ACQUIRING AND ASSESSING HIGHER ORDER THINKING SKILLS IN CLASSROOMS: A TEACHER AND STUDENT PERSPECTİVE

Yıl 2024, , 259 - 281, 30.04.2024

Çağatay Coşkun , Selahattin Gelbal

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1327690

Öz

Today, students are expected to acquire not only knowledge specific to their field but also cognitive, affective, and social skills, and apply them in their lives. Therefore, teaching activities, assessments, and evaluations should be compatible with the development of these skills. This study aims to examine opinions on classroom practices for the acquisition and identification of higher-order thinking skills. The research was conducted as a cross-sectional survey. The sample consisted of 275 secondary school branch teachers selected through purposive stratified sampling and 243 8th grade students selected through criterion sampling. The teachers completed the Scale of Teachers' Classroom Practices for Teaching Thinking Skills and a questionnaire. The study employed the Thinking-Friendly Classroom Scale to assess the instructional activities used to develop thinking skills for 8th grade students. The findings indicate that while teachers claimed to support student participation, they gave less emphasis to group work practices that require cooperation. Similarly, students reported lower participation in group work. To assess higher-order thinking skills, teachers were found to rely heavily on tests containing multiple-choice items and questions similar to those provided in the sample study questions published by the Ministry of National Education. Therefore, this study discusses practices that can align classroom assessments with teaching methods that promote the development of thinking skills.

Anahtar Kelimeler

Higher-order thinking skills, Assessment of thinking skills, Classroom assessment

ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ GÖZÜNDEN SINIFLARDA ÜST DÜZEY DÜŞÜNME BECERİLERİNİN KAZANDIRILMASI VE BELİRLENMESİ

Öz

Günümüzde öğrencilerden, yalnızca belirli bir alana özgü bilgileri edinmeleri beklenmemekte bunun yanı sıra bilişsel, duyuşsal ve sosyal beceriler kazanmaları ve bu becerilerini yaşamlarında kullanmaları beklenmektedir. Bu nedenle öğretim etkinliklerinin ve ölçme-değerlendirmelerinin bu becerileri geliştirecek şekilde uyumlu olması gerekmektedir. Bu çalışmada üst düzey düşünme becerileri olarak tanımlanan becerilerin kazandırılması ve belirlenmesine yönelik yapılan sınıf içi uygulamalara ilişkin görüşlerin incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma kesitsel tarama araştırması olarak yürütülmüştür. Çalışmaya amaçsal tabakalı örnekleme yöntemi ile belirlenen 275 ortaokul branş öğretmeni, ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen 243 8.sınıf öğrencisi katılmıştır. Öğretmenlere Öğretmenlerin Düşünme Becerilerinin Öğretimine Yönelik Sınıf İçi Uygulamalar Ölçeği ve anket formu uygulanmıştır. Ayrıca 8. sınıf öğrencileri için düşünme becerilerinin gelişiminde işe koşulan öğretim etkinliklerinin belirlenmesi amacıyla geliştirilen Düşünme Dostu Sınıf Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmanın bulgularına göre öğretmenler, öğrencilerin katılımını destekleyecek uygulamalar yaptıklarını belirtirken, iş birliği gerektiren grup çalışması uygulamalarına daha az yer verdiklerini ifade etmişlerdir. Öğrenciler de benzer şekilde grup çalışmalarına daha az katıldıkları yönünde görüş bildirmişlerdir. Üst düzey düşünme becerilerinin belirlenmesi için ise öğretmenlerin çoktan seçmeli maddeler içeren Milli Eğitim Bakanlığının yayımladığı örnek çalışma sorularına benzer sorulardan oluşan testleri daha fazla kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Buradan hareketle düşünme becerilerinin kazandırılmasına katkı sağlayacak şekilde sınıf içi ölçmeleri öğretim ile yakınlaştıracak uygulamalar tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Üst düzey düşünme becerileri, düşünme becerilerinin belirlenmesi, sınıf içi ölçme

Kaynakça

• Aflalo, E. (2021). Students generating questions as a way of learning. Active Learning in Higher Education, 22(1), 63–75. https://doi.org/10.1177/1469787418769120
• Akdoğan, E., ve Ceylan, Y. (2021). 7. Sınıf sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitabının Krathwohl Taksonomisine göre incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(229), 493-521. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1557563
• Akpınar, E., ve Ergin, Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 35(172), 225-231. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/66616/
• Alpar, C. R. (2016). Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik güvenirlik. Detay Yayıncılık.
• Altıntaş, Ö. (2022). The use of open-ended items for giving feedback during the formative assessment process. International Journal of Assessment Tools in Education, 9 - Özel Sayı-2022, 109-125. https://doi.org/10.21449/ijate.1132981
• American Educational Research Association (AERA). (2014). Standards for educational and psychological testing. American Educational Research Association.
• Anderson, L. W., & Krathwohl, D. R. (eds.). (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom’s Taxonomy of Educational Objectives. Longman.
• Arı, S., ve Boyraz, C. (2023). K-12 Beceri Eğitiminde Üst Düzey Düşünme Becerileri: Sosyal Bilgiler Dersi Örneği. Milli Eğitim Dergisi, 52(1), 601-626. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1309163
• Aslanoğlu, E. A. (2022). Üst düzey zihinsel beceriler ve ölçülmesi [Higher-order thinking skills and their measurement]. In İ. Karakaya (Ed.), Açık uçlu soruların hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi Preparation, implementation and evaluation of open-ended items] (pp. 2-25). Pegem Akademi Yayınları.
• Atalmış, E. H. (2021). Tarama araştırmaları. S. Şen ve İ̇. Yıldırım (Ed.), Eğitimde araştırma yöntemleri içinde (s. 97-117). Nobel Akademi̇k Yayıncılık.
• Aydın, M. ve Uçgun, D. (2020). Ortaokul Türkçe dersi sınav sorularının programdaki kazanımlara göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(2), 343-356. https://doi.org/10.16916/aded.678478
• Ayyıldız, H., ve Cansız Aktaş, M. (2022). 8.sınıf matematik ders kitaplarının ve LGS matematik sorularının PISA temsil yeterliği açısından incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 475-489. https://doi.org/10.24315/tred.910569
• Barahal, S. L. (2008). Thinking about thinking. Phi Delta Kappan, 90(4), 298-302. https://doi.org/10.1177/003172170809000412
• Başokçu, O. T., Bardakçı, V., Çakıroğlu, E., Öğretmen, T., Yurdakul, B., ve Akyüz, G. (2018). Uluslararası Geniş Ölçekli Sınavlarda Türkiye’nin Matematik Başarısını Arttırabilmek İçin Bir Model Önerisi: Bilişsel Tanıya Dayalı İzleme Modelinin Etkililiği (Proje No. SOBAG 3501). Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/publication/project/detail/TVRnMU56SXk
• Baysal Z. N., Çarıkçı, S., ve Yaşar, E. B. (2016). Sınıf öğretmenlerinin düşünme becerileri öğretimine yönelik farkındalıkları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 5(1), 7-28. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.5c1s1m
• Berman, S. (2001). Thinking in context: Teaching for open-mindedness and critical understanding. In A. L. Costa (Ed.), Developing minds: A resource book for teaching thinking (pp. 417-424). Alexandria,VI: ASCD.
• Beyer, B. (2001). Putting it all together to improve student thinking. In A.C. Costa (Ed.), Developing minds: A resource book for teaching thinking (3rd edition, pp. 417-424). Alexandria, VI: ASCD.
• Brennan, R. L. (2006). Educational Measurement. ACE/Praeger Series on Higher Education. Rowman & Littlefield Publishers.
• Brookhart, S. M. (2010). How to Assess Higher-Order Thinking Skills in Your Classroom. ASCD.
• Büken, R., ve Artvinli, E. (2021). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki coğrafya etkinliklerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 1119-1142. https://doi.org/10.37217/tebd.1019914
• Büyükalan Filiz, S., ve Yıldırım, N. (2019). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom taksonomisine göre analizi. İlköğretim Online, 18(4), 1550-1573. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.632521
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 133-151. https://dergipark.org.tr/en/pub/tebd/issue/26124/275190
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Erkan Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık. https://doi.org/10.14527/9789944919289
• Cangüven, H., ve Avcı, G. (2022). 2013 ve 2018 fen bilimleri öğretim programları kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre karşılaştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 306-318. https://doi.org/10.17556/erziefd.803732
• Çelik, S., Kul, Ü., ve Çalık Uzun, S. (2018). Ortaokul matematik dersi öğretim programındaki kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 775-795. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2018.18.37322-431437
• Çil, O., Kuzu, O., ve Şimşek, A. (2019). 2018 ortaöğretim matematik programının revize Bloom taksonomisine ve programın ögelerine göre incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1402-1418. https://doi.org/10.23891/efdyyu.2019.165
• Demir, A., ve Özyurt, M. (2021). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitaplarının 21. Yüzyıl becerileri bağlamında incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1254-1290. https://doi.org/10.17679/inuefd.867905
• Demir, M. (2011). 5. ve 6. Sınıf fen ve teknoloji dersi sınav sorularının Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 41(189), 131-143.
• Deveci, İ., ve Altıntaş, A. (2022). 2019 yılı fen bilimleri ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme yaklaşımları açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 31-45. https://doi.org/10.17556/erziefd.889171
• Dilekçi, A. (2022). Türkçe eğitiminde beceri temelli sorular. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(3), 2213-2232. https://doi.org/10.17152/gefad.1072936
• Dilekli, Y., ve Tezci, E. (2015). Öğretmenlerin düşünme becerilerinin öğretimine yönelik sınıf içi uygulamalar ölçeği. NWSA Academic Journals, 10(4), 276-290. https://doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.4.1C0647
• Dirlik, E. (2020). Öğretmen yapımı Türkçe dersi testlerinde yer alan maddelerinin yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analiz edilmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi. 14(33), 245-264. https://doi.org/10.29329/mjer.2020.272.12
• Doğan, C. D., ve Kutlu, Ö. (2011). Öğretmen adaylarının yeni durum belirleme yöntemlerini tercihlerinde etkili olan öğrenmeye ilişkin özellikler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 459-474. https://doi.org/10.12738/estp.2013.3.1551
• Doğanay, A., ve Sarı, M. (2012). Düşünme dostu sınıf ölçeği | TOAD. İlköğretim Online, 11(1), 214-229. http://ilkogretim-online.org.tr/index.php/io/article/view/1551/1387
• Dolapçıoğlu, S. (2020). Düşünen sınıf materyallerinin (dsm) PISA okuma becerileri üzerinde etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 196-210. https://doi.org/10.16916/aded.658510
• Eggen, P.D. & Kauchak, D.P. (2001). The Concept attainment model. Strategies for teachers: Teaching content and thinking skills. (4. Baskı, s. 180-184) içinde. Allyn and Bacon.
• Eker, C. ve Kuuk, Ö. (2020). 5. Sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan kazanımların güncelleştirilmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi, Turkish Studies-Education, 15(1), 113-125. https://doi.org/10.29228/TurkishStudies.30253
• Erden, B. (2020). Türkçe, Matematik ve Fen Bilimleri dersi beceri temelli sorularına ilişkin öğretmen görüşleri. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 270-292. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1119428
• Erkuş, A. (2016). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1: Temel kavramlar ve işlemler (3. Baskı). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786053643111
• Erol, T., ve Kavruk, H. (2021). Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre sınıflandırılması.1421-1442. https://doi.org/10.16916/aded.937926
• Erol, Y., ve Ezberci Çevik, E. (2023). Yedinci sınıf Fen Bilimleri ders kitaplarında yer alan fiziksel olaylar konu alanı sorularının üst düzey düşünme becerileri açısından incelenmesi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 11(2), 255-281. https://doi.org/10.56423/fbod.1267586
• Fisher, R. (1995). Teaching children to think. Prentice Hall (A Pearson Education Company).
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. & Hyun, H. H. (2009). How to design and evaluate research in education. Mcgraw-Hi̇ll Compani̇es.
• Gall, M. D., Gall, J. P. & Borg, W. R. (2007). Educational research: An introduction. Pearson Education. https://doi.org/10.2307/3121583
• Gelbal, S., ve Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 135-145. http://efdergi.hacettepe.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/1017-published.pdf
• Gelen, D. İ. (2002). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde düşünme becerilerini kazandırma yeterliklerinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(10), 100–119. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/50111
• Gezer, M., Şahin, İ., Sünkür Öner, M., ve Meral, E. (2014). 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti inkılâp tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 433-455. https://doi.org/10.14686/buefad.201416226
• Göçer, A., ve Şentürk, R. (2019). Türkçe öğretmenlerinin metin işleme sürecinde kullandıkları geribildirim türlerine yönelik bir araştırma. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 2019(31), 40-92. https://dx.doi.org/10.14520/adyusbd.461313
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (TÜBAR), (32), 127-146.
• Haladyna, T. M. (1997). Writing test items to evaluate higher order thinking. Viacom Company.
• Halit, K., ve Dilekçi, A. (2019). Türkçe öğretmenlerinin dil becerilerini ölçme ve değerlendirme yeterlikleri. Millî Eğitim Dergisi, 48(1), 685-716. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/930406
• İncikabı, L., Mercimek, O., Ayanoğlu, P., Aliustaoğlu, F., ve Tekin, N. (2016). Ortaokul matematik dersi öğretim programı kazanımlarının tımss bilişsel alanlarına göre değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 15(4), 1149–1163. https://doi.org/10.17051/io.2016.54792
• İpek, A., ve Özdemir, E. (2019). Ortaokul matematik öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(27), 244-262. https://doi.org/10.29329/mjer.2019.185.11
• Kanık Uysal, P. (2022). Türkçe dersi sınavlarında yer alan soruların üst düzey düşünme becerileri açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 136-156. https://doi.org/10.16916/aded.1016659
• Karagöl, E. (2020). Yenilenmiş Bloom taksonomisine göre güncel Türkçe öğretim programları. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 6(1), 56-71. https://doi.org/10.31464/jlere.666641
• Karakaya, İ., ve Şata, M. (2022). Açık uçlu maddeler. İ. Karakaya (Ed.), Açık uçlu soruların hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi (pp. 28-37). Pegem Akademi Yayınları
• Kilmen, S., ve Demirtaşlı Çıkrıkçı, N. (2009). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme ilkelerini uygulama düzeylerine ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 27-55.
• Koğar, H., & Yilmaz Koğar, E. (2015). Comparison of different estimation methods for categorical and ordinal data in confirmatory factor analysis. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 6(2), 351-364. https://doi:10.21031/epod.94857
• Köğce, D., ve Baki, A. (2009). Matematik öğretmenlerinin yazılı sınav soruları ile ÖSS sınavlarında sorulan matematik sorularının Bloom taksonomisine göre karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26 (26), 70-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11117/132949
• Köğce, D., ve Baki, A. (2014). Ortaokul matematik öğretmenlerinin geribildirim kavramı, geribildirimin veriliş tarzı ve zamanlaması ile ilgili inançları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 767-792. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/223187
• Köse, M. (2021). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 316-334. https://doi.org/10.17556/erziefd.738444
• Kutlu Ö., & Kula-Kartal, S. (2018). The prominent student competences of the 21st century education and the transformation of classroom assessment. International Journal of Progressive Education 14(6). 70-82. https://doi:10.29329/ijpe.2018.179.6
• Kutlu, Ö. ve Altıntaş, Ö. (2021). Psikolojik ölçmelerin kısa tarihi ve 21. Yüzyılda sınıf içi durum belirleme anlayışı. Trakya Eğitim Dergisi, 11(3), 1599-1620. https://doi.org/10.24315/tred.896121
• Kutlu, Ö., Doğan, C. D., ve Karakaya, İ. (2015). Ölçme ve değerlendirme: Performansa ve portfolyoya dayalı durum belirleme (5. Baskı). Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786053647003 MEB. (2017). Türkçe Dersi Öğretim Programı (1-8. Sınıflar). Talim Terbiye Kurulu. http://mufredat.meb.gov.tr/ MEB. (2022). 2022 yılı sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav başvuru ve uygulama kılavuzu. http://meb.ai/fMy98G
• Metin Göksu, M., ve Taşyürek, Z. (2016). Ortaokul sosyal bilgiler ders kitaplarının öğrencilerin gelişimsel düzeyine uygunluğunun incelenmesi. Turkish Studies, 11(3), 1753-1768. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.9415
• Mutlu, M., Uşak, M., ve Aydoğdu, M. (2003). Fen bilgisi sınav sorularının Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (Ahi Evran Üni. Kırşehir Eğt. Fak. Der.) 4(2), 87-95.
• Oryaşın, U. (2021). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin yenilenen Bloom sınıflandırmasına göre incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(3), 820-832. https://doi.org/10.16916/aded.888116
• Özdemir, G., Özdemir, A. & Gelbal, S. (2021). Determination of cyber accessibility of teacher made tests/exams. International Journal of Assessment Tools in Education, 8 (3), 553-569. https://doi.org/10.21449/ijate.780556
• Özkale, U. (2018). Fen bilgisi öğretmenlerinin sınıf ortamında kullandıkları geri bildirim stratejilerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Pehlivan, M., ve Taşkın, Ç. Ş. (2020). Sınıf öğretmenlerinin eğitim programı tasarım yaklaşımı tercihleri ve düşünme becerilerinin öğretiminde sınıf içi uygulamaları arasındaki ilişki. Milli Eğitim Dergisi, 49(225), 89-127. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/52526/690628
• Şahin, N. ve Sarı, M. (2016). Ortaokullardaki eğitim ortamlarının düşünme dostu sınıf özellikleri açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(4), 565-592. https://doi: 10.14527/kuey.2016.022
• Sarıkaya, B. (2021). 8. Sınıf Türkçe ders kitabındaki etkinliklerin üst düzey düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 71-89. https://doi.org/10.48066/kusob.901731
• Sayın, A., ve Takıl, N. B. (2023). Üst düzey düşünme becerilerinin ölçülmesine yönelik soruların hazırlanmasında karşılaşılan zorluklar ve çözüm önerileri: okuduğunu anlama. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(1), 531-561. https://doi.org/10.17152/gefad.1195081
• Sezgin, Z. Ç., ve Özilhan, Y. G. G. (2019). 1.-8. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 353-367. https://doi.org/10.16916/aded.530191
• Şirin, B., ve Yıldız, A. (2020). 8. Sınıf matematik ders kitabının PISA temel matematik beceri seviyelerine göre incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(4), 1158-1176. https://doi.org/10.30703/cije.676100
• Stiggins, R.J. (2002). Assessment crisis: The absence of assessment for learning. Phi Delta Kappan, 83(10), 758-765. https://doi.org/10.1177/003172170208301010
• Tekin, H. (2002). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Yargı Yayıncılık.
• Tuzlukaya, S. (2019). 8. Sınıf Türkçe dersi merkezî sınav sorularının PISA okuma becerileri yeterlilikleri açısından incelenmesi. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 5(1), 92-100. https://doi.org/10.34137/jilses.505073
• Udall, A. J. & Daniels, J. E. (1991). Creating active thinkers: 9 strategies for a thoughtful classroom. Zephyr Pres.
• Yalçın, S. (2018). 21. Yüzyıl becerileri ve bu becerilerin ölçülmesinde kullanılan araçlar ve yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 51(1), 183-201. https://doi.org/10.30964/auebfd.405860
• Yaşar, C., & Akbaş, U. (2019). The effect of feedback timing on mathematics achievement. İlköğretim Online (elektronik), 18(4), 1448-1466. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.630657
• Yu FY, & Liu YH (2008) The comparative effects of student question-posing and question-answering strategies on promoting college students’ academic achievement, cognitive and metacognitive strategies use. Journal of Educational Psychology 31(3): 25–52.
• Zorluoğlu, S., Şahintürk, A., ve Bağrıyanık, K. (2017). 2013 yılı fen bilimleri öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre analizi ve değerlendirilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 1–15. https://doi.org/10.14686/buefad.267190