“CANDIDE”IN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNİN EREK ODAKLI KURAM VE ÇEVİRİ STRATEJİLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 4, 51 - 70, 24.04.2023

Büşra Sadeler Gözcü , Perihan Yalçın

Öz

Candide isimli özgün eser, 1759 senesinde Voltaire (François Marie Arouet) tarafından kaleme alınmıştır. Bu eserin birçok Türkçe çevirisi mevcuttur. Bu çalışmada Candide ’in altı farklı çevirisini Gideon Toury erek odaklı çeviri kuramı ve Mona Baker’in çeviri stratejileri kullanılarak kapsamlı bir inceleme gerçekleşmiştir. Bu çalışmanın amacı, çevirmenlerin çeviri sürecinde yapılan çevirilerin, kaynak dil ve kültür odaklımı yoksa kutba uzak ama erek dil ve kültür normlarına bağlımı olduğunu incelemektir. Çalışmanın ilk kısmında çeviri kitapların kapak sayfaları ve metinlerin bölümlendirme şekilleri ele alınmıştır. İkinci olarak çeşitli kaynak metinden cümleler rastlantısal olarak seçilmiştir. Bu cümlelerin farklı çevirileri arasındaki ilişkiler değerlendirilmiştir. Bulgular başlığında ise, süreç öncesi normlar, çeviri süreci normlar ve kaynak metin ile çeviri metinlerin çözümlemesine yer verilmiştir.
Sonuç olarak, çevrilmiş olan metinler ile kaynak metin arasında, erek kültüre daha yakın ifadeler kullanılarak yer yer farklılıklar oluşturulmuştur. Çevirmenlerin çeviri süresince ödünçleme, yorumlama, birebir aktarma, yerlileştirme, değiştirme, çıkarma stratejilerine başvurdukları gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Voltaire, Candide, çeviri stratejileri, erek odaklı çeviri kuramı, Mona Baker çeviri stratejileri

Destekleyen Kurum

Gazi Üniversitesi

Kaynakça

• Aksoy, N. Berrin (2002) Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi, Ankara: İmge Kitabevi.
• Baker, Mona (1992) In Other Words: A Coursebook On Translation. USA and Canada : Routledge.
• Dickins, James vd. (2002) Thinking Arabic Translation, A Course in Translation Method: Arabic to English. London and New York: Routledge.
• Göktürk, Akşit (2011) Çeviri: Dillerin dili, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gürçağlar, Şehnaz Tahir (2011) Çevirinin ABC’si, İstanbul: Say Yayınları.
• Ladmiral, Jean René (1979) Traduire : Théorème Pour la Traduction, Paris: Payot.
• Le Robert (2006) Dictionnaire de la langue Française, Paris : Dictionnaire le Robert.
• Lederer, Marianne (1994) La Traduction Aujourd’hui, le Modèle Interprétatif, Paris: Hachette.
• Newmark, Peter (1988) A textbook of Translation. Prentice Hall International (UK) Ltd.
• Pazarlıoğlu, Serhat (2015) “Honoré de Balzac’ın “Le Père Goriot” Adlı Eseri ile Türkçeye Çevirilerinin Erek Odaklı Kuramı ve Stratejileri Açısından İncelenmesi.”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Saraç, Tahsin (2009) Büyük Fransızca-Türkçe Sözlük, İstanbul : Can Sanat Yayınları.
• Suçin, M. Hakkı (2013) Öteki Dilde Var Olmak. Arapça Çeviride Eşdeğerlik, İstanbul: Say Yayınevi.
• Toury, Gideon (1985) In search of a Theory of Translation. Porter Institute for Poetics.
• Toury, Gideon (1995) Descriptive Translation Studies-and Beyond. Tel Aviv University: John Benjamin Publishing Compagny.
• Vinay, J. Paul Darbelnet, Jean (1958) Stylistique Comparée du Français et de l´Anglais : Méthode de Traduction. Paris : Didier.
• Voltaire Arouet, F. Marie (1990) Candide ya da İyimserlik (Çev. Fehmi Baldaş), İstanbul: MEB Yayınları.
• Voltaire Arouet, F. Marie (2014) Candide, ou l’Optimisme, Paris : Le livre de Poche.
• Voltaire Arouet, F. Marie (2018) Candide ya da İyimserlik (Çev. S. İpek Ortaer), İstanbul : İthaki Yayınları.
• Voltaire Arouet, F. Marie (2020) Candide ya da İyimserlik (Çev. Hüsen Portakal), İzmir: Cem Yayınevi.
• Voltaire Arouet, F. Marie (2021) Candide ya da İyimserlik (Çev. Server Tanilli), İstanbul : Cumhuriyet Kitapları.
• Wikipédia, “Le Livre de Poche”, Erişim tarihi: 25 Mart 2023. https://fr.wikipedia.org/wiki/Le_Livre_de_poche Yalçın, Perihan (2005) Çeviri Stratejileri Kuram ve Uygulama, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yazıcı, Mine (2007) Yazılı Çeviri Edinci, İstanbul, Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Yılmaz, Tülay (2012) “Micheal Ende’nin “Momo” Adlı Eserinin Türkçe Çevisine Eleştirel Yaklaşım”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yücel, Faruk (2007) Çevirinin Tarihi, İstanbul: Dost Yayınevi.