Almanca Yazılmış Çocuk Kitaplarında Türk İmajı: “Hatschi Bratschis Luftballon” Örneği

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 61 - 82, 31.05.2019

Emrah İstek Gülşen İstek

https://doi.org/10.30613/curesosc.490977

Cited By: 1

Öz

Din
ve tarih içerikli birçok Almanca çocuk kitabında, Türkler ve Müslümanlar,
genellikle olumsuz bir figür olarak tanıtılmıştır. Çocuklara yönelik yazılan bu
eserlerde, Türk kavramı, Osmanlı akınları ve devşirme sistemi üzerinden yorumlanarak
çocuk ve gençlerin zihinlerinde, Türkleri kötüleme, ötekileştirme
(Müslüman/Hristiyan; Doğulu/Batılı), onlardan nefret ettirme şeklinde yer almış
olduğu görülmektedir. Ayrıca korkunç ve canavar bir Türk portresi çizilerek, Almanca
da “Türkenfurcht” olarak ifade edilen “Türk korkusu” pekiştirilmiştir. Bu
çalışma, öncelikle Avusturya Macaristan İmparatorluğu’nun hâkimiyet sahasında yayımlanan
Almanca kaynaklarda Türk algısının nasıl olduğunu anlamaya yöneliktir. Zikredilen
eserlerde Türk kelimesi; “Müslüman”, “Doğulu” yani “Avrupalı olmayan”ı ifade
etmek için kullanılmıştır. Bu eserlerde Türk’e karşı geliştirilen yaklaşımın
tarihsel geçmişi ortaya konularak, bu sürecin en son örneklerinden birisi olan
ve Osmanlı Devleti’nin son yüzyılında Viyana’da yazılan bir çocuk kitabı olan
“Hatschi Bratschis Luftballoon” adlı eserdeki Türk imajı etraflıca irdelenmiş
ve kitabın farklı dönemlerdeki basımları mukayese edilmiştir. Böylece eserin,
kapak resminden içeriğine kadar pek çok hususta Türk imajındaki değişim
incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Osmanlı Devleti, Türk Korkusu, Devşirme, Hatschi Bratschi

Turkish Image in German Written Children's Books: "Hatschi Bratschis Luftballon" Sample

Öz

In
many German children's books with religious and historical content, Turks and
Muslims are often introduced as a negative figure. In these works, the Turkish concept has been interpreted
through the Ottoman invasions and the Devşirme system. However, in the minds of
children and young people, the Turks have been provided with deterrence,
othering (Muslim / Christian, Oriental / Western) and hatred. In addition,
terrible and monstrous Turkish portraits are drawn, and the "fear of
Turk", which is expressed as "Türkenfurcht" in German, is
reinforced. This
study is primarily concerned with the Turkish sense of German origins published
under the domination of the Austro-Hungarian Empire. In the mentioned works, the word of "Turk" is used
as "Muslim", "Eastern" to mean "non-European". In
addition to the Turkish image in these works, it is evaluated how the Turkish
concept is handled in the visual children's book "Hatschi Bratschis
Luftballoon". Different editions of the book at different times are
compared with each other. Thus the change in the attitudes against Turkish is
studied from the cover image of the book to the content itself. 

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Ottoman Empire, Turkphobia, Devsirme, Hatschi Bratschi

Kaynakça

• (1905, Haziran 8). Neues Wiener Tagblatt.
• Annegarn, J. (1833). Weltgeschichte für die katholische Jugend (Cilt VII). Münster.
• Âşıkpaşazâde. (2010). Tevârih-i Âl-i Osmân. (M. Y. Kemal Yavuz, Dü.) İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Bechstein, L. (1855). Romantische Märchen und Sagen. Altenburg .
• Bozkurt, N. (2002). Kılıç. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi, c., , İstanbul 2002, ss. ., XXV, 405-408.
• Feldern-Rolf, M. (1841). Vaterländisches Lesebuch für Kinder des österreichischen Kaiserstaates. Wien.
• Gebete, C. (1591). Christliche Gebete, und Dancksagung, so in h. göttl. Schrifft gegründet. Dresden .
• Ginzkey, F. K. (1968). Hatschi Bratschis Luftballon. Wien .
• Gonner, N. (2012). Märchen aus Luxemburg (Märchen der Welt). (V. Autoren, Dü.) Altenmünster: Jazzybee Verlag.
• Gottfried, G. B. (1833). Umstaendlichere Erzaehlung der merkwürdigen Begebenheiten aus allgemeinen Weltgeschichte. Reutlingen .
• Halaçoğlu, A. (1998). Humbaracı. Diyanet İslam Ansiklopedisi, XVIII, 349-350.
• Hammer-Purgstall, J. v. (tarih yok). Büyük Osmanlı Tarihi (Cilt II). İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Hayne, J. C. (1788). Abhandlung über die Kriegskunst der Türken: von ihren Märchen, Lägern, Schlachten und Belagerungen. Wien: Trattner Verlag.
• Heidenreich, E. (1582). 12 Türken-Predigten über den 79. Psalm “Herr es sind Heiden in dein Erbe gefallen”. Leipzig.
• http://members.aon.at/zeitlupe/hatschibratschi1.html . (2018, 02 07).
• http://www.iagcovi.edu.gt/Homepagiag/act/schuljahr2010/schulschluss2010/Theater2b_MOI/index.htm. (2018, 02 21).
• http://www.iagcovi.edu.gt/Homepagiag/act/schuljahr2010/schulschluss2010/Theater2b_MOI/zeichnungen/index.htm . (2018, 02 21).
• https://morgenwacht.files.wordpress.com/2013/09/hatschi-bratschi-s-06.jpg. (2018, 02 05).
• https://morgenwacht.wordpress.com/2013/09/15/hatschi-bratschis-luftballon/. (2018, 02 12).
• https://www.youtube.com/watch?v=o-8OYYHC_XQ. (2018, 02 07).
• İnalcık, H. (2010). Osmanlılar. İstanbul: Timaş Yayınları.
• İstek, E. (2014). Osmanische Regierungspolitik gegenüber Nichtmuslime in Ungarn, (Basılmamış Doktora Tezi), Viyana Üniversitesi. Wien.
• Jerrer, G. L. (1840). Die Weltgeschichte für Kinder, II. Teil. Nürnberg.
• Jodocus, T. (2016). Alte deutsche Sagen, Grusel-Märchen & Horror-Legenden.
• Joseph von Hammer-Pursgstall, G. d. (1828). Geschichte des Osmanischen Reiches (Cilt II). Wien.
• Kemalpaşazâde, İ. K. (1991). Tevârih-i Âl-i Osman. (Ş. Turan, Dü.) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Koch, J. (2014). Das schöne Mädchen, die zwölf Brüder und die größte Ohrfeige der Welt. Pinnow.
• Kreutzwald, F. (2013). Märchen aus Estland, Band II. Bremen.
• Kuran-ı Kerim . (tarih yok).
• Kurtaran, U. (2014). XVIII. Yüzyıl Osmanlı-Avusturya Siyasi İlişkiler. Tarih Okulu Dergisi(17), 393-419.
• Neşrî, M. (2011). Aşiretten İmparatorluğa Osmanlı Tarihi (1288-1485). (N. Öztürk, Dü.) İstanbul: Timaş Yayınları.
• Nösselt, F. (1850). Lehrbuch der Weltgeschichte für Töchterschulen, Band III. Breslau.
• Pařízek, P. A. (1782). Versuch einer kurzgefasten Weltgeschichte für Kinder, in Verbindung mit der Erdbeschreibung.
• Schmidt, F. (1851). Dies buch gehört meinen Kindern. Leipzig: Verlag von Otto Wigand.
• Schröckh, J. M. (1780). Allgemeine Weltgeschichte für Kinder, Bd. II. Leipzig.
• Schröckh, J. M. (1784). Allgemeine Weltgeschichte für Kinder, Bd. III-IV. Leipzig.
• Tahiroğlu, B. (1981). Osmanlı İmparatorluğunda Kölelik. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, XLV(1-4), 649-676.
• Türken, w. d. (1567). Christliche Buss-und Trostpredigten wider der Türken. Wien.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1998). Kapıkulu Ocakları I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Welter, T. B. (1854). Lehrbuch der Weltgeschichte für Schulen. Münster.