DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU’DAN SEÇİLEN İLLERİN SOSYO-EKONOMİK DEĞERLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN BİR HİBRİT ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME YAKLAŞIMI

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 2, 71 - 88, 30.04.2016

Tolga Genç

Öz

Araştırmacılar tarafından son yıllarda ülkeleri, bölgeleri veya benzer demografik yapıları karşılaştırarak göreceli önemlerinin analizlerinin yapılması çok yaygın çalışmalardır. Bu araştırmada, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden seçilen illerin sosyo-ekonomik kriterler vasıtasıyla değerlendirilmesi yapılarak sosyo-ekonomik gelişmişlikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırma yöntemi olarak Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinin bir karması seçilerek, seçilen sosyo-ekonomik kriterler bazında ilk önce değerlendirme kriterlerinin ağırlıkları uzman personel görüşleri doğrultusunda belirlenmiş, müteakiben ÇKKV yöntemlerinden olan VIKOR yöntemi kullanılarak illerin göreceli sosyo-ekonomik gelişmişlikleri bulgulanmıştır. Genel olarak, kişisel seçim problemlerinde, ekonomik, endüstriyel, finansal ve politik karar problemlerine kullanılan ÇKKV yöntemlerinin, sosyo-ekonomik değerlendirmelerde de kullanılması araştırmanın önemini artırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik, Çok Kriterli Karar Verme, AHP, VIKOR.

Kaynakça

• Albayrak, A.S., 2005, Türkiye’de İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Çok Değişkenli İstatistik Yöntemlerle İncelenmesi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 153-177. Athawale, V.M., Chatterjee, P. ve Chakraborty, S., 2010, Selection of Industrial Robots Using Compromise Ranking Method, Proceedings of the 2010 International Conference on Industrial Engineering and Operations Management. Aydın, A., Sarıer, Y. ve Uysal, Ş., 2012, Sosyoekonomik ve Sosyokültürel Değişkenler Açısından PISA Matematik Sonuçlarının Karşılaştırılması, Eğitim ve Bilim, 37(164), 20-30. Aydın, K., 2012, Türkiye’de Kişisel Gelir Dağılımının Sosyo Ekonomik ve Demografik Belirleyicileri, Çalışma ve Toplum, 1, 147-166. Chen, I.S. ve Chen, J.K., 2010, How to Manage Knowledge Well? Evidence From the Life Insurance Industry, African Journal of Business Management, 4(17), 3605-3617. Chu, M.T., Shyu, J. ve Tzeng, G.H., 2007, Comparison Among Three Analytical Methods for Knowledge Communities Group Decision Analysis, Expert Systems with Applications, 33(4), 1011-1024. Datta, S., Mahapatra, S.S., Banerjee, S. ve Bandyopadhyay, A., 2010, Comparative Study on Application of Utility Concept and VIKOR Method for Vendor Selection, AIMS International Conference on Value-Based Management. Dinçer, H. ve Görener, A., 2011, Analitik Hiyerarşi Süreci ve VIKOR Tekniği ile Dinamik Performans Analizi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 109-127. Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı, 2013, TRB2 Bölgesi 2011-2013 Bölge Planı, Van, Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı Yayınları. El-Santawy, M.F., 2012, A VIKOR Method for Solving Personnel Training Selection Problem, International Journal of Computing Science, 1(2), 9-12. Eraslan, A., 2009, Finlandiya’nın PISA’ daki Başarısının Nedenleri: Türkiye için Alınacak Dersler, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 238-248. Ertuğrul, İ. ve Karakaşoğlu, N., 2008, Banka Şube Performanslarının VIKOR Yöntemi ile Değerlendirilmesi, Endüstri Mühendisliği Dergisi, 20(1), 19-28. Genç, T. ve Dinçer, S.E., 2013, Visual Analysis for Multi Criteria Decision Problems by PROMETHEE Method and GAIA Plane: An Application, Determine the Level of Regional Socio-Economic Development in Turkey, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 111-130. Göktürk, İ.F., Eryılmaz, A.Y., Yörür, B, ve Yuluğkural, Y., 2011, Bir İşletmenin Tedarikçi Değerlendirme ve Seçim Probleminin Çözümünde AAS ve VIKOR Yöntemlerinin Kullanılması, Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25, 61-74. Görener, A., 2011, Bütünleşik ANP-VIKOR Yaklaşımı ile ERP Yazılımı Seçimi, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 5(1), 97-110. Gültekin, M. ve Anagün, Ş.S., 2006, Avrupa Birliğinin Eğitimde Kaliteyi Belirleyici Alan ve Göstergeleri Açısından Türk Eğitim Sisteminin Durumu, Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 145-170. Karaatlı, M., Ömürbek, N. ve Köse, G., 2014, Analitik Hiyerarşi Süreci Temelli TOPSIS ve VIKOR Yöntemleri ile Futbolcu Performanslarının Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 25-61. Kalkınma Bakanlığı, 2013, İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, Ankara, Kalkınma Bakanlığı Yayınları. Kaya, P., Çetin, E.İ. ve Kuruüzüm, A., 2011, Çok Kriterli Karar Verme ile Avrupa Birliği ve Aday Ülkelerin Yaşam Kalitesinin Analizi, Ekonometri ve İstatistik, 12. Uluslararası Ekonometri, Yöneylem Araştırması, İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, 13, 80-94. Kılıç, S.H., 2012, The Performance Evaluation of Municipalities with VIKOR: An Application Among Municipalities in Istanbul, International Journal Of Business and Management Studies, 4(2), 43-51. Opricovic, S. ve Tzeng, G.H., 2004, Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research, 156(2), 445-455. Opricovic, S. ve Tzeng, G.H., 2007, Extended VIKOR Method in Comparison with Other Outranking Methods, European Journal of Operational Research, 178, 514-529. Özden, Ü.H., Başar, Ö.D. ve Kalkan, S.D., 2012, İMKB’de İşlem Gören Çimento Sektöründeki Şirketlerin Finansal Performanslarının VIKOR Yöntemi İle Sıralanması, Ekonometri ve İstatistik, 17, 23-44. Özden, Ü.H., 2012, AB’ye Üye Ülkelerin ve Türkiye’nin Ekonomik Performanslarına Göre VIKOR Yöntemi ile Sıralanması, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 455-468. Paksoy, S., Genç, T. ve Kılıç, S.B., 2015, A Comparison of Work Culture Between Some European Countries and Turkey, International Journal of Business and Systems Research, 9(2), 20-39. Saaty, T., 1980, The Analytic Hierarchy Process, United States of America, McGraw-Hill. Sandal, E.K., Karabulut, M. ve Gürbüz, M., 2005, Sosyo-Ekonomik Kriterler Bakımından Türkiye’nin Konumu ve Avrupa Birliği, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 1-14. Tayyar, N. ve Arslan, P., 2013, Hazır Giyim Sektöründe En İyi Fason İşletme Seçimi için AHP ve VIKOR Yöntemlerinin Kullanılması, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 340-358. Tutar, F. ve Kılınç, N., 2007, Türkiye’nin Sağlık Sektöründeki Ekonomik Gelişmişlik Potansiyeli ve Farklı Ülke Örnekleriyle Mukayesesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 31-54. Türkiye İstatistik Kurumu, 2013, Seçilmiş Göstergelerle Mardin 2013, Ankara, Türkiye İstatistik Kurumu Yayınları. Urfalıoğlu, F. ve Genç, T., 2013, Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Türkiye’nin Ekonomik Performansının Avrupa Birliği Üye Ülkeleri ile Karşılaştırılması, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(2), 329-360.