Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeylerine Göre Mizah Tarzlarının incelenmesi

Yıl 2007, Cilt: 16 Sayı: 2, 1 - 14, 01.09.2007

Uzman Hatice Aslan Yrd. Doç. Dr. A. Rezan Çeçen

Öz

In this research it was investigated that whether the humor styles of teachers self enhancing humor affiliative humor aggressive humor and self defeating humor who work in secondary education schools show difference or not according to their level of learned resourcefulness and their gender In 2004 2005 education year total 606 teachers that 295 of them were males and and 311 females who work in Seyhan and Yüreğir which are the towns of Adana were included in the concept of the investigation The data about the humor styles of teachers was obtained by using “Rosenbaum’s Self Control Schedule” improved by Rosenbaum 1980 and translated into Turkish by Siva and Dağ 1991 and the data about the level of learned resourcefulness of teachers was obtained by using “Humor Styles Questionnaire”; improved by Martin Puhlik–Doris Larsen Grey And Weir 2003 and translated into Turkish by Yerlikaya 2003 Data about the other variables was obtained with “Personel Information Form” Multivariate analysis of variance was applied in the analysis of data The error portion in the research was accepted as 05 According to the obtained findings It was seen that there was a significant difference on all scores of humor styles for the level of learned resourcefulness of teachers who work in secondary education For the aspect of learned resourcefulness according to the results of Scheffe test that was carried out to examine the reason of the differences between the groups the scores of teachers who had avarage and high level of learned resourcefulness for their style of self enhancing humor affiliative humor aggressive humor and self defeating humor were higher than the teachers who had low level of learned resourcefulness Furthermore when the main affect of gender as an independent variable was examined on the scores of humor styles it was seen that the main affect of this variable made no significant difference and besides common affect of learned resourcefulness and gender was not meaningful on the scores of humor styles Key Words: Humor Styles Learned Resourcefulness Gender

Anahtar Kelimeler

-

Ortaöğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Cinsiyetlerine Ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeylerine Göre Mizah Tarzlarının incelenmesi

Öz

Bu araştırmada ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeyleri ve cinsiyetlerine göre mizah tarzlarının Kendini Geliştirici Mizah Katılımcı Mizah Saldırgan Mizah Kendini Yıkıcı Mizah farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir Araştırma kapsamına 2004 2005 öğretim yılında Adana ili Seyhan ve Yüreğir ilçelerindeki 21 ortaöğretim kurumunda görev yapan 311’i kadın ve 295’i erkek olmak üzere toplam 606 öğretmen dâhil edilmiştir Öğretmenlerin mizah tarzları ile ilgili veriler; Martin Puhlik Doris Larsen Gray ve Weir 2003 tarafından geliştirilen Türkçeye uyarlaması Yerlikaya 2003 tarafından yapılan “Mizah Tarzları Ölçeği” kullanılarak öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeyleri ile ilgili veriler; Rosenbaum 1980 tarafından geliştirilen Türkçeye uyarlaması Siva ve Dağ 1991 tarafından gerçekleştirilen “Rosenbaum Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği” kullanılarak elde edilmiştir Diğer değişkenlerle ilgili bilgiler ise “Kişisel Bilgi Formu” ile toplanmıştır Verilerin analizinde çok yönlü varyans analizi uygulanmıştır Elde edilen bulgulara göre ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeylerine göre tüm mizah tarzları puanları üzerinde anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür Gruplararası farkın kaynağını anlamak için yapılan Scheffe testi sonuçlarına göre öğrenilmiş güçlülük açısından orta ve yüksek öğrenilmiş güçlülük düzeyine sahip öğretmenlerin katılımcı mizah kendini geliştirici mizah saldırgan mizah ve kendini yıkıcı mizah tarzı puanları düşük öğrenilmiş güçlülük düzeyine sahip öğretmenlere göre daha yüksektir Ayrıca bağımsız değişken olarak ele alınan cinsiyetin mizah tarzları puanları üzerindeki ana etkisi incelendiğinde bu değişkenin ana etkisinin anlamlı bir farklılık yaratmadığı ve bunun yanı sıra mizah tarzları puanları üzerinde öğrenilmiş güçlülük ve cinsiyetin ortak etkisinin anlamlı olmadığı görülmüştür Anahtar Kelimeler: Mizah Tarzları Öğrenilmiş Güçlülük Cinsiyet INVESTIGATING THE HUMOR STYLES OF TEACHERS WHO WORK IN SECONDARY EDUCATION SCHOOLS ACCORDING TO THEIR LEVEL OF LEARNED RESOURCEFULNESS

Anahtar Kelimeler

Mizah Tarzları, Öğrenilmiş Güçlülük, Cinsiyet

Kaynakça

• Abel, M. H. (1998), “Interaction between humor and gender in moderating relationships stress and outcomes”, Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied, 132 (3), 267-276.
• Abel, M.H. (2002), “Humor, stress, and coping strategies”, Humor: International Journal of Humor Research, 15(4), 365-381.
• Abel, M. H. (2002), “Humor, stress, and coping strategies”, Humor: International Journal of Humor, 15 (4), 365-381.
• Abel, M. H. ve Maxwell (2002), “Humor and affective consequences of a stressful task”, Journal of Social and Clinical Psychology, 21 (2), 165-190.
• Aydın, G. (1993), “İç-dış kontrol odağı inancı ile durumluk mizah tepkisi arasındaki ilişki”, II.Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. 87-98.
• Burkhead, E.J., Ebener, D.J. ve Marini, I. (1996), “Humor, coping, and adaptation to disability”, Journal of Applied Rehabilition Counseling, 27, 50-53.
• Boyraz, G. (2002) “Learned resourcefulness in institutionalized and non – institutionalized adolescents”Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Byrne B. M.(1993) “ Maslach Burnout Inventory; Testing for Factorial Validity and Invariance Across Elementary,Intermediate and Secondary School Teachers”, Journal of Occupational and Organizational Psychology,66,3,197-212.
• Celso, B.G., Ebener, D.J. ve Burkhead, E.J. (2003), “Humor coping, health status, and life satisfaction among adults residing in assisted living facilities” Aging & Mental Health, 7 (6), 438-445.
• Dağ, İ. (1990), “Kontrol Odağı, Stresle Başa Çıkma Stratejileri ve Psikolojik Belirti Gösterme İlişkileri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Deckers, L. ve Ruch, W. (1992), “The Situational Humor response Questionnaire (SHRQ) As a Test of ‘Sense of Humor’: A Validity Study in the Field of Humor Appereciation.” Personality and Individual Differences X, 13, 1149-1152.
• Durmuş, Y. (2000), “The relationship between sense of humor and coping strategies”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fry, W.F. (1986), Humor, physiology, and the aging process:Humor and aging, New York: Academic Press.
• İncioğlu (Eroğlu), M. (2003), “Utangaçlık düzeyleri farklı lise son sınıf öğrencilerinin durumluk mizah tepki düzeylerinin incelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kuiper, N.A. ve Martin, R.A. (1993), “Humor and self-concept”, Humor: International Journal of Humor, 6(3), 251-270.
• Kuiper, N.A. ve Martin, R.A. (1998), “Laughter and Stress in Daily Life: Relation to Positive and Negative Affect”, Motivation and Emotion, 22, 2, 133-153.
• Kuiper, N.A., Martin, R.A., Olinger, L.J. (1993), “Coping humor, stress, and cognitive appraisals”, Canadian Journal of Behavioural Science 25, 81-96.
• Kuiper, N.A., Martin, R.A., Olinger, L.J. ve Dance, K.A. (1992), “Sense of Humor andEnhanced Quality of Life”, Personality and Individual Differences, XIII, 1273-1283.
• Kuiper, N.A., McKenzie, S.D. ve Belanger, K.A. (1995), “Cognitive appraisals and Individual Differences in Sense of Humor: Motivational and Affective Implications”, Personality and Individual Differences, XIX, 359-372.
• Lefcourt, H.M. (2002), “Humor” (in) The Handbook of Positive Psychology 1. Baskı Oxford University Press. 619-631.
• Lefcourt, H. M., Davidson K. K., Kueneman, K. (1990), “Humor and Immune system functioning”, Humor: International Journal of Humor, 3 (3), 305-321.
• Lefcourt, H. M., Davidson, K., Shepherd, R., Phillips, M., Prkachin, K. ve Mills, D. (1995), “Perspective-taking humor: Accounting for stress moderation”, Journal of Social and Clinical Psychology, 14 (4), 373-391.
• Lefcourt, H. M., Davidson, K., Prkachin, K. M. (1997), “Humor as a stress moderator in the prediction of blood pressure obtained during five stressful tasks”, Journal of Research in Personality, 31 (1), 523-542.
• Lefcourt H.M. ve Thomas, S. (1998), Humor and stress revisited. In Ruch, Willibald (Ed), The sense of humor: Explorations of a personality characteristic: Berlin, Germany: Walter de Gruyter & Co. 1998.
• Maraşlı, M. (2003), “Lise Öğretmenlerinin Bazı Özelliklerine ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeylerine Göre Tükenmişlik Düzeyleri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Martin, R. A. (1998), Approaches to the sense of humor: A historical review. In Ruch, Willibald (Ed), The sense of humor: Explorations of a personality characteristic: Berlin, Germany: Walter de Gruyter & Co. 1998.
• Martin, R. A., Kuiper, N. A., Olinger, L. J. ve Dance, K. A. (1993), “Humor, coping with stress, self concept, and psychological well-being”, Humor: International Journal of Humor, 6 (1), 89-104.
• Martin, R. A. ve Lefcourt, H. M. (1983), “Sense of humor as a moderator of the relation between stressors and moods”, Journal of Personality and Social Psychology, 45 (6), 1313-1324.
• Martin, R. A., Puhlik-Doris, P., Larsen, G., Grey, J. ve Weir, K. (2003), “Individual differences in uses of humor and their relation to psychological wellbeing:Development of the Humor Styles Questionnaire”, Journal of Research in Personality, 37 (1), 48-75.
• Mundorf, N., Bhatia, A., Zillmann, D., Lester, P. ve Robertson, S. (1988), “Gender differences in humor appreciation”, Humor: International Journal of Humor, 1 (3), 231-243.
• Nezu, A. M., Nezu, C. M. ve Blissett, S. E. (1988), “Sense of humor as a moderator of the relation between stressful events and psychological distress: A prospective analysis“, Journal of Personality and Social Psychology 54, (3), 520-525.
• Özenç, S. (1998), “Algılanan anne – baba tutumlarının durumluk mizah tepki düzeyine etkisi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pfeiffer, E. (1975), “Multidimensional functional assessment: the OARS methodology”, Durham, Nc: Center for the study of Aging and Human Development.
• Puhlik-Doris, P. ve Martin, R.B. (1999), “A new measure of humor: distinguishing adjusted from mal-adjusted humor”, Paper presented at the 11th International Society for Humor Studies Conference, Oakland, C.A.
• Richman, J. (1995), “Te lifesaving function of humor with the depressed and suicidal elderly”, The Gerontologist, 35, 271-273.
• Rim, Y. (1988), “Sense of humor and coping styles”, Personality and Individual Differences, 9 (3), 559-564.
• Rosenbaum, M. (1980a), “A schedule for assessing self-control behaviors: Preliminary findings”, Behavioral Therapy, 11, 109-121.
• Rosenbaum, M. (1980b).,“Individual differences in self-control behavior and tolerance of painful stimulation”, Journal of Abnormal Psychology, 89, 581-590.
• Rosenbaum, M. (1989), “Self-control under stress: the role of learned resourcefulness”, Behavior Research and Therapy 11:44, 249-258.
• Rosenbaum, M. ve Ben-Ari, K. (1985), “Learned helplessness and learned resourcefulness: Effects of noncontingent success and failure on individuals differing in self-control skills”, Journal of Personality and Social Psychology, 48, 198-215.
• Rosenbaum, M. ve Ben-Ari, K. (1986), “Cognitive and personality factors in the delay of gratification of hemodialysis patients”, Journal of Personality and Social Psychology, 51, 357-364.
• Rosenbaum, M. ve Jaffe, Y. (1983), “Learned helplessness: The role of individual differences in learned resourcefulness“, British Journal of Social Psychology, 22, 215-225.
• Rosenbaum, M. ve Palmon, N. (1984), “Helplessness and resourcefulness in coping with epilepsy”, Journal of Consulting and Clinical psychology, 52, 244-253.
• Rosenbaum, M. ve Rolnick, A. (1983), “Self-control behaviors and coping with seasickness“, Cognitive Therapy and Research, 7, 93-98.
• Ruch, W. (1994), “Temperament, Eysenck’s PEN system and humor – related traits”, Humor:International Journal of Humor Research, 7, 209-244.
• Ruch,W. (1996), “Measurement approaches to the sense of humor: Introduction and overview”, Humor:International Journal of Humor Research, 9, (3/4), 239- 250.
• Sarı, T. (2005), “Üniversite öğrencilerinin öğrenilmiş güçlülük düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi”, VIII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Marmara Üniversitesi, İstanbul. 186-187.
• Sarı, T. ve Aslan, H. (2005), “Mizah Tarzları ve Başaçıkma Stratejileri Arasındaki İlişki”, VIII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Marmara Üniversitesi, İstanbul. 105-106. Siva, A.N. (1991), “İnfertilede stresle başetme, öğrenilmiş güçlülük ve depresyonun incelenmesi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Topuz, S. (1995), “The relation among popularity, sense of humor and academic achievement” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tümkaya, S. (2006), “Öğretim elemanlarının mizah tarzları ve mizahı yordayıcı değişkenler”, Eğitim Araştırmaları, 23, 200-208.
• Yerlikaya, E. (2003), “Mizah Tarzları Ölçeği’nin (The Humor Styles Questionnaire) Uyarlama Çalışması” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yoder, M.A. ve Haude, R.H. (1995), “Sense of humor and longevity: older adults’ selftarings compared with tarings for deceased siblings”, Psychological Reports, 76, 945-946.
• Yovetich, N.A., Dale, A. ve Hudak, M.A. (1990), “Benefits of humor in reduction of threat-induced anxiety”, Psychological Reports, 66, 51-58