PİYASA BAŞARISIZLIĞI ÖRNEĞİ OLARAK OBEZİTE VE KAMUSAL ÇÖZÜMLEMELER

Yıl 2020, , 492 - 506, 26.10.2020

Melek Akdoğan-gedik , İsmail Güneş

https://doi.org/10.35379/cusosbil.779000

Cited By: 2

Öz

Günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunlarından biri olan obezite sorunu gün geçtikçe hızlanarak artma eğilimi göstermektedir. Obezite yüksek düzeyde kişisel, sosyal ve ekonomik maliyetlere sahiptir. Obeziteye bağlı sağlık sorunları ve gelişen hastalıklardan dolayı dünyada milyonlarca insan yaşamını yitirmektedir. Daha yüksek şirket karları elde etmek için insanların tüketim ve satın alma davranışını etkileyen piyasadaki pazarlama etkinlikleri ve bireylerin sağlıkları açısından en uygun seçimleri yapmalarını zorlaştırmaktadır. Devletler sosyal politikaların yanında maliye politikalarıyla da obeziteye neden olan gıda ürünlerine ek vergiler koyarak obezitenin önüne geçmeyi amaçlamaktadır. Tıbbi araştırmalar, obezitenin birincil nedeninin kalori alımı olduğunu ve bu tür gıdaların piyasalarda alınıp satıldığını, bu nedenle de obezitenin bir piyasa başarısızlığı vakasını temsil ettiğini iddia etmektedir. Çalışmamızda obezite bağlamında piyasa başarısızlıklarını düzeltmek için piyasa koşullarının nasıl düzenlenebileceğine ilişkin mevcut uygulamalar ve önerilere yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

obezite, maliye politikası, obezite vergisi

Kaynakça

• AKAR, Sevda. “Obezite ile Mücadalede Vergilendirme: Türkiye’de Mümkün Mü?” Journal of Life Economics Dergisi, Cilt:2 Sayı:4(2015), Sayfa:29-46
• AKKAYA, Şahin, GERGERLİOĞLU, Ufuk. “Obezite Vergilerine İlişkin Tutumların Analizi: İstanbul Örneği” Marmara İktisat Dergisi, Cilt:1 Sayı:2(2017), Sayfa:119-154
• Alemanno, A. ve Carreno I. 2011. Fat Taxes in the European Union between Fiscal Austerity and the Fight Against Obesity, European Journal of Risk Regulation, Issue 4, http://ssrn.com/abstract=1945804 Erişim Tarihi: 21/04/2015
• Alpert, P. T., (2009). “Obesity: A Worldwide Epidemic” Home Health Care Management & Practice Volume 21(6), 442-444
• AYAS, Işıl, SARUÇ, Tolga. “Obezite Vergisi Uygulamaları” Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 19 Sayı: 2(2017), Sayfa: 69-82
• AYYILDIZ, Yaşar, DEMİRLİ, Yunus. “Obezite Vergisine İlişkin Halkın Düşünceleri: Türkiye’de Bir Alan Araştırması” Business and Economics Research Journal Dergisi, Cilt:6 Sayı:2(2015), Sayfa:59-78
• BEYAZ, Banu, KOÇ, Ali. “Obezite Ekonomisi: Güncel Durum ve Ekonomik Analizler”. EconAnadolu. Anadolu Uluslararası İktisat Kongresi. Eskişehir. 17-19 Haziran 2009.
• Boyle, R. 2015. Belgium's New Sugar Tax is Half-baked, Admits Health Minister, http://www.xpats.com/ belgiums-new-sugar-tax-half-baked-admits-healthminister Erişim Tarihi: 05/04/2019
• Cavagnaro, S. (2015). Taxation, Fat Tax. In K. Albala (Eds.), The Sage Encyclopedia of Food Issues (pp.1353- 1356). US, SAGE
• Cornelsen, L. ve Carreido, A. 2015. Health-related Taxes on Foods and Beverages, http://foodresearch.org. uk/wp-content/uploads/2015/05/Food-and-beverages-taxes-final-20-May-2015.pdf Erişim Tarihi: 02/04/2019
• ÇUKUR, Asuman, ARITI ERDEM, İmran. “Obezite Vergilerinin Obezite ile Mücadelede Yeri: Türkiye İçin Bir Değerlendirme” Sayıştay Dergisi, Sayı:106(2017), Sayfa:121-146
• DOĞAN, Alper, KABAYEL, Melih. “Dünya Uygulamaları Perspektifinde Obezite Vergilerinin Uygulanabilirliği” Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:6 Sayı:5(2017), Sayfa:64-71
• Engber, D., (2009). Let Them Drink Water! What a fat tax really means for America. Slate Journal, Retrieved 2009-09-22, 11- 48
• EROĞLU, Onur, KOYUNCU, Caner. “Obezite Vergisi ve Türk Vergi Sisteminde Obeziteye Yönelik Uygulamalar” Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:11 Sayı:2(2018), Sayfa:178-194
• Hannah Ritchie (2017) - "Obezite". OurWorldInData.org'da çevrimiçi olarak yayınlanmıştır. Alındı: "https://ourworldindata.org/obesity" [Çevrimiçi Kaynak] Hill, J. O., Wyatt, H. R., & Peters, J. C. (2012). Energy balance and obesity. Circulation, 126(1), 126-132.
• GERGERLİOĞLI, Ufuk. “ Bazı Oecd Ülkeleri Bağlamında Obezite Vergilerinin Değerlendirilmesi” Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:12 Sayı:2(2016), Sayfa:149-167
• GERGERLİOĞLU, Ufuk. “Bireysel ve Toplumsal Maliyetler Perspektifinden Obezite Vergilemesinin İktisadi Etkilerinin Değerlendirilmesi” Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 132(2014), Sayfa:135-141
• GÖKBUNAR, Ramazan, DOĞAN, Alper, UTKUSEVEN, Ahmet. “Obezite İle Mücadelede Bir Kamu Politikası Aracı Olarak Vergilerin Değerlendirilmesi” Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt:22 Sayı:2(2015), Sayfa:581-602
• Gray, N. 2015. Finland Set to Scrap Tax on Sweets and Ice Cream, http://www.foodnavigator.com/Policy/Finland-set-to-scrap-tax-on-sweets-andice-cream Erişim Tarihi:28/04/2010
• KILIÇER, Erkan, PEKER, İmran. “Şekerli ve Tatlandırıcılı İçecek Vergisini Uygulayan Ülke Örnekleri ve Türkiye Değerlendirmesi” Mali Çözüm Dergisi, Ocak-Şubat Sayısı(2018), Sayfa:91-105
• Novak, N. L., & Brownell, K. D. (2012). Role of Policy and Government in the Obesity Epidemic, Circulation, 126(19), 2345-2352
• Novıck, J., (2008). A solution to obesity?, National Health Association. http://www.jeffnovick.com/RD/Blog/Entries/2008/4/1_Test_2.html, Erişim Tarihi:19/04/2010
• OECD, 2014. Obesity Update, OECD Publishing, Paris Junehttp://www.oecd.org/health/Obesity-Update2014.pdf Erişim Tarihi: 23/04/2019
• ÖZDEN, Engin. “Türk Vergi Sisteminin Obeziteyle Mücadeleye Katkı Sağlamaya Yönelik İşlevselleştirilmesi” Bartın İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:7 Sayı:14(2016), Sayfa:189-220
• Paarlberg, Robert, Mozaffarian, Dariush ve Micha, Renata (2017). “Viewpoint: Can U.S. local soda taxes continue to spread?” Food Policy, 71 (2017): 1–7
• Parkinson, J. 2016. Sugar Tax: What is the UK's Most Sugary Drink?http://www.bbc.com/news/magazine35831125 Erişim Tarihi: 30/04/2010
• Petkantchin, V. 2013. Institut Economique Molinary, IEM’s Economic Note,May. http://www.institutmolinari.org/IMG/pdf/note0513_en.pdf Erişim Tarihi:05/04/2010
• Prentice, C. ve. Baertelein L. 2016. Soda Taxes Spread after Votes in Four U.S. Cities, http://www.reuters.com/article/us-usa-election-soda-tax-idUSKBN1341FL Erişim Tarihi: 13/05/2010
• SANDALCI, Ulvi, TUNCER, Güner. “Obezite Vergisi Teorisine İlişkin Bir İnceleme” Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:3 Sayı:4(2018), Sayfa:742-764 World Healt Organization, https://www.who.int/
• YOLAL EROĞLU, Merve. “Pigovian Vergilemenin Bir Örneği Olarak Obezite Vergisi ve Çeşitli Ülke Uygulamaları Açısından Değerlendirilmesi” Vergi Sorunları Dergisi, Sayı:360(2018), Sayfa:110-123