Analitik Hiyerarşi Süreci ile Kredi Derecelendirme Analizi Üzerine Bir Model Önerisi

Yıl 2010, Cilt: 19 Sayı: 1, 319 - 335, 01.03.2010

Doç. Dr. Göktuğ Cenk Akkaya Dr. Erhan Demireli

Öz

Credit rating process is viewed as an important topic from both credit demandants and the creditors that supply the excess founds to market So that both the individual and institutional consumers emphasize on the topic that the credit evaluation process should be made with objective criteria This situation can be explained with the view that with an increase on the objectivity criterion the right evaluation of creditability will increase On the other hand the creditor institutions make intensive analysis on crediting process for both to provide the back payments of credit and to price the credit truly In this study a credit rating model was developed on crediting process For that aim by using analytical hierarchy process this model was developed to on the topic that on what weights the financial ratings that was used by the firms as main performance indicators at the process of credit giving of creditor institutions should be evaluated So that 5 cathegories and 24 financial ratio criteries determined and with what degree they are influential on firm’s creditability was determined by using analytical hierarchy process At the end of the study it was determined that at the process of credit giving of creditor institutions in the main five criteria the activity ratios are the most considered criteria and on the other hand rate of financial structure ratios are the least one Near that in sub criteria at the process of credit giving of creditor institutions the ability of paying back the short term loan and equity profitability is the most considered one whereas the amount of the current assets in the total assets is the least one Keywords: Rating Credit Rating Analytic Hierarchy Process AHP Credit Analysis

Anahtar Kelimeler

-

Analitik Hiyerarşi Süreci ile Kredi Derecelendirme Analizi Üzerine Bir Model Önerisi

Öz

Kredi derecelendirme süreci gerek kredi talep edenler gerekse piyasaya fon fazlasını arz eden kredi verenler tarafından önem arz eden bir konu olarak değerlendirilmektedir Kredi talep eden bireysel veya kurumsal düzeydeki müşteriler kredi değerlendirme sürecinin kredi veren kuruluşlar tarafından objektif kriterlerle yapılmasının önemi üzerinde durmaktadırlar Bu durum objektiflik ölçütünün artmasının kredibilitenin de doğru değerlendirilmesini artıracağı görüşüyle açıklanabilir Buna karşılık kredi veren kuruluşlar ise gerek kredinin geri ödenebilirliğinin sağlanması gerekse kredinin doğru fiyatlanabilmesi için kredilendirme süreci üzerinde yoğun analizler gerçekleştirmektedirler Bu çalışmada kredilendirme sürecine ilişkin bir derecelendirme modeli geliştirilmiştir Bu amaçla analitik hiyerarşi süreci kullanılarak kredi kuruluşunun kredi verme sürecinde firmaların temel performans göstergesi olarak kullandıkları finansal oranları hangi ağırlıklarla değerlendirmeleri gerektiğine ilişkin bir model geliştirilmiştir Bu amaçla 5 kategori adı ana kriter ve 24 finansal oran ise alt kriter olarak kullanılmış bu kriterlerin kredibilite üzerinde ne derece etkili olduğu analitik hiyerarşi süreciyle saptanmıştır Çalışma sonucunda kredi kuruluşlarının kredilendirme sürecinde kategori adları içerisinde en fazla faaliyet devir hızlarını göz önünde bulundurdukları buna karşılık finansal yapı oranlarının ise en az öneme sahip kriter olduğu saptanmıştır Kuşkusuz bu değerlendirme sektörel anlamda bazı değişiklikler içerebilmektedir Bununla birlikte finansal oranlar içerisinde ise kredi kuruluşlarının kredilendirme sürecinde en fazla kısa vadeli borçlarını ödeyebilme yeteneği ve özsermaye karlılığı üzerinde durdukları buna karşılık toplam aktif içerisinde dönen varlıklar payının kredi kuruluşları için en az önem arz eden kriter olduğu saptanmıştır Anahtar Kelimeler: Derecelendirme Kredi Derecelendirmesi Analitik Hiyerarşi Süreci AHP Kredi Analizi A MODEL SUGGESTION TO CREDIT RATING ANALYSIS WITH ANALYTICAL HIERARCHY PROCESS

Anahtar Kelimeler

Derecelendirme, Kredi Derecelendirmesi, Analitik

Kaynakça

• ALBAYRAK Y. E. ERKUT H., (2005). Banka Performans Değerlendirmede Analitik Hiyerarşi Süreç Yaklaşımı, İTÜ dergisi/d mühendislik Cilt:4, Sayı:6, 47-58,
• ATAN, M., MADEN, U., AKYILDIZ, E., (2004). Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) Kullanımı ile Bir Bankada Kredi Taleplerinin Değerlendirilmesi”, VIII. Ulusal Finans Sempozyumu, 26 – 28 Ekim, İstanbul Teknik Üniversitesi, İTÜ Maçka Kampüsü İşletme Fakültesi,
• ATAN, M., MADEN, U., (2005). Bireysel ve Kurumsal Kredibilitenin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Çözümlenmesi" , 4. İstatistik Kongresi, İstatistik Mezunları Derneği ve Türk İstatistik Derneği, 8 - 12 Mayıs, Belek, Antalya,.
• BABIC Z. PLAZIBAT N. (1998), Ranking of Enterprises Based on Multicriterial Analysis, International Journal of Production Economics 56-57 29-35
• BADRI M. A., (1999) Combining the analytic hierarchy process and goal programming for global facility location-allocation problem, Int. J. Production Economics 62, 237– 248
• BAYRAKDAROĞLU A., EGE İ., (2008) Türkiye’deki Bankaların Performansının Analitik Hiyerarşi Süreci İle Değerlendirilmesi Üzerine Bir Model Önerisi, TÜİK İstatistik Araştırma Sempozyumu, Bildiriler Özetleri, Ankara
• BODUR Ç., Suat T., (2005). Ticari Firmaların Kredi Derecelendirmesi: İMKB Firmalarına Uygulanması, İTÜ Dergisi/b, Sosyal Bilimler, Cilt: 2, Sayı: 1, İstanbul, 25– 36
• ÇALIŞKAN Ö. V., (2004). Kredi Derecelendirme Kuruluşları ve Risk Değerlendirme Kriterleri, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4. Cilt, Sayı:1,
• DÜNDAR S., ECER F., (2007). Öğrencilerin GSM Operatörü Tercihinin, Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemiyle Belirlenmesi, 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi 24-25 Mayıs 2007 – İnönü Üniversitesi, Malatya, 1-14
• DÜNDAR S., ECER F., (2008)., Öğrencilerin GSM Operatörü Tercihinin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemiyle Belirlenmesi, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt:15, Sayı:1, 195-205 YURDAKUL M., İÇ Y. T, , (2004). AHS Approach in the Credit Evaluation of the Manufacturing Firms in Turkey, International Journal of Production Economics, 88, , 269–288
• İÇ Y. T., YURDAKUL M. (2000). Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) Yöntemini Kullanan Bir Kredi Değerlendirme Sistemi, Gazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, No:1, , 1–14
• KURUÜZÜM A., ATSAN N., (2001). Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve İşletmecilik Alanındaki Uygulamaları, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (1), 83–105
• OĞUZLAR A. (2007), Analitik Hiyerarşi Süreci İle Müşteri Şikayetlerinin Analizi, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (14), 122–134
• SAATY T. L. (1980); The Analytical Hiyerarchy Process, Mc Grow-Hill Company, New York,
• SAATY T. L. (1990); “An Overview Of The Analytic Hierarchy Process And Its Applications”, European Journal Of Operational Research, 48
• VARGAS, L. G. (1990); “An Overview of The Analytic Hiyerarchy Process and Its Applications”, European Journal Of Operational Research 48.
• YARALIOĞLU K. (2004) Uygulamada Karar Destek Sistemleri, İlkem Ofset, İzmir
• YAZICI M., Kredi Derecelendirme Kuruluşlarının Önemi ve Denetimi, Maliye Finans Yazıları, Yıl 22 Sayı 82 Ocak 2009