mn was 1,67. Considering natural origin, mineralization was sedimentary exhalative. As a result of enrichment effort to increase Mn/Fe ratio using wet magnetic separator, Mn/Fe ratio in non-magnetic parts were observed to increase with an increase in gauss intensity. It was concluded that manganese mineralization is economically feasible in Ispendere/Malatya region and can be worked in high grades

Anahtar Kelimeler

Malatya (Battalgazi/ Ispendere), mine complex, manganese ore, wet magnetic separator

Kaynakça

• 1. Yılmaz, Y., 1993. New evidence and model on the evolution of the southeast Anatolian orogen. Geol. Soc. of Amer. Bull.,105, 251- 271
• 2. Yazgan, E., Gültekin, M.C., Poyraz, N., Sirel, E., Yıldırım, H., 1987, Malatya güneydoğusunun jeolojisi ve Doğu Torosların jeodinamik evrimi MTA Raporu, 2268 (yayımlanmamış), Ankara.
• 3. Dumanlılar, H., Aydal, D., Dumanlılar, Ö., 1999. İspendere (Malatya) yöresi, sülfit mineralleşmelerinin jeolojisi, mineralojisi ve jeokimyası, MTA dergisi 121, 225-250,
• 4. Robertson A.H.F., Parlak, O., Rızaoğlu, T., Ünlügenç, Ü., İnan, N., Taslı, K.., Ustaömer, T. 2007. Tectonic evolution of the South Tethyan 100 ocean: evidence from the Eastern Taurus Mountains (Elazığ region, SE Turkey), Spec. Publ. of Geol. Soc. of London, 272, 231-270
• 5. Yılmaz, Y., Gürpınar,O., Yiğitbaş, E., 1988. Amanos Dağları ve Maraş Dolaylarında Miyosen Havzalarının Tektonik Evrimi, T.P.J.D. Bülteni, 52-72, Ankara
• 6. Yazgan, E., 1984. Geodynamic evalution of the Eastern Taurus region. In: O. Tekeli and C. Göncüoglu (eds.), Geology of the Taurus Belt Proceedings, MTA, Ankara, 199-208.
• 7. Kuşcu, M., Gedikoğlu, A., 1989. Ulukent (Tavas-Denizli) Güneyi Manganez Yataklarının Jeokimyasal Özellikleri. Yerbilimcinin Sesi, Sayı:17, s. 29-47
• 8. Roy, S., 1968. Mineralogy of the different genetic types of manganese deposits. Economic Geology, 63, 760-786.
• 9. Stanton, R.L., 1972. Ore Petrology. McGrawHill, 713s., New York. 10. Hewett, D.F., 1964. Veins of hypogene manganese oxide minerals in the United States. Economic Geology, 59, 1431-1472, 60, No: 1, pp. 1-38.
• 11.Bonatti E., Zerbı, M., Kay, R., Rydell, H.S., 1976, Metalliferous deposits Aphenine Ophiolites. Geol. Soc.. America Bull., 87, 83- 94..
• 12.Crerar D. A., Namson, J., Chyı, M.S., Williams, L., Feigenson, M.D., 1982. Manganiferous cherts of the Franciscan assemblage. I. General geology, ancient and modern analogues and implications for hydrothermal convection at oceanic spreading centers. Econ. Geol., 540.
• 13. Oygür, V., 1990. Çayırlı (Ankara-Haymana) Manganez yatagının Jeolojisi, Olusumu ve Kökeni üzerine görüsler. MTA Dergisi, 110, 29-43.
• 14.Choi J.H., Harıya, Y., 1992. Geochemistry and depositional environment of Mn oxide deposits in the Tokoro belt, Northeastern Hokkaido. Japan. Econ. Geol., 87, 1265-1274.
• 15. Nicholson K., 1992. Contrasting mineralogicalgeochemical signatures of manganese oxides: Guides to Metallogenesis. Economic Geology, v. 87, 1253-1264.
• 16.Roy, S., 1992. Environmets and Processes of Manganese Deposition. Economic Geology, v.87, p.1218-1236.
• 17. Gültekin, H., 1997. Manganez yataklarının köken tespitinde mineralojik ve kimyasal veriler, Jeoloji Mühendisliği dergisi, sayı:50, Ankara
• 18. Toth, J.R., 1980, Deposition of submarine crusts rich in manganese and iron. Geol. Soc. America Bull., 91, 44-54.
• 19. Panagos, A.G., Varnavas, S.P., 1984, On the genesis of some manganese deposits from eastern Greece: Wauschkuhn, A. ve diğerleri, ed., Syngenesis and Epigenesis in the Formation of Mineral Deposits de., SpringerVerlag, 552-561.
• 20.Bonatti E., Kraemer, T., Rydell, H., 1972. Classification and genesis of submarine ironmanganese deposits. In: D.R. Horn (eds), Ferromanganese deposits on the ocean floor, Washington, Natl, Sci. Foundation, 149-166.
• 21.Crerar, D.A., Namson, J., Chyı, M.S., Wıllıams, L., Feigenson, M.D., 1982. Manganiferous cherts of the Franciscan assemblage. I. General geology, ancient and modern analogues and implications for hydrothermal convection at oceanic spreading centers. Econ. Geol., 540.
• 22.Boström K., 1970, Submarine volcanism as a source of iron. EarthbPlanet. Sci. Letters, 9, 348-354.
• 23. Sugisaki, R., 1984, Relation between Chemical composition and sedimentation rate of Pacific